Luyện từ và câu lớp 4: Dấu hai chấm

Soạn bài Luyện từ và câu: Dấu hai chấm là lời giải phần Luyện từ và câu SGK Tiếng Việt lớp 4 trang 22, 23 được VnDoc biên soạn bám sát theo nội dung sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 4. Lời giải bài tập tiếng Việt 4 này sẽ giúp các em học sinh ôn tập, củng cố các dạng bài tập môn Tiếng Việt lớp 4. Mời các em cùng tham khảo.

>> Bài tiếp theo: Tập làm văn lớp 4: Kể lại hành động của nhân vật

1. Tác dụng của dấu hai chấm

Dấu hai chấm được viết là " : "

Dấu hai chấm có tác dụng báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.

Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng.

2. Ví dụ về dấu hai chấm

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành." Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.

Trong câu trên, dấu hai chấm cho biết phần sau là lời nói của Bác Hồ (ở đây dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép).

>> Chi tiết: Dấu hai chấm và tác dụng của dấu hai chấm

3. Dấu hai chấm lớp 4 trang 22 phần Nhận xét

Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?

a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành." Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.

Theo TRƯỜNG CHINH

b) Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò:

- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.

Tô Hoài

c) Bà thương không muốn bán

Bèn thả vào trong chum.

Rồi bà lại đi làm

Đến khi về thấy lạ:

Sân nhà sao sạch quá

Đàn lợn đã được ăn

Cơm nước nấu tinh tươm

Vườn rau tươi sạch cỏ.

Theo Phan Thị Thanh Nhàn

Trả lời:

- Trong câu a, dấu hai chấm cho biết phần sau là lời nói của Bác Hồ (ở đây dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép).

- Trong câu b, dấu hai chấm cho biết câu sau là lời nói của Dế Mèn (ở đây dấu hai chấm phối hợp với dấu gạch đầu dòng).

- Trong câu c, dấu hai chấm cho biết bộ phận đi sau là lời giải thích liệt kê rõ những điều kì lạ mà bà cụ nhận thấy khi về nhà, như sân quét sạch, đàn lợn đã được ăn, cơm nước đã nấu tinh tươm…

4. Dấu hai chấm lớp 4 trang 23 phần Luyện tập

Câu 1 (trang 23 sgk Tiếng Việt 4)

Trong mỗi câu sau, dấu hai chấm có tác dụng gì?

a) Tôi thở dài:

- Còn đứa bị điểm không, nó tả như thế nào?

- Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho có. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi: "Sao trò không chịu làm bài"?

Theo Nguyễn Quang Sáng

Gợi ý: Dấu hai chấm có tác dụng báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó (bộ phận có dấu gạch ngang đầu lòng) là lời nói của nhân vật "tôi" và trích lời cô giáo (kết hợp dấu ngoặc kép)

b) Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bấy giờ là lũy tre xanh rì rào trong gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đát nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ, dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.

Theo Nguyễn Thế Hội

Gợi ý:

Tác dụng của dấu hai chấm: Báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.

Trả lời:

a) - Dấu hai chấm thứ nhất (phối hợp với dấu gạch đầu dòng) có tác dụng báo hiệu bộ phận đứng sau nó là lời nói của nhân vật “tôi”.

- Dấu hai chấm thứ hai (phối hợp với dấu ngoặc kép báo hiệu phần sau là câu hỏi của cô giáo).

b) Dấu hai chấm có tác dụng giải thích cho bộ phận đứng trước. Phần đi sau làm rõ những cảnh tuyệt đẹp của đất nước là những cảnh gì.

>> Xem thêm: Dấu hai chấm có tác dụng

Câu 2 (trang 23 sgk Tiếng Việt 4)

Viết một đoạn văn theo truyện "Nàng tiên Ốc", trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm

- Dùng để giải thích

- Dùng để dẫn lời nhân vật

Trả lời:

Em có thể viết đoạn văn như sau:

Mẫu 1

Bà lão liền chạy nhanh đến bên chum nước, cầm lấy vỏ ốc rồi đập tan ra thành từng mảnh. Nghe tiếng động, nàng tiên vội vàng quay lại chum nước để ẩn mình vào ốc. Nhưng đã quá muộn: vỏ ốc đã không còn nữa.

Bà cụ ôm chầm lấy nàng tiên, nói:

- Con gái! Con hãy ở lại đây với mẹ".

