Đạo đức lớp 5 Kết nối tri thức Bài 1: Biết ơn những người có công với quê hương, đất nước

Giải bài tập Đạo đức lớp 5 Kết nối tri thức Bài 1: Biết ơn những người có công với quê hương, đất nước là tài liệu dành cho các em học sinh tham khảo, củng cố các kiến thức môn Đạo đức lớp 5 Kết nối tri thức.

1. Đạo đức lớp 5 trang 5 Khởi động

Khởi động trang 5 SGK Đạo đức 5: Em hãy nghe/ hát bài “Biết ơn chị Võ Thị Sáu” (Sáng tác Nguyễn Đức Toàn) và chia sẻ cảm xúc của em về bài hát đó.

Hướng dẫn:

- Lời bài hát:

Biết ơn chị Võ Thị Sáu

Mùa hoa lê-ki-ma nở ở quê ta miền đất đỏ

Thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng

Đã chết cho mùa hoa lê-ki-ma nở

Đời sau vẫn còn nhắc nhở

Sông núi đất nước ơn người anh hùng

Đã chết cho đời sau

Người thiếu nữ ấy như mùa xuân

Chị đã dâng cả cuộc đời

Để chiến đấu với bao niềm tin

Dù chết vẫn không lùi bước

Chị Sáu đã hy sinh rồi

Giọng hát vẫn như còn vang dội

Vào trái tim những người đang sống

Giục đi lên không bao giờ lui

Mùa hoa lê-ki-ma nở ở quê ta miền đất đỏ

Thôn xóm vẫn nhắc tên người anh hùng

Đã chết cho mùa hoa lê-ki-ma nở

Đời sau vẫn còn nhắc nhở

Sông núi đất nước ơn người anh hùng

Đã chết cho đời sau

Người thiếu nữ ấy như mùa xuân

Chị đã dâng cả cuộc đời

Để chiến đấu với bao niềm tin

Dù chết vẫn không lùi bước

Chị Sáu đã hy sinh rồi

Giọng hát vẫn như còn vang dội

Vào trái tim những người đang sống

Giục đi lên không bao giờ lui

Kìa hoa lê-ki-ma nở đẹp thêm quê miền đất đỏ

Nơi đó sáng mãi tên người anh hùng

Bình minh đang rực sáng cho hoa kia nở

Mùa xuân lan tràn xứ sở

Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu

Người nữ anh hùng

Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu

Người nữ anh hùng

Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu

Người nữ anh hùng

- Bài hát gợi cho em cảm xúc biết ơn, ngưỡng mộ người anh hùng Võ Thị Sáu và tự hào khi là một người con Việt Nam.

2. Đạo đức lớp 5 trang 5 Khám phá

Khám phá 1 trang 5 SGK Đạo đức 5: Tìm hiểu những đóng góp của người có công với quê hương đất nước

a. Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

Võ Thị Sáu - nữ anh hùng huyền thoại vùng Đất Đỏ

Chị Võ Thị Sáu (1933-1952), sinh tại xã Phước Thọ, huyện Đất Đỏ, thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Chị tham gia cách mạng từ năm 14 tuổi và trở thành nữ chiến sĩ trình sát nổi tiếng gan da của đội Công an xung phong Đất Đỏ. Tháng 2 năm 1950, khi dùng lựu đạn tập kích ciệt hơi tên ác ôn Cả Suốt. Cả Đay, không may chị bị sa vào tay địch. Bị bắt giam trong tủ, chị Sáu vẫn tiếp tục làm liên lạc và cùng các đồng chỉ đấu tranh đòi cải thiện cuộc sống nhà tù. Kẻ địch dùng mọi cực hình tra tấn nhưng không khai thác được gì nên đã đưa chị về giam ở khám Chí Hoà, Sài Gòn và mở phiên toà, tuyên án tử hình chị. Đứng trước toà, chị Võ Thị Sáu khi ấy mới 17 tuổi lớn giọng đanh thép: "Yêu nước, chống bọn thực dân xâm lược không phải là tội.”

