Chuyên đề Tiếng Việt 6: Văn bản và đoạn văn

Chuyên đề Văn bản và đoạn văn trong chương trình Tiếng Việt 6 là kiến thức nền tảng quan trọng, giúp học sinh nắm vững cách tổ chức và trình bày một bài viết mạch lạc. Nội dung chính của chuyên đề này là giúp các em hiểu rõ cấu trúc của một văn bản hoàn chỉnh, từ việc xác định chủ đề, xây dựng bố cục hợp lý, đến việc phát triển ý tưởng trong từng đoạn văn. Học sinh sẽ được hướng dẫn cách viết một đoạn văn có câu chủ đề và các câu triển khai ý một cách logic. Nắm vững chuyên đề này, các em sẽ không chỉ đọc hiểu và phân tích văn bản sâu sắc hơn mà còn có khả năng tự xây dựng một bài viết hoàn chỉnh, có hệ thống và chặt chẽ.

I. Văn bản là gì?

- Khái niệm: Văn bản là một loại hình phương tiện để ghi nhận, lưu giữ và truyền đạt các thông tin từ chủ thể này sang chủ thể khác bằng ký hiệu gọi là chữ viết. Nó gồm tập hợp các câu có tính trọn vẹn về nội dung, hoàn chỉnh về hình thức, có tính liên kết chặt chẽ và hướng tới một mục tiêu giao tiếp nhất.

II. Đoạn văn là gì?

- Khái niệm: Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, được quy ước bắt đầu từ chỗ viết hoa thụt đầu dòng đến chỗ chấm xuống dòng.

III. Đặc điểm của văn bản và đoạn văn

- Đoạn văn: Có chủ đề thống nhất, có kết cấu hoàn chỉnh

- Văn bản:

+ Có tính thống nhất về chủ đề. Liên kết câu chặt chẽ, các ý được kết cấu mạch lạc, trình tự. Văn bản có dấu hiệu mở đầu và kết thúc.

IV. Chức năng của văn bản và đoạn văn

- Đoạn văn: Mỗi đoạn trong văn bản có một vai trò chức năng riêng và được sắp xếp theo một trật tự nhất định: đoạn mở đầu văn bản, các đoạn thân bài của văn bản (triển khai chủ đề của văn bản thành các khía cạch khác nhau), đoạn kết thúc văn bản.

- Văn bản: Có chức năng thông tin, chức năng quản lí, chức năng pháp lí, chức năng văn hóa xã hội…

V. Bài tập về văn bản và đoạn văn

Bài 1.Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện yêu cầu:

a. Nhận xét về hình thức trình bày của các đoạn văn.

b. Ý chính của mỗi đoạn văn là gì?

c. Tìm câu nêu ý chính của mỗi đoạn. Câu đó nằm ở vị trí nào trong đoạn?

Mọi người bắt tay vào việc chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ. Người thì xén bớt cỏ để làm sân nhảy, người thì kê ghế dài xung quanh bãi cỏ đã xén gọn. Bên này, hai bạn nhanh nhẹn nhất đang dựng một cái lầu để biểu diễn nhạc. Bên kia, mười tay đàn xuất sắc đã lập thành một dàn nhạc và chơi thử ngay tại chỗ.

(Theo Ni-cô-lai Nô-xốp)

Trả lời:

a. Đoạn văn gồm các câu viết liên tục, không xuống dòng, trình bày một ý nhất định. Câu đầu tiên được viết lùi đầu dòng.

b. Ý chính của đoạn văn:Đoạn văn miêu tả các hoạt động của mọi người đang chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ.

c. Câu nêu ý chính của đoạn:Mọi người bắt tay vào việc chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ.

- Câu văn nằm ở đầu đoạn văn.

Bài 2. Viết đoạn văn theo chủ đề: Giới thiệu một đồ dùng

Trả lời:

Chiếc ấm pha trà của ông em cao khoảng 20 cm, được làm từ sứ màu trắng. Phía trên là nắp ấm hình tròn, có núm cầm nhỏ xíu. Phía dưới là thân ấm hình trụ có đáy, trên nền sứ tráng có điểm xuyết cành tre và vài chú chim chích bông xinh xắn. Một bên thân ấm là vòi ấm dài khoảng 7 cm, uốn cong, hướng lên trên.