Giáo án Khoa học 4 bài 46: Bóng tối

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

1. KTBC

- GV gọi HS lên KTBC:

+ Khi nào ta nhìn thấy vật?

+ Hãy nói những điều em biết về ánh sáng?

+ Tìm những vật tự phát sáng và vật được chiếu sáng mà em biết?

- GV nhận xét, ghi điểm.

2. Tiết mới

*Giới thiệu tiết:

- Cho HS quan sát hình 1 / 92 SGK và hỏi:

+ Mặt trời chiếu sáng từ phía nào?

+ Bóng của người xuất hiện ở đâu?

+ Hãy tìm vật chiếu sáng, vật được chiếu sáng?

- Trong hình vẽ trên, Mặt trời là vật chiếu sáng, người là vật được chiếu sáng, còn bóng râm phía sau người gọi là bóng tối. Bóng tối xuất hiện ở đâu và có hình dạng như thế nào? Các em sẽ tìm hiểu qua các thí nghiệm trong Tiết học hôm nay.

ØHoạt động 1: Tìm hiểu về bóng tối.

- GV mô tả thí nghiệm: Đặt 1 tờ bìa to phía sau quyển sách với khoảng cách 5 cm. Đặt đèn pin thẳng hướng với quyển sách trên mặt bàn và bật đèn.

- GV yêu cầu HS dự đoán xem:

+ Bóng tối sẽ xuất hiện ở đâu?

+ Bóng tối có hình dạng như thế nào?

- GV ghi bảng phần dự đoán của HS để đối chiếu với kết quả sau khi làm thí nghiệm.

- GV nêu: Để chứng minh điều bạn dự đoán có đúng hay không, chúng ta cúng tiến hành làm thí nghiệm.

- GV đi hướng dẫn từng nhóm. Lưu ý phải phá bỏ tất cả các pha đèn (tức là bộ phận phản chiếu ánh sáng làm bằng thuỷ tinh phía trước đèn).

- Gọi HS trình bày kết quả thí nghiệm. GV ghi nhanh kết quả vào cột gần cột dự đoán.

- Yêu cầu HS so sánh dự đoán ban đầu và kết quả của thí nghiệm.

- Để khẳng định kết quả của thí nghiệm các em hãy thay quyển sách bằng vỏ hộp và tiến hành làm tương tự.

- Goi HS trình bày.

- GV hỏi:

+ Ánh sáng có truyền qua quyển sách hay vỏ hộp đựơc không?

+ Những vật không cho ánh sáng truyền qua gọi là gì?

+ Bóng tối xuất hiện ở đâu?

+ Khi nào bóng tối xuất hiện?

- GV nêu kết luận: Khi gặp vật cản sáng, ánh sáng không truyền qua được nên phía sau vật có một vùng không nhận được ánh sáng truyền tới, đó chính là vùng bóng tối.

ØHoạt động 2: Tìm hiểu sự thay đổi về hình dạng, kích thước của bóng tối.

- GV hỏi:

+ Theo em, hình dạng, kích thước của bóng tối có thay đổi hay không? Khi nào nó sẽ thay đổi?

+ Hãy giải thích tại sao vào ban ngày, khi trời nắng, bóng của ta lại tròn vào buổi trưa, dài theo hình người vào buổi sáng hoặc chiều?

- GV giảng: Bóng của vật sẽ xuất hiện ở phía sau vật cản sáng khi nó được chiếu sáng. Vào buổi trưa, khi Mặt trời chiếu sáng ở phương thẳng đứng thì bóng sẽ ngắn lại và ở ngay dưới vật. Buổi sáng Mặt trời mọc ở phía Đông nên bóng của vật sẽ dài ra, ngả về phía Tây, buổi chiều Mặt trời chếch về hướng Tây nên bóng của vật sẽ dài ra, ngả về phía Đông.

