Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Ngữ văn lớp 8–9

Phần

Phương pháp, nội dung

Mở bài

Giới thiệu vấn đề nghị luận – Hiện tượng đời sống tích cực và thể hiện thái độ của người viết (ý kiến tán thành)

Cách 1

Đi từ những hiện tượng tương tự tương tự

Cùng với nhiều chương trình thiện nguyện…khác, A là một hoạt động(nghĩa cử) cao đẹp, đáng trân quý.

Cách 2

Đi từ một hiện tượng đời sống ngược lại:

Khi mà trong cuộc sống, không ít người đang chạy theo lối sống thực dụng… thì A là một điểm sáng của…/là một hoạt động(nghĩa cử) cao đẹp, đáng trân quý.

Thân bài

Lí giải, làm sáng tỏ vấn đề nghị luận

Giải thích

Hiện tượng A là gì? (là một phong trào thiện nguyện)? đang diễn ra như thế nào? (đang được nhiều người quan tâm, ủng hộ)? Ai là người thực hiện ? (do các tổ chức, cá nhân thực hiện) Trong phạm vi nào? (trong phạm vi rộng khắp cả nước/ từ Bắc đến Nam hoặc trong phạm vi hẹp nhưng có tầm ảnh hưởng lớn đến mọi người ). Làm những gì?...

(Lưu ý: Trường hợp hiện tượng đời sống (A) không được nêu trực tiếp mà được phản ánh trong một văn bản (thường là bản tin), cần tóm tắt ngắn gọn văn bản và xác đinh nội dung đó đã phản ánh hiện tượng nào trong đời sống. Sau đó mới đi vào phần giải thích – rất ít gặp)

Bàn luận

+ Nêu nguyên nhân dẫn đến hiện tượng: khách quan, chủ quan – Đặc biệt nhấn mạnh nguyên nhân chủ quan (dạng bài này, bắt buộc phải nêu nguyên nhân trước).

Gợi ý:

Nguyên nhân khách quan: thường xuất phát từ một thực trạng xấu, nhức nhối trong xã hội (thường do thiên hoạ - thời tiết, môi trường sống khắc nghiệt gây ra, nhân hoạ - sự ích kỉ, vô cảm, vô ý thức của con người gây ra)

Nguyên nhân chủ quan: xuất phát từ niềm trắc ẩn, sự trăn trở trước thực trạng xã hội xấu và lòng tốt, ý thức, tinh thần trách nhiệm cao của các cá nhân đối với cộng đồng xã hội.

+ Nêu(chỉ ra) tác động - lợi ích, ý nghĩa của hiện tượng A với đời sống cá nhân và cộng đồng?

Gợi ý: A Không chỉ giúp/ góp phần khắc phục được thực trạng đáng buồn (nhức nhối) nào đang xảy ra trong xã hội… mà còn có tác động tích cực nào đến những số phận cá nhân đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn?( tạo cho họ cơ hội, môi trường tốt đẹp, xoa dịu nỗi đau, tiếp thêm sức mạnh, nghị lực sống, niềm tin, sự hy vọng,.. giúp họ vượt lên số phận, hoàn cảnh …)

Bài học nhận thức, hành động

Cần nhìn nhận đúng ý nghĩa, lợi ích mà A đem lại cho đời sống con người. Từ đó, khẳng định ý nghĩa nhân văn của hiện tượng và cần có ý thức nhân rộng, A trong xã hội.

Kết bài

-Khái quát vấn đề/ truyền tải thông điệp sống (hướng mọi người cùng nhận thức, hành động đúng)

-Cách lập luận: Vì mục đích đúng, chúng ta hãy tiếp tục hành động đúng (phát huy lan toả tinh thần của hoạt động A). Làm được như vây, ta sẽ đạt được kết quả tốt (không chỉ làm cho cuộc sống của mỗi người thực sự có ý nghĩa mà còn đem đến những lợi ích có ý nghĩa nhân văn với cộng đồng).

Phần

Phương pháp, nội dung

Mở bài

Giới thiệu vấn đề nghị luận – Hiện tượng đời sống tích cực và thể hiện thái độ của người viết.

Cách 1

Đi từ những hiện tượng tương tự tương tự

Cùng với nhiều chương trình thiện nguyện xuất phát từ lòng nhân ái phong trào hỗ trợ đồng bào miền trung vượt qua bão lũ là một hoạt động, một nghĩa cử cao đẹp đáng trân quý..

Cách 2

Đi từ một hiện tượng đời sống ngược lại:

Khi mà trong cuộc sống, không ít người đang chạy theo lối sống thực dụng, xem nhẹ những giá trị tinh thần thì phong trào hỗ trợ đồng bào miền trung vượt qua bão lũ được xem là điểm sáng của lòng nhân ái, là một hoạt động, một nghĩa cử cao đẹp đáng trân quý.

