Luyện tập Ester – Lipid CTST

Chất béo là thức ăn quan trọng của con người. Trong cơ thể người, chất béo bị oxi hóa thành CO₂ và H₂O, giải phóng năng lượng cho cơ thể. Chất béo dư thừa được tích lũy vào các mô mỡ. Do đó, trong cơ thể chất béo là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng.

Acid béo omega-3 và omega-6 đều có lợi cho sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa các bệnh về tim, động mạch vành.

Ester C₄H₆O₂ không no, có chứa liên kết đôi C=C, đơn chức, mạch hở. Các đồng phân ester mạch hở của C₄H₆O₂ là:

HCOOCH=CH–CH₃

HCOOCH₂CH=CH₂

HCOOC(CH₃)=CH₂

CH₃COOCH=CH₂

CH₂=CHCOOCH₃

Chất béo động vật hầu hết ở thể rắn là do chứa gốc acid béo no.

Ester CH₃COOC₂H₅ được điều chế trực tiếp từ phản ứng giữa: CH₃COOH và C₂H₅OH.

CH₃COOH + C₂H₅OH CH₃COOC₂H₅ + H₂O

X' no, thủy phân trong môi trường kiềm sinh ra Y' và Z ⇒ Y' và Z no.                  (1)

Mặt khác, X thủy phân trong môi trường kiềm sinh ra Y và Z.                              (2)

Trong X có chưa 2 liên kết π (tác dụng với H₂ theo tỉ lệ 1:2).

Từ (1) và (2) ⇒ Y không no, trong công thức phân tử có chứa 2 liên kết π.

⇒ Y là muối của linoleic acid.

Vậy công thức phân tử của Y là C₁₇H₃₁COONa.

Phân tử khối của Y là 302.

Trong dầu mỡ có chứa các phân tử chất béo không no, các liên kết đôi C=C trong các phân tử này bị oxi hóa chậm bởi oxygen trong không khí tạo ra các chất có mùi khó chịu, làm cho dầu mỡ bị ôi.

m_NaOH = 40.15% = 6 (g) ⇒ n_NaOH = = 0,15 (mol)

n_C3H5(OH)3 = .n_NaOH = 0,05 (mol)

⇒ m_C3H5(OH)3 = 0,05.92 = 4,6 (g)

(1) đúng.

(2) sai. Các chất béo đều nhẹ hơn nước.

(3) đúng.

(4) sai. Dầu thực vật là các ester → tan được trong dung dịch acid; dầu bôi trơi là các hydrocarbon chỉ chứa các liên kết cộng hóa trị không phân cực → không tan trong acid.

(5) đúng.

Công thức chung của ester đơn chức là RCOOR’, trong đó R là gốc hydrocarbon hoặc nguyên tử H, R' là gốc hydrocarbon.

n_{KOH dư} = 0,04 mol

⇒ n_{KOH p/ứ} = – 0,04 = 0,16 (mol)

Sản phẩm thu được 2 alcohol và 2 muối (gồm cả KCl) → ester là 2 chức, tạo từ alcohol đơn chức và acid 2 chức.

n_muối = .n_{KOH p/ư} = 0,08 (mol)

m_muối = 18,34 – 0,04.74,5 = 15,36 (gam)

Vậy muối có dạng R(COOK)₂.

⇒ M_R(COOK)2 = = 192

⇒ R = 26 (–C₂H₄–)

n_alcohol = n_{KOH p/ứ} = 0,16 mol ⇒ _alcohol = = 46

⇒ Alcohol chứa CH₃OH.

Xét 4 đáp án, thấy CH₃OOC(CH₂)₂COOC₃H₇ thỏa mãn.

Khi thủy phân ester trong môi trường acid, thu được dimethyl ketone → Công thức cấu tạo thu gọn của C₄H₆O₂ là: HCOOC(CH₃)=CH₂.

HCOOC(CH₃)=CH₂ + H₂O HCOOH + CH₃COCH₃

- Thủy phân chất béo trong môi trường acid là phản ứng thuận nghịch (hai chiều).

- Triolein ở điều kiện thường là chất béo lỏng, không tan trong nước.

- Ethyl butyrate là ester có mùi thơm của dứa, còn isoamyl acetate mới là ester có mùi thơm của chuối chín.

- Methyl methacrylate mới là ester được sử dụng để điều chế thủy tinh hữu cơ.

Thủy phân tripalmitin ((C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅) trong dung dịch NaOH:

(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH 3C₁₅H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃

Ester thu được khi thay nhóm OH trong nhóm carboxyl của carboxylic acid bằng nhóm OR'. Trong đó, R' là gốc hydrocarbon.

→ Hợp chất là ester là: HCOOC₆H₅.

Tên gọi của ester HCOOCH₃ là methyl formate.

Phản ứng hóa học đặc trưng của chất béo là phản ứng thủy phân.

n_{isoamyl acetate} = = 1,5 (mol)

Phương trình phản ứng:

CH₃COOH + (CH₃)₂CHCH₂CH₂OH CH₃COOCHCH₂CH₂(CH₃)₂ + H₂O

 m_CH3COOH cần dùng = = 132,35 (g)

m_{isoamyl alcohol} = =  194,12 (g)