Chuyên đề Tiếng Việt 6: Dấu ngoặc kép

Chuyên đề Tiếng Việt 6 – Kết nối - Chân trời - Cánh diều – Dấu ngoặc kép cung cấp cho học sinh kiến thức đầy đủ về hình thức, công dụng và cách sử dụng dấu ngoặc kép trong tiếng Việt. Bài học hướng dẫn nhận biết các trường hợp cần dùng dấu ngoặc kép, phân biệt với các dấu câu khác, đồng thời rèn luyện kỹ năng đặt dấu câu chính xác trong viết và khi trích dẫn. Với ví dụ minh họa rõ ràng, bài tập thực hành đa dạng và tình huống ứng dụng gần gũi, tài liệu giúp giáo viên tổ chức tiết học hiệu quả, hỗ trợ học sinh hình thành thói quen viết đúng chuẩn, rõ nghĩa và giàu tính biểu đạt.

I. Dấu ngoặc kép là gì?

- Khái niệm: Là dấu câu gồm 2 dấu nháy nháy, có hình thức (“ ”)

- Ví dụ: Long Khánh có nhiều cảnh thiên nhiên đẹp, nhất là Suối Tre. Khách tham quan đến đây đều nói "Suối Tre là Đà Lạt của miền Đông Nam Bộ".

II. Tác dụng của dấu ngoặc kép

- Đánh dấu lời nói hay ý nghĩ trực tiếp

+ Phía trước lời nói hoặc một ý nghĩ sẽ có thêm dấu hai chấm đằng trước dấu ngoặc kép.

Ví dụ: Linh thoạt nghĩ: “Ngày mai chắc chắn sẽ vui lắm đây!”

- Trích dẫn một nhận định, câu nói của ai đó

+ Những câu trích dẫn thường rất nổi tiếng và gắn liền với tên tuổi của người nổi tiếng. Đôi khi nó cũng có thể là trích dẫn từ một tác phẩm nào đó.

Ví dụ: “Thơ chính là tâm hồn” một câu nói của M. Gorki

- Đánh dấu những từ ngữ đặc biệt

+Đây là những từ mang nghĩa bóng hoặc được thêm vào trong câu nhằm tăng thêm ý nghĩa, hình ảnh. Người dùng có thể nhấn mạnh ý nghĩa của từ đang được nhắc đến.

Ví dụ: Minh “cây hài” của lớp 6B, người lúc nào cũng bày trò để cho mọi người cười.

III. Cách dùng dấu ngoặc kép

– Khi trích dẫn lời nói hay suy nghĩ cần thêm dấu hai chấm ở phía trước câu nói hoặc suy nghĩ đó.

– Không nên sử dụng dấu ngoặc kép trong trường hợp không thực sự cần thiết.

IV. Bài tập về dấu ngoặc kép

Bài 1. Đọc khổ thơ sau, trả lời câu hỏi:

Có bạn tắc kè hoa

Xây “lầu” trên cây đa

Rét, chơi trò đi trốn

Đợi ốm trời mới ra.

- Trong khổ thơ trên, từ lầu được dùng với ý nghĩa gì?

- Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng làm gì?

Trả lời:

- Trong khổ thơ trên, từ lầu được dùng với ý nghĩa gì

=> Từ "lầu" trong câu thơ trên được dùng với ý nghĩa đặc biệt. Nó muốn nhấn mạnh ý nghĩa trong việc gọi cái tổ nhỏ của tắc kè bằng từ “lầu” mục đích là nhằm đề cao cái tổ đó.

- Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng làm gì

=> Dấu ngoặc kép trong trường hợp này dùng để đánh dấu những từ có ý nghĩa đặc biệt.

Bài 2. Nêu tác dụng của dấu ngoặc kép trong các trường hợp dưới đây:

a. Bao nhiêu người thuê viết

Tấm tắc ngợi khen tài

“Hoa tay thảo những nét

Như phượng múa rồng bay”.

b. Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống” ra đời.

c. “Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền Tây Quảng Bình.

Trả lời:

- Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp: a

- Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu tài liệu được dẫn: b.

- Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai: c