Thân bài

Lí giải, làm sáng tỏ vấn đề nghị luận

Giải thích

-Giải thích: Hiện tượng A là gì? (là một phong trào thiện nguyện)? đang diễn ra như thế nào? (đang được nhiều người quan tâm, ủng hộ)? Ai là người thực hiện ? (do các tổ chức, cá nhân thực hiện) Trong phạm vi nào? Làm những gì?...

Đây là một phong trào thiện được nhiều người quan tâm, hưởng ứng nhiệt tình. Phong trào không chỉ nhận được sự ủng hộ từ các tổ chức mà còn nhận được sự quyên góp tích cực của đồng bào cả nước, từ Bắc đến Nam.

. Từ em học sinh góp giấy “kế hoạch nhỏ” hay đập heo đất đến những cụ già còng lưng cõng thùng mì, quần áo cũ đến đóng góp ở điểm tiếp nhận cứu trợ, từ nguồn của cán bộ, công nhân đóng góp từ ngày công, ngày lương đến nguồn của những tập đoàn lớn hàng nghìn tỷ đồng. Đâu đâu cũng sáng đèn, thâu đêm chuẩn bị hàng cứu trợ... Ở những nơi bị ngập sâu, khó di chuyển, đội cứu hộ của chính quyền, quân đội đảm bảo việc cung cấp lương thực cho người dân và thường trực lực lượng cứu nạn tại chỗ để sẵn sàng ứng cứu các tình huống nguy hiểm đến tính mạng của người dân.

Bàn luận

+ Nêu nguyên nhân dẫn đến hiện tượng:

(Gợi ý:Nguyên nhân khách quan: thường xuất phát từ một thực trạng xấu, nhức nhối trong xã hội (thường do thiên hoạ - thời tiết, môi trường sống khắc nghiệt gây ra, nhân hoạ - sự ích kỉ, vô cảm, vô ý thức của con người gây ra)

Nguyên nhân chủ quan: xuất phát từ niềm trắc ẩn, sự trăn trở trước thực trạng xã hội xấu và lòng tốt, ý thức, tinh thần trách nhiệm cao của các cá nhân đối với cộng đồng xã hội).

-Khách quan: Những ngày tháng 10, tình trạng ngập lụt nghiêm trọng tại các tỉnh miền Trung đã gây tổn thất, thiệt hại to lớn về người và tài sản, đẩy đồng bào miền trung vào cảnh màn trời, chiếu đất.

-Chủ quan: Xót xa khúc ruột miền Trung “oằn” mình trong gian khó, không phân biệt giàu nghèo, tuổi tác, vùng miền, nhiều cá nhân, tổ chức sẵn sàng ủng hộ, quyên góp, hỗ trợ bà con vùng lũ. Lòng nhân ái, nghĩa đồng bào đã khơi dậy thiện tâm trong mỗi người Việt. Người dân cả nước đã và đang sẵn sàng hướng về miền Trung, cùng bà con vượt qua hậu quả của bão lũ. Một làn sóng mang tên “nhân đạo, từ thiện” dâng lên mạnh mẽ trong cộng đồng, chạy đua với lũ bão để giúp đồng bào ở vùng thiên tai.

+ Nêu(chỉ ra) tác động - lợi ích, ý nghĩa của hiện tượng A với đời sống cá nhân và cộng đồng?

(Gợi ý: A Không chỉ giúp/ góp phần khắc phục được thực trạng đáng buồn (nhức nhối) nào đang xảy ra trong xã hội… mà còn có tác động tích cực nào đến những số phận cá nhân đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn?( tạo cho họ cơ hội, môi trường tốt đẹp, xoa dịu nỗi đau, tiếp thêm sức mạnh, nghị lực sống, niềm tin, sự hy vọng,.. giúp họ vượt lên số phận, hoàn cảnh …)

Những hành động mang ý nghĩa nhân văn này đã và đang là tâm điểm chú ý của cộng đồng và nhanh chóng trở thành làn sóng lan tỏa tấm lòng nhân ái, rộng khắp trong toàn xã hội. Phong trào không chỉ giúp đồng bào miền trung khắc phục khó khăn do bão lũ gây ra tạo điều kiện cho đồng bào sớm ổn định cuộc sống mà còn xoa dịu nỗi đau, tiếp thêm sức mạnh, niềm tin, hy vọng giúp họ vượt lên số phận.

Bài học nhận thức, hành động

Tình người trong cơn bão lũ đã toả sáng, lan toả các giá trị nhân ái trong cộng đồng.

Kết bài

- Khái quát vấn đề/ truyền tải thông điệp sống (hướng mọi người cùng nhận thức, hành động đúng)

- Cách lập luận: Vì mục đích đúng, chúng ta hãy tiếp tục hành động đúng (phát huy lan toả tinh thần của hoạt động A). Làm được như vây, ta sẽ đạt được kết quả tốt (không chỉ làm cho cuộc sống của mỗi người thực sự có ý nghĩa mà còn đem đến những lợi ích có ý nghĩa nhân văn với cộng đồng).