Soạn văn 10 bài: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Soạn bài lớp 10

VnDoc xin giới thiệu tới bạn đọc tham khảo Soạn văn 10 bài: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy, qua bộ tài liệu sẽ giúp các bạn học sinh học tập hiệu quả hơn môn Ngữ văn lớp 10. Mời thầy cô và các bạn học sinh tham khảo.

Soạn văn 10 bài: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Khái quát chung về truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy
Soạn văn lớp 10 Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy ngắn gọn mẫu 1
Soạn văn: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy ngắn gọn mẫu 2

Soạn văn 10 bài: Ôn tập phần làm văn

Soạn văn 10 bài: Tổng quan văn học Việt Nam

Soạn văn 10 bài: Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Soạn văn 10 bài: Văn bản

Soạn văn 10 bài: Lập dàn ý bài văn tự sự

Khái quát chung về truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

1. Tóm tắt truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

An Dương Vương khi xây thành Cổ Loa, xây tới đâu, thành đổ tới đó. Nhờ có thần Kim Quy giúp đỡ mới xây xong. Trước khi từ biệt, thần có tặng cho một chiếc móng dặn làm thành nỏ thần. Nỏ được làm xong, bắn bách phát bách trúng. Bấy giờ Triệu đà ở phương Bắc rắp tâm xâm lược nước ta. Nhưng vì vua nước Âu Lạc có được nỏ thần nên đành phải lui về chờ đợi cơ hội thích hợp. Triệu Đà tìm cách cầu thân cho con trai với Mị Châu. Khi lấy được lòng tin của Mị Châu, Trọng Thủy đã hỏi nàng về bí mật của nỏ thần. Sau đó, Trọng Thủy lấy cớ về thăm cha rồi đánh cắp nỏ thần. Triệu Đà đem quân tiến đánh nước Âu Lạc một lần nữa. Giặc đến chân thành nhưng An Dương Vương vẫn thản nhiên ngồi chơi cờ. Khi giao chiến, nỏ thần không phát huy tác dụng như trước khiến nước Âu Lạc thua trận. An Dương Vương phải đưa Mị Châu chạy trốn về phía biển Đông. Quân giặc đuổi theo, vua được thần Kim Quý báo cho kẻ thù ngay bên cạnh, liền rút kiếm chém chết Mị Châu rồi tự tử. Trọng Thủy vì hối hận mà cũng tự tử.

2. Nội dung truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy là một cách giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc. Qua đó, nhân dân ta muốn nêu lên bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng và chung, giữa nhà với nước, giữa cá nhân và cộng đồng.

3. Giá trị nghệ thuật truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Kết hợp nhuần nhuyễn giữa cốt lõi lịch sử với các chi tiết hư cấu.

Kết cấu chặt chẽ, xây dựng chi tiết cô đọng, hàm súc, nhiều ý nghĩa cùng với những chi tiết tưởng tượng, hư cấu có giá trị nghệ thuật cao.

Soạn văn lớp 10 Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy ngắn gọn mẫu 1

Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)

Các chi tiết liên quan đến nhân vật An Dương Vương:

An Dương Vương xây thành nhưng thất bại => Rùa Vàng giúp xây thành và chế nỏ thần => vua đánh thắng Triệu Đà => chủ quan khi Triệu Đà đem quân đánh => thất bại nên phải bỏ trốn, sau khi nghe Rùa Vàng kết tội, vua chém đầu Mị Châu rồi theo Rùa Vàng xuống biển.

An Dương Vương được thần linh giúp đỡ bởi nhà vua đã có ý thức đề cao cảnh giác, sớm lo việc xây thành đắp lũy và chuẩn bị vũ khí để chống ngoại xâm. Tưởng tượng ra sự giúp đỡ thần kì này, nhân dân ta đã tỏ lòng ca ngợi công lao của nhà vua và tự hào về việc xây thành, chế nỏ và chiến công chống giặc ngoại xâm của dân tộc.

