Lý thuyết Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều bài 35

Lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 8 bài 35: Hệ nội tiết ở người tóm tắt lý thuyết cơ bản trong bài 35 KHTN 8 Cánh diều, giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 8. Mời các bạn tham khảo chi tiết sau đây.

I. Các tuyến nội tiết

- Khái niệm: Tuyến nội tiết là những tuyến sản xuất và tiết hormone trực tiếp vào máu bảo đảm duy trì ổn định môi trường trong và điều hòa các quá trình sinh lí của cơ thể.

- Tính chất: Mỗi loại hormone chỉ ảnh hưởng đến một hoặc một số tế bào của cơ quan xác định (gọi là cơ quan đích) do các cơ quan đích chứa tế bào có thụ thể tương ứng với hormone.

- Một số tuyến nội tiết trong cơ thể:

Mô hình vị trí các tuyến nội tiết và chức năng (tên các hormone được thể hiện trong ngoặc đơn)

Tuyến nội tiết	Vị trí	Chức năng
Tuyến tùng	Nằm gần trung tâm của não.	- Điều hòa chu kì thức ngủ (melatonin).
Tuyến giáp	Nằm ở cổ, trước thanh quản và phần trên của khí quản.	- Điều hòa sinh trưởng, phát triển (T3, T4). - Tăng cường trao đổi chất, sinh nhiệt (T3, T4). - Điều hòa calcium máu (Calcitonin).
Tuyến cận giáp	Nằm ở cổ, phía sau tuyến giáp.	- Điều hòa lượng calcium máu (PTH).
Tuyến ức	Nằm trong lồng ngực, phía sau xương ức.	- Kích thích sự phát triển của các tế bào limpho T (Thymosin).
Tuyến sinh dục	- Ở nam: Tinh hoàn. - Ở nữ: Buồng trứng.	- Hình thành đặc điểm sinh dục thứ cấp. - Kích thích sinh trưởng, phát triển. - Điều hòa chu kì sinh dục.
Vùng dưới đồi	Nằm trong não bộ, giữa tuyến yên và đồi thị.	- Điều hòa hoạt động tuyến yên (CRH, TRH, GnRH). - Điều hòa áp suất thẩm thấu (ADH). - Kích thích quá trình đẻ (oxytocin).
Tuyến yên	Nằm trong nền sọ.	- Kích thích sinh trưởng (GH). - Điều hòa hình thành và tiết sữa (prolactin). - Điều hòa hoạt động tuyến giáp (TSH), tuyến trên thận (ACTH), tuyến sinh dục (FSH, LH).
Tuyến tụy	Nằm trong khoang bụng, phía sau dạ dày.	- Chức năng nội tiết: Điều hòa lượng đường máu (insulin và glucagon).
Tuyến trên thận	Nằm ở cực trên của mỗi thận.	- Điều hòa huyết áp, thể tích máu (aldosterone). - Điều hòa trao đổi chất, năng lượng (cortisol). - Chống stress (adrenalin, noradrenalin, cortisol).

II. Một số bệnh về tuyến nội tiết

- Một số bệnh nội tiết: đái tháo đường (bất thường tuyến tụy), bướu cổ (bất thường tuyến giáp), lùn hoặc khổng lồ (bất thường tuyến yên), hội chứng Cushing (bất thường tuyến trên thận), vô sinh (bất thường tuyến sinh dục),…

+ Bệnh đái tháo đường: là một bệnh rối loạn chuyển hóa glucose