Đọc hiểu bài Qua Đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan
Đọc hiểu bài Qua Đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan chi tiết giúp học sinh dễ dàng tham khảo để chuẩn bị tốt cho kiểm tra sắp tới trong chương trình học Ngữ văn 8.
Đọc hiểu bài Qua Đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1963)
Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ trên.
Phương pháp giải
Dựa vào đặc trưng thể loại
Lời giải chi tiết
Thể thơ: thất ngôn bát cú
Câu 2. Xác định những từ tượng hình trong bài thơ trên.
Phương pháp giải
Vận dụng kiến thức về từ tượng hình
Lời giải chi tiết
Từ tượng hình: lom khom, lác đác
Câu 3. Nhân vật trữ tình trong bài thơ có tâm trạng như thế nào?
Phương pháp giải
Từ nội dung rút ra tâm trạng của nhân vật trữ tình
Lời giải chi tiết
Tâm trạng: cô đơn, buồn vì nhớ nước, thương nhà
Câu 4. Chỉ rõ và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong 2 câu thơ:
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Phương pháp giải
Vận dụng kiến thức đã học về biện pháp chơi chữ
Lời giải chi tiết
BPTT chơi chữ đồng âm – đồng nghĩa
- Tiếng kêu của hai loài chim được liên tưởng đồng âm với hai danh từ “quốc” và “gia” nên thành loài chim “quốc quốc” và “gia gia”
- “quốc” có nghĩa là “nước” và “gia” có nghĩa là “nhà” vậy nên có sự tương ứng giữa nỗi buồn đau được nhân hóa của mỗi loài vật với tên gọi và tiếng kêu của chúng: con quốc đau lòng nhớ nước, con gia gia mỏi miệng thương nhà.
=> Nhà thơ đã sử dụng tiếng kêu "quốc quốc" và "gia gia" để thể hiện sự nhớ thương đối với đất nước và quê hương của mình, qua đó thể hiện tâm trạng đậm đà của Bà Huyện Thanh Quan.
Câu 5. Phân tích một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan.
Phương pháp giải
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ để miêu tả thời gian, không gian.
- Sử dụng từ tượng hình kết hợp với biện pháp đảo ngữ miêu tả cảnh vật; chơi chữ để nói lên nỗi lòng của nhà thơ.
Lời giải chi tiết
Bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan không chỉ gợi tả cảnh sắc thiên nhiên mà còn đặc sắc ở hình thức nghệ thuật tinh tế. Ngay từ câu mở đầu, hình ảnh “bóng xế tà” đã xác định thời gian chiều muộn, gợi không gian nhuốm màu buồn vắng. Nghệ thuật đảo ngữ kết hợp với từ tượng hình trong “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa” hay “Lom khom dưới núi, tiều vài chú / Lác đác bên sông, chợ mấy nhà” khiến cảnh vật hiện lên sinh động nhưng thưa thớt, hiu hắt. Đặc biệt, tác giả khéo chơi chữ qua tiếng chim “quốc quốc”, “gia gia” vừa tả âm thanh vừa gợi nhớ nước thương nhà. Câu kết “Một mảnh tình riêng, ta với ta” cùng kết cấu đối ngẫu trang nhã đã khắc họa sâu sắc nỗi cô đơn. Chính nghệ thuật từ ngữ tinh luyện và thủ pháp miêu tả giàu gợi cảm đã làm nên sức sống lâu bền cho bài thơ.