Sự mất cảnh giác của An Dương Vương được biểu hiện:

1) Lần mất cảnh giác thứ nhất: vua không nghi ngờ gì đã đồng ý kết thông gia với Triệu Đà, mở đường cho con trai đối phương lọt vào làm nội gián

2) Lần mất cảnh giác thứ hai: khi Triệu Đà kéo quân đến, An Dương Vương ỷ vào nỏ thần mà không đề phòng nên bại trận.

Chi tiết Rùa Vàng, Mị Châu và việc vua chém đầu con gái theo lời kết án của Rùa Vàng được sáng tạo ra để nhân dân ta gửi gắm lòng kính trọng đối với vị vua anh hùng đồng thời phê phán thái độ mất cảnh giác của Mị Châu, là lời giải thích lí do mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước.

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)

Đánh giá việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thủy xem nỏ thần:

- Nhận xét về ý kiến thứ nhất: Nếu chấp nhận cách đánh giá này thì lỗi của Mị Châu rất lớn. Nàng là một người vì tình riêng mà không có trách nhiệm với quốc gia, không quan tâm tới vận mệnh dân tộc. Một công dân như thế thì đối với bất kì thời đại nào cũng không chấp nhận được

- Nhận xét về ý kiến thứ hai: Cách đánh giá này xuất phát từ luân lí của chế độ phong kiến, người phụ nữ “xuất giá tòng phu” - khi lấy chồng, phải tuyệt đối nghe theo lời chồng.

Cả hai cách nghĩ đều chưa thỏa đáng. Mị Châu là một nạn nhân đáng thương của một mưu đồ chính trị. Nàng nhẹ dạ, cả tin, ngây thơ và khờ dại. Vì tin tưởng chồng một cách trọn vẹn mà mắc sai lầm. Đối với quốc gia, nàng có tội lớn, không thể tha thứ được. Nhưng chi tiết lời nguyền của nàng trước khi chết được ứng nghiệm đã nói lên rằng: Người Việt Nam không ai chịu bán nước mà họ chỉ bị kẻ địch lợi dụng mà thôi. Do đó, Mị Châu cũng đáng được chúng ta cảm thông và nàng đáng thương nhiều hơn đáng trách.

Câu 3 (trang 43 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)

Phần kết truyện liên quan đến cái chết của Mị Châu thể hiện hai cái nhìn tưởng như trái ngược nhưng lại rất thống nhất của tác giả dân gian. Mị Châu bị trừng trị là một dứt khoát, nhân dân ta đã tuyên án và thi hành bản án của lịch sử. Cách kết thúc này xuất phát từ truyền thống yêu nước và lòng thiết tha với độc lập tự do của người Việt ta.

Nhưng Mị Châu cũng chỉ là một nạn nhân đáng thương. Phải mang danh “là giặc” là nỗi oan của Mị Châu vậy nên dân gian đã để lời nguyền của nàng trở thành hiện thực để thể hiện sự cảm thông, bao dung với nàng. Câu chuyện của Mị Châu quả đúng là lời nhắn nhủ của tác giả dân gian đối với thế hệ trẻ muôn đời trong việc giải quyết mối quan hệ giữa tình nhà với nghĩa nước, giữa cái riêng với cái chung.

Câu 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)

Hình ảnh "ngọc trai - giếng nước" là một hình ảnh đẹp và giàu ý nghĩa. Nó là một sự kết thúc hoàn mỹ cho một mối tình và cũng là lời giải oán cho tội “bán nước” của Mị Châu. Chi tiết máu của Mị Châu khi chết đi được loài trai ăn phải thì hóa thành ngọc trai đã chứng thực được tấm lòng trong sáng của nàng. Việc Trọng Thủy gieo mình xuống giếng nước đã thể hiện sự hối hận của nhân vật khi đã phụ người vợ của mình. Việc ngọc trai kia đem rửa trong nước giếng này lại càng sáng đẹp hơn còn nói lên rằng Trọng Thủy đã tìm được lời hóa giải trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới bên kia. Nếu đứng ở bình diện này, ta càng thấy thương xót cho mối tình của Mị Châu – Trọng Thủy.