Thực dân Pháp đưa chị cùng một số người tù cách mạng ra nhà tù Côn Đảo. Đêm trước khi bị hành hình, chị đã gửi lòng mình với đất nước, nhân dân bằng những bài ca cách mạng. Viên cố đạo hỏi chị: "Trước khi chết, con có điều gì ân hận không?". Chị nhìn thẳng vào mặt ông ta, trả lời: "Tôi chỉ ân hận là chưa tiêu diệt hết bọn thực dân cướp nước và lũ tay sai bán nước. Ra đến pháp trường, chị yêu cầu không bịt mắt để được nhìn đất nước thân yêu đến giây phút cuối cùng.

(Theo Bùi Việt Thanh, Hoài Lộc, Võ Thị Sáu, NXB Kim Đồng, 2021)

Câu hỏi:

- Chị Võ Thị Sáu đã có công gì đối với quê hương, đất nước?

- Hãy chia sẻ suy nghĩ, cảm nhận của em về tấm gương đó.

Hướng dẫn:

- Chị Võ Thị Sáu đã tham gia cách mạng từ năm 14 tuổi; trở thành chiến sĩ trinh sát nổi tiếng gan dạ, chiến đầu tiêu diệt kẻ thù; bị tra tấn vẫn hiên ngang.... những việc làm anh dũng của chị góp phần bảo vệ quê hương, đất nước.

- Chị Võ Thị Sáu là tấm gương sáng về lòng yêu nước và sự dũng cảm. Chị còn là một người con trung hiếu, người đồng chỉ sắt son được mọi người tin yêu, kính phục. Tấm gương chị Võ Thị Sáu mãi là biểu tượng của thế hệ trẻ về một lòng nồng nàn yêu nước.

b) Em hãy quan sát, tìm hiểu về các nhân vật trong những bức ảnh dưới đây và thực hiện yêu cầu:

Câu hỏi:

- Nêu những đóng góp cho quê hương, đất nước của các nhân vật trong mỗi bức ảnh trên.

- Hãy kể thêm tên và đóng góp của những người có công với quê hương, đất nước trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học, giáo dục,... mà em biết.

Hướng dẫn:

- Những đóng góp cho quê hương, đất nước của các nhân vật trong mỗi bức ảnh trên là:

Ảnh 1: Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Được bình chọn là 1 trong 10 vị tướng giỏi nhất thế giới, là đại tướng đầu tiên của Việt Nam khi mới 37 tuổi, Tổng tư lệnh tối cao của quân đội Việt Nam, chỉ huy thành công chiến dịch Điện Biên Phủ, tổ chức chiến dịch Hồ Chí Minh huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ.

Ảnh 2: Nhạc sĩ Văn Cao: Tác giả của bài hát Tiến quân ca - Quốc ca chính thức của Việt Nam, một trong những nhạc sĩ nổi bật của nền âm nhạc Việt Nam thế kỉ XX.

Ảnh 3: Bác sĩ Tôn Thất Tùng: bác sĩ phẫu thuật nổi danh trong lĩnh vực nghiên cứu về gan, say mê nghiên cứu khoa học y học, với mong muốn đưa nền y học Việt Nam sánh ngang với các nước trên thế giới, tham gia tổ chức điều trị, phát triển ngành Y tế, đồng thời với nghiên cứu khoa học, đào tạo sinh viên, xây dựng nền tảng trường Ý Việt Nam.

Ảnh 4: Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ: người mẹ có nhiều con cháu hi sinh nhất trong cả hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ: bà có chồng, 9 người con trai, một con rể và 2 cháu ngoại là liệt sĩ.

Ảnh 5: Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Hoàng Xuân Sính: nữ giáo sư Toán học đầu tiên của Việt Nam, có nhiều đóng góp quan trọng trong lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu khoa học và Toán học.

Ảnh 6: Bà Mai Kiều Liên - Tổng Giám đốc công ty sữa Việt Nam Vinamilk. Anh hùng lao động thời kì đổi mới, một trong những nữ doanh nhân quyền lực nhất châu Á, có đóng góp nổi bật cho nền kinh tế Việt Nam và khu vực.

