Cách tính độ lớn điện tích
Tính điện tích từ lực tĩnh điện
Điện tích là đại lượng vật lý cơ bản trong điện học, đóng vai trò then chốt trong mọi hiện tượng điện – từ tĩnh điện đến dòng điện. Vậy làm sao để tính được độ lớn điện tích của một vật hoặc hạt? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các công thức tính độ lớn điện tích, cách vận dụng chúng trong bài tập và các yếu tố liên quan như lực tĩnh điện, hiệu điện thế hoặc cường độ điện trường.
1. Cách xác định độ lớn và dấu các điện tích.
Khi giải dạng bài tập này cần chú ý:
- Hai điện tích có độ lớn bằng nhau thì:
\(\left| q_{1} \right| = \left| q_{2}
\right|\) - Hai điện tích có độ lớn bằng nhau nhưng trái dấu thì:
\(q_{1} = - q_{2}\) - Hai điện tích bằng nhau thì:
\(q_{1} =
q_{2}\). - Hai điện tích cùng dấu:
\(q_{1}.q_{2}
> 0 \Rightarrow \left| q_{1}.q_{2} \right| =
q_{1}.q_{2}\). - Hai điện tích trái dấu:
\(q_{1}.q_{2}
< 0 \Rightarrow \left| q_{1}.q_{2} \right| = -
q_{1}.q_{2}\) - Áp dụng hệ thức của định luật Coulomb để tìm ra
\(\left| q_{1}.q_{2} \right|\) sau đó tùy điều kiện bài toán chúng ra sẽ tìm được q1 và q2. - Nếu đề bài chỉ yêu cầu tìm độ lớn thì chỉ cần tìm
\(\left| q_{1} \right|;\left| q_{2}
\right|\)
2. Bài tập tính độ lớn điện tích
Ví dụ. Hai quả cầu nhỏ tích điện có độ lớn bằng nhau, đặt cách nhau 5cm trong chân không thì hút nhau bằng một lực 0,9N. Xác định điện tích của hai quả cầu đó.
Tóm tắt:
\(\left| q_{1} \right| = \left| q_{2}
\right|\)
\(r = 5cm = 0,05m\)
\(F = 0,9N\), lực hút.
\(q_{1} = ?q_{2} = ?\)
Hướng dẫn giải
Theo định luật Coulomb:
\(F =
k.\frac{\left| q_{1}.q_{2} \right|}{r^{2}}\)
\(\Rightarrow\)
\(\left| q_{1}.q_{2} \right| =
\frac{F.r^{2}}{k}\)
\(\Leftrightarrow\)
\(\left| q_{1}.q_{2} \right| =
\frac{0,9.0,05^{2}}{9.10^{9}} = 25.10^{- 14}\)
Mà
\(\left| q_{1} \right| = \left| q_{2}
\right|\) nên
\(\Rightarrow\)
\(\left| q_{1} \right|^{2} = 25.10^{-
14}\)
\(\left| q_{2} \right| = \left| q_{1}
\right| = 5.10^{- 7}C\)
Do hai điện tích hút nhau nên:
\(q_{1} =
5.10^{- 7}C\) ;
\(q_{2} = - 5.10^{-
7}C\)
hoặc:
\(q_{1} = - 5.10^{- 7}C\) ;
\(q_{2} = 5.10^{- 7}C\)
3. Bài tập tự rèn luyện tính độ lớn điện tích
Bài 1. Hai điện tích điểm bằng nhau, đặt trong chân không, cách nhau 10 cm. Lực đẩy giữa chúng là 9.10-5N.
a. Xác định dấu và độ lớn hai điện tích đó.
b. Để lực tương các giữa hai điện tích đó tăng 3 lần thì phải tăng hay giảm khoảng cách giữa hai điện tích đó bao nhiêu lần? Vì sao? Xác định khoảng cách giữa hai điện tích lúc đó.
ĐS: a)
\(q_{1} = q_{2} = 10^{-
8}C\); hoặc
\(q_{1} = q_{2} = - 10^{-
8}C\)
b) Giảm
\(\sqrt{3}\) lần;
\(r' \approx 5,77cm\)
Bài 2. Hai điện tích có độ lớn bằng nhau, đặt cách nhau 25cm trong điện môi có hằng số điện môi bằng 2 thì lực tương tác giữa chúng là 6,48.10-3 N.
a. Xác định độ lớn các điện tích.
b. Nếu đưa hai điện tích đó ra không khí và vẫn giữ khoảng cách đó thì lực tương tác giữa chúng thay đổi như thế nào? Vì sao?
c. Để lực tương tác của hai điện tích đó trong không khí vẫn là 6,48.10-3 N thì phải đặt chúng cách nhau bằng bao nhiêu?
ĐS: a/
\(\left| q_{1} \right| =
\left| q_{2} \right| = 3.10^{- 7}C\); b/ tăng 2 lần c/
\(r_{kk} = r_{đm}.\sqrt{\varepsilon} \approx
35,36cm\).
Bài 3. Hai vật nhỏ tích điện đặt cách nhau 50cm, hút nhau bằng một lực 0,18N. Điện tích tổng cộng của hai vật là 4.10-6C. Tính điện tích mỗi vật?
ĐS:
\(\left\{ \begin{matrix}
\left| q_{1}.q_{2} \right| = 5.10^{- 12} \\
q_{1} + q_{2} = 4.10^{- 6} \\
\end{matrix} \right.\ \Leftrightarrow \left\{ \begin{matrix}
q_{1}.q_{2} = - 5.10^{- 12} \\
q_{1} + q_{2} = 4.10^{- 6} \\
\end{matrix} \right.\ \Rightarrow \left\{ \begin{matrix}
q_{1} = - 10^{- 6}C \\
q_{2} = 5.10^{- 6}C \\
\end{matrix} \right.\)
Bài 5. Hai điện tích điểm có độ lớn bằng nhau đặt trong chân không, cách nhau 1 khoảng 5 cm, giữa chúng xuất hiện lực đẩy F = 1,6.10-4 N.
a. Hãy xác định độ lớn của 2 điện tích điểm trên?
b. Để lực tương tác giữa chúng là 2,5.10-4N thì khoảng cách giữa chúng là bao nhiêu?
ĐS: 667nC và 0,0399m
Để tải trọn bộ tài liệu, mời bạn nhấn nút Tải về ở phía dưới!
--------------------------------------------
Việc nắm vững cách tính độ lớn điện tích không chỉ giúp bạn giải nhanh các bài tập điện học mà còn mở rộng hiểu biết về các hiện tượng vật lý trong thực tế. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn và tự tin áp dụng các công thức liên quan. Đừng quên luyện tập thêm bài tập để thành thạo kỹ năng này và chuẩn bị tốt cho các kỳ thi vật lý sắp tới!