Câu 5 (trang 43 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)

"Cốt lõi lịch sử" của truyện là việc An Dương Vương xây thành Cổ Loa và sự thực về sự thất bại của Âu Lạc trước sự xâm lược của Triệu Đà. Dân gian đã thêm vào các yếu tố thần kì để “cốt lõi lịch sử” thêm sinh động và hấp dẫn hơn. Đầu tiên, ta thấy hình tượng của thần Kim Quy hiện lên giúp vua xây thành, chế nỏ, chuyện lời nguyền của Mị Châu với chi tiết “ngọc trai – giếng nước” và sau cùng là vua An Dương Vương theo Rùa Vàng về biển. Việc tạo ra các yếu tố thần kì này đã tái hiện một câu chuyện lịch sử dưới cái nhìn của dân gian thật khác lạ: người anh hùng An Dương Vương không chết mà chỉ bước sang một thế giới khác, nàng Mị Châu đã được rửa tội “bán nước”, còn tình cảm đẹp của Trọng Thủy – Mị Châu đến cuối cùng cũng có một cái kết viên mãn nhất.

Soạn văn: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy ngắn gọn mẫu 2

Bố cục

- Đoạn 1 (từ đầu đến bèn xin hòa): An Dương Vương được thần giúp xây thành, chế nỏ để bảo vệ đất nước.

- Đoạn 2 (tiếp đó đến dẫn vua xuống biển): Cảnh mất nước nhà tan.

- Đoạn 3 (đoạn còn lại): Thái độ, tình cảm của nhân dân đối với An Dương Vương, Mị Châu và Trọng Thủy.

Nội dung bài học

- Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thủy là một cách lí giải nguyên nhân mất nước Âu Lạc, qua đó nêu lên bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa nhà với nước, giữa cá nhân với cộng đồng

- Hình tượng nhân vật những chi tiết hư cấu thể hiện mối quan hệ giữa cốt lõi lịch sử với phần tưởng tượng của dân gian

Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)

Chi tiết liên quan đến nhân vật An Dương Vương:

- Vua An Dương Vương xây thành, làm nỏ thần được Rùa Vàng giúp đỡ: “Vua An Dương Vương nước Âu Lạc, họ Thục tên Phán ... bèn xin hòa”.

- Vua gả con gái cho Triệu Đà.

- Quân Đà sang đánh, vua vẫn điềm nhiên, khi lấy nỏ thần ra bắn thì không kịp, nước mất.

- Vua chém Mị Châu, rồi đi xuống nước

a. Do An Dương Vương lập đàn trai giới cầu thần linh nhờ giúp việc xây thành.

- Qua đây dân gian muốn ca ngợi nhà vua, tự hào về chiến công xây thành, chế nỏ, chiến thắng ngoại xâm của dân tộc.

b. Biểu hiện của sự mất cảnh giác

- Vua cho con gái lấy con trai của kẻ thù.

- Khi quân giặc tiến đánh lại mất cảnh giác ngồi ung dung đánh cờ, ỷ vào nỏ thần

c. Nhân dân muốn gửi gắm lòng kính trọng đối với thái độ dũng cảm, sự dứt khoát phân biệt việc nước, việc nhà, giữa kẻ thù và tình thân của An Dương Vương, phê phán thái độ mất cảnh giác của Mị Châu.

Câu 2 (trang 38 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)

- Có thể thấy cả hai cách đánh giá trên đều chưa hợp lí vì chưa được suy xét toàn diện: + Đối với chồng, nàng là người vợ trọng tình và cả tin

- Đối với quốc gia, nàng mang bí mật quốc gia tiết lộ cho kẻ thù

- Câu nói cuối cùng của Mị Châu đã khẳng định tấm lòng không mang mưu đồ hại cha bán nước, đồng thời chỉ ra sự đáng thương của bản thân khi chỉ là một quân cờ cho âm mưu chính trị

Câu 3 (trang 38 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)

Thái độ và tình cảm của nhân dân đối với nhân vật Mị Châu:

- Để Rùa Vàng kết tội, bị vua cha chém đầu nhân dân ta đã nghiêm khắc trừng trị tội ác của kẻ bán nước, nối giáo cho giặc dù đó là vô tình hay cố ý.