- GV cho HS tiến hành làm thí nghiệm chiếu ánh đèn vào chiếc bút bi được dựng thẳng trên mặt bìa. GV đi hướng dẫn các nhóm.

- Gọi các nhóm trình bày kết quả thí nghiệm.

- GV hỏi:

+ Bóng của vật thay đổi khi nào?

+ Làm thế nào để bóng của vật to hơn?

- GV kết luận: Do ánh sáng truyền theo đường thẳng nên bóng của vật phụ thuộc vào vật chiếu sáng hay vị trí của vật chiếu sáng.

3.Củng cố

- GV gọi HS đọc mục Bạn cần biết.

4.Dặn dò

- Chuẩn bị Tiết tiết sau: dãy 1 mỗi HS trồng 2 cây non nhỏ trong 2 chiếc cốc, tưới nước hàng ngày, 1 cây đặt ở nơi có ánh sáng, 1 cây đặt trong góc tối của gầm giường. Dãy 2 gieo hạt đậu vào cốc và đắt cốc trong bóng tối có để 1 đèn điện phía trên hoặc cho vào hộp giấy nằm ngang mở nắp.

- Nhận xét tiết học.

- HS trả lời.

- Lớp bổ sung.

- HS quan sát và trả lời:

+ Mặt trời chiếu sáng từ phía bên phải của hình vẽ. Vì ta thấy bóng người đổ về phía bên trái. Nửa bên phải có bóng râm, còn nửa bên trái vẫn có ánh sáng của mặt trời.

+ Bóng của người xuất hiện ở phía sau người vì có ánh sáng mặt trời chiếu xiên từ bên phải xuống.

+ Măt trời là vật chiếu sáng, người là vật đước chiếu sáng.

- HS nghe.

- HS lắng nghe.

- HS phát biểu dự đoán của mình. Dự đoán đúng là:

+ Bóng tối xuất hiện ở phía sau quyển sách.

+ Bóng tối có hình dạng giống hình quyển sách.

- HS làm thí nghiệm theo nhóm, mỗi nhóm 4- 6 HS, các thành viên quan sát và ghi lại hiện tượng.

- HS trình bày kết quả thí nghiệm.

- Dự đoán ban đầu giống với kết quả thí nghiệm.

- HS làm thí nghiệm.

- HS trình bày kết quả thí nghiệm:

+ Bóng tối xuất hiện ở phía sau vỏ hộp.

+ Bóng tối có hình dạng giống hình vỏ hộp.

+ Bóng của vỏ hộp sẽ to dần lên khi dịch đèn lại gần vỏ hộp.

- HS trả lời:

+ Ánh sáng không thể truyền qua vỏ hộp hay quyển sách được.

+ Những vật không cho ánh sáng truyền gọi là vật cản sáng.

+ Ở phía sau vật cản sáng.

+ Khi vật cản sáng được chiếu sáng.

- HS nghe.

- HS trả lời;

+ Theo em hình dạng và kích thước của vật có thay đổi. Nó thay đổi khi vị trí của vật chiếu sáng đối với vật cản sáng thay đổi.

+ HS giải thích theo sự hiểu biết của mình.

- HS nghe.

- HS làm thí nghiệm theo nhóm với 3 vị trí của đèn pin: phía trên, bên phải, bên trái chiếc bút bi.

- Khi đèn pin chiếu sáng ở phía trên chiếc bút bi thì bóng bút ngắn lại, ở ngay dưới chân bút bi. Khi đén chiếu sáng từ bên trái thì bóng bút bi dài ra, ngả về phía bên phải. Khi đèn chiếu sáng từ phía bên phải thì bóng dài ra, ngả về phía bên trái.

- HS trả lời:

+ Bóng của vật thay đổi khi vị trí của vật chiếu sáng đối với vật đó thay đổi.

+ Muốn bóng của vật to hơn, ta nên đặt vật gần với vật chiếu sáng.

- HS nghe.

- 3 HS đọc.