Khám phá 2 trang 7 SGK Đạo đức 5: Tìm hiểu vì sao phải biết ơn người có công với quê hương, đất nước.

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Sáng Chủ nhật, các bạn trong thôn đến Nhà Văn hóa để nghe bác trường thân nói chuyện. Bác kế: Thôn mang tên người đã có công giúp dân đắp để lấn biển, mở mang đồng ruộng để sản xuất, vượt qua đói nghèo, xây dựng thôn giàu đẹp, yên vui.

b. Kỉ niệm ngày Thương binh liệt sĩ 27 tháng 7, giáo viên và học sinh dâng hương lên tượng đài "Tổ quốc ghi công". Thầy trò rưng rưng xúc động nhớ lời Bác Hồ từng nói: "Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đó chói. Sự hi sinh anh dũng của các liệt sĩ đã giúp cho đất nước Việt Nam của chúng ta được nở hoa độc lập, kết quả tự do".

Câu hỏi:

- Vì sao chúng ta cần phải biết ơn những người có công với quê hương, đất nước?

Hướng dẫn:

- Chúng ta cần biết ơn người có công với quê hương, đất nước vì họ đã góp phần xây dựng quê hương, đất nước (trường hợp a) và bảo vệ quê hương, đất nước (trường hợp b).

Khám phá 3 trang 8 SGK Đạo đức 5:Tìm hiểu những việc cần làm để thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước.

Câu hỏi:

- Em hãy kể những việc làm thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước trong các bức tranh trên.

- Kể thêm những việc làm khác thể hiện lòng biết ơn với người có công với quê hương, đất nước.

Hướng dẫn:

- Việc làm thể hiện lòng biết ơn người lao động:

+ Tích cực tham gia hoạt động đền ơn đáp nghĩa.

+ Học tập, rèn luyện để tiếp nối sự nghiệp bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước mạnh giàu.

+ …

3. Đạo đức lớp 5 trang 9 Luyện tập

Luyện tập 1 trang 9 SGK Đạo đức 5: Theo em, ai là người có công với quê hương, đất nước? Vì sao?

Hướng dẫn:

- Người có công với quê hương, đất nước là:

(a) Người lính chiến đấu bảo vệ Tổ quốc,

(b) Mẹ Việt Nam Anh hùng,

(d) Người sáng lập nên một nghề,

(e) Tất cả những người lao động,

(h) Nhà khoa học có nhiều cống hiến.

- Không phải tất cả những người lao động (c), ca sĩ, diễn viên (g) hay người giàu có thành đạt nào (l) cũng có công với quê hương, đất nước nếu việc làm của họ không mang tính chất công hiến.

Luyện tập 2 trang 9 SGK Đạo đức 5: Em đồng tinh hoặc không đồng tình với ý kiến của bạn nào? Vì sao?

Hướng dẫn:

• Đồng tình với Đạt; không đồng tình với An vì người mang lại hoà bình cho chúng ta là người có công nhưng những người có công có thể không mang lại hòa bình nhưng mang lại sự giàu có, thịnh vượng cho quê hương, đất nước,....
• Đồng tình với Tinh; không đồng tình với Thanh. Mọi công dân đều có trách nhiệm đền ơn đáp nghĩa vì đều chịu ơn của những người có công.
• Đông tỉnh với Nghĩa, không đồng tình với Thực có thể làm những công việc khác chứ không nhất thiết chỉ làm mỗi việc quan tâm, chăm sóc những gia đình thương binh, liệt sĩ mới là đền ơn đáp nghĩa.
• Đồng tình với Minh, không đồng tình với Bình những người có công hiển thẩm lặng vẫn là người có công với quê hương, đất nước.

Luyện tập 3 trang 10 SGK Đạo đức 5: Việc làm nào dưới đây thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước? Vì sao?

Hướng dẫn:

Việc làm thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước: (a) Chăm sóc bà mẹ Việt Nam Anh hùng, (b) Cố gắng học giỏi để sau này góp phần xây dựng một quê hương giàu đẹp, (d) Tìm hiểu, tuyên truyền về lịch sử quê hương, (e) Viết về tấm gương người có công với quê hương, đất nước.