- Để máu nàng hóa thành ngọc trai, xác nàng hóa thành ngọc thạch nhân dân đã chứng minh tấm lòng trong sạch của Mị Châu ⇒ thể hiện sự bao dung, vị tha của nhân dân ta với lỗi lầm của Mị Châu.

- Nhân dân muốn nhắn nhủ: trong việc giải quyết mối quan hệ giữa nước với nhà, giữa việc chung với việc riêng, giữa cá nhân với cộng đồng cần tỉnh táo, phân minh để giải quyết các mối quan hệ được trọn vẹn, hòa thuận.

Câu 4 (trang 38 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)

- Hình ảnh “ngọc trai - giếng nước” là hình ảnh của Mị Châu và Trọng Thủy

- Hình ảnh là sự rửa oan cho Mị Châu, sự chứng nhận cho sự hóa giải tội lỗi, cho sự hối hận của Trọng Thủy

Câu 5 (trang 38 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)

- Cốt lõi lịch sử của truyện:

+ nước Âu Lạc thời An Dương Vương được dựng lên, có thành cao, hào sâu, vũ khí đủ mạnh để chiến quân xâm lược Triệu Đà

+ sau đó lại để mất nước vào tay Triệu Đà

- Cốt lõi lịch sử được dân gian thần kì hóa:

+ nhân vật Rùa Vàng xuất hiện thần kì hóa chiến công xây thành, chế nỏ của dân tộc ta.

+ mối tình Mị Châu và Trọng Thủy được thần kì hóa để giải thích cho việc mất nước, nhằm giảm bớt nỗi đau.

+ chi tiết Mị Châu và Trọng Thủy hóa ngọc trai và giếng nước nhằm minh oan cho Mị Châu

Luyện tập

1. Cả hai cách đánh giá trên đều chưa được toàn diện và xác đáng. Cụ thể

- Đối với đất nước Âu Lạc:

+ Trọng Thủy lấy cắp lẫy nỏ thần khiến Âu Lạc bị xâm lăng

+ Là người trực tiếp gây nên cái chết cho hai cha con An Dương Vương.

⇒ Trọng thủy là kẻ gián điệp đáng trách, đáng lên án, yêu Mị Châu chỉ là giả dối

- Đối với Mị Châu:

+ Trọng Thủy tiếc thương tình cảm vợ chồng, biết được chiến tranh sắp diễn ra, cố gắng tìm cách để vợ chồng sau này được đoàn tụ.

+ Trọng Thủy vì quá ân hận, thương tiếc, đau đớn cho Mị Châu mà nhảy xuống giếng tự vẫn.

⇒ Trọng thủy là kẻ si tình đáng thương.

2. Cách xử lí này phù hợp với đạo lí truyền thống của dân tộc, thể hiện sự bao dung đối với những đứa con của dân tộc đã trót có thời lầm lỡ gây tai họa cho nhân dân, nhưng về sau đã biết hối hận và chịu hình phạt xứng đáng.

3. Một số bài thơ về Mị Châu - Trọng Thủy

Mị Châu - Trọng Thủy (Tản Đà)

Một đôi kẻ Việt người Tần
Nửa phần ân ái, nửa phần oán thương
Vuốt rùa chàng đổi máy
Lông ngỗng thiếp đưa đường
Thề nguyền phu phụ
Lòng nhi nữ
Việc quân vương
Duyên nọ tình kia dở dở dang!
Nệm gấm vó câu
Trăm năm giọt lệ
Ngọc trai nước giếng
Nghìn thu khói nhang