• Dấu hai chấm để giải thích: Nhưng đã quá muộn: vỏ ốc đã không còn nữa.
• Dấu hai chấm để dẫn lời nhân vật:  Bà cụ ôm chầm lấy nàng tiên, nói: - Con gái! Con hãy ở lại đây với mẹ".

Mẫu 2

Ngày xưa ở một ngôi làng nọ có bà lão nghèo sinh sống, làm nghề mò cua bắt ốc. Một hôm, bà bắt được một con ốc đẹp vô cùng Bà nói :"Ồ! Đẹp quá". Bà âu yếm vừa vuốt ve ốc và nói :"Ốc ơi, mày ở với tao nhé!". Rồi bà để ốc vào trong chum. Một hôm đi làm về, bà thấy lạ quá, sân nhà sao sạch sẽ, đàn lợn đã được ăn, cơm nước nấu tinh tươm, vườn rau tươi sạch cỏ. Một hôm bà phát hiện ra ốc là một cô gái xinh đẹp liền đập vỡ vỏ ốc để cô gái sống cùng với mình.

• Dấu hai chấm để giải thích:  Một hôm, bà bắt được một con ốc đẹp vô cùng Bà nói :"Ồ! Đẹp quá".
• Dấu hai chấm để dẫn lời nhân vật: Bà âu yếm vừa vuốt ve ốc và nói :"Ốc ơi, mày ở với tao nhé!". 

Mẫu 3

Sáng nay, bà cụ ra đồng mò cua như thường lệ, nhưng mãi chẳng thu hoạch được gì. Một lát sau, bà mò được một con ốc tuyệt đẹp: chiếc vỏ trơn, láng mịn không chút rong rêu, lại tỏa màu xanh ngọc như đá quý. Thế là, bà cụ sinh lòng yêu thương, đem ốc về thả trong chum nuôi. Từ hôm đó, mỗi ngày đi làm về, bà đều thấy nhà cửa đã được dọn dẹp sạch sẽ, gọn gàng tinh tươm. Bà tấm tắc: “Chuyện gì đã xảy ra ở đây vào lúc ta đi làm vậy nhỉ?”

>> Trong bài đọc có:

• Dấu hai chấm dùng để giải thích: cho phần nội dung “một con ốc tuyệt đẹp”
• Dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật: thời tấm tắc (tự thắc mắc) của bà cụ

>> Chi tiết: Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên Ốc, trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm

Đề thi giữa kì 1 lớp 4 có đáp án

• 65 Đề thi giữa kì 1 lớp 4 môn Toán
• Đề thi giữa học kì 1 môn Tiếng Việt lớp 4
• Từ vựng - Ngữ pháp tiếng Anh giữa kì 1 lớp 4 năm 2020 - 2021
• Bộ đề thi giữa học kì 1 lớp 4 năm 2020 - 2021 Có đáp án
• Bộ đề thi giữa học kì 1 lớp 4 năm 2019 - 2020 theo Thông tư 22
• Bộ đề thi giữa học kì 1 lớp 4 năm 2018 - 2019 theo Thông tư 22
• Bộ đề thi giữa học kì 1 lớp 4 năm 2017 - 2018 theo Thông tư 22
• Bộ đề thi giữa kì 1 lớp 4 môn tiếng Anh năm 2020 - 2021
• Đề thi giữa học kì 1 môn tiếng Anh lớp 4 có đáp án
• Đề cương ôn tập giữa học kì 1 lớp 4

-------------------------------------------------

>> Bài tiếp theo: Tập làm văn lớp 4: Tả ngoại hình của nhân vật trong bài văn kể chuyện

Luyện từ và câu lớp 4: Dấu hai chấm để các em học sinh hiểu rõ tác dụng của dấu hai chấm, ví dụ về dấu hai chấm áp dụng vào các bài tập xác định chức năng của dấu hai chấm. Viết đoạn văn có sử dụng dấu hai chấm.

Ngoài các bài giải chi tiết giải phần Luyện từ và câu lớp 4 trên đây, VnDoc còn giúp các bạn giải VBT Tiếng Việt lớp 4. Các em học sinh hoặc quý phụ huynh còn có thể tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 4 và đề thi học kì 2 lớp 4 các môn Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh, Khoa, Sử, Địa theo chuẩn của bộ Giáo Dục. Những đề thi này được sưu tầm và chọn lọc từ các trường tiểu học trên cả nước nhằm mang lại cho học sinh lớp 4 những đề ôn thi học kì chất lượng nhất. Mời các em cùng quý phụ huynh tải miễn phí đề thi về và ôn luyện.