Hoạt động (c) Tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí, (g) Tham quan danh lam, thắng cảnh của đất nước là những hoạt động thoả mãn nhu cầu của bản thân mỗi người, không phải là hoạt động thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước.

Luyện tập 4 trang 10 SGK Đạo đức 5: Em có nhận xét gì về thái độ, hành vi của các bạn trong các trường hợp dưới đây?

Câu hỏi: Em có lời khuyên gì dành cho các bạn có thái độ, hành vi chưa đúng trong những trường hợp trên?

Hướng dẫn:

a. Thắng làm thế là thiếu tôn trọng các danh nhân và công lao của những người làm SGK.

Khuyên bạn không nên viết vẽ vào hình ảnh danh nhân trong SGK để tỏ lòng tôn kính danh nhân và để dành tặng SGK cho các em HS lớp sau.

b. Việc làm của Vân thể hiện lòng biết ơn người có công.

c. Hành động của Thảo và các bạn đúng, hành động của Phúc không đúng.

Khuyên bạn dù không quen người lính ấy nhưng Phúc nên đi cùng các bạn để tỏ lòng biết ơn người đã góp phần bảo vệ người dân trong thời kì hòa bình.

d. Kha suy nghĩ không đúng. Ngoài việc học, HS còn cần tham gia những hoạt động khác nữa.

Khuyên bạn chúng ta được sống, được học tập như ngày hôm nay là nhờ cống hiến của các thế hệ cha ông. Kha nên tham gia để hiểu và biết ơn những đóng góp đó.

Luyện tập 5 trang 11 SGK Đạo đức 5: Xử lí tình huống

Hướng dẫn:

a. Khuyên Sơn nên tham gia cùng các bạn và rủ các bạn về nhà mình chơi, trò chuyện, thăm hỏi ông.

b. Páo nên nói với bạn: Đất nước đã hoà bình rồi nhưng vẫn cần có những người lính bảo vệ đất nước, để phòng nguy cơ chiến tranh có thể xảy ra. Mỗi người có một ước mơ khác nhau nhưng đều góp phần bảo vệ và dựng xây đất nước, gìn giữ, phát huy truyền thống của các thế hệ đi trước,

c. Sử nên nói với các bạn: Nguồn tài trợ là có giới hạn, nhiều nơi còn khó khăn cần sự giúp đỡ của các nhà tài trợ. Vì vậy, không nên ỷ lại, trông chờ mà phải biết bảo vệ, gìn giữ cây cầu để dùng được dài lâu.

d. Thu nên nói với thầy, cô giáo và nhiều bạn hơn nữa để cùng chung tay giúp đỡ các em nhỏ. Thu có thể sắp xếp thời gian phù hợp để vừa học tốt vừa có thể chăm sóc, dạy dỗ các em nhỏ cùng với các bạn và gia đình bác Phú.

4. Đạo đức lớp 5 trang 12 Vận dụng

Vận dụng 1 trang 12 SGK Đạo đức 5: Hãy chia sẻ những việc em đã và sẽ làm để tỏ lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước

Hướng dẫn:

- Em cảm thấy rất tự hào và vui vẻ khi làm những việc thể hiện lòng biết ơn người có công với quê hương, đất nước. Một số việc em đã làm thể hiện lòng biết ơn người lao động là:

+ Tham gia các phong trào văn nghệ nhằm ca ngợi, tôn vinh những người có công với Tổ quốc.

+ Học tập, rèn luyện để tiếp nối sự nghiệp bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước mạnh giàu.

+ …

Vận dụng 2 trang 12 SGK Đạo đức 5: Hãy tạo ra một sản phẩm (viết đoạn văn, về bức tranh, thiết kế poster,...) thể hiện lòng biết ơn những người có công với quê hương, đất nước.

Hướng dẫn:

- HS lựa chọn một sản phẩm về chủ đề “Biết ơn người có công với quê hương, đất nước”.

- HS hoàn thiện sản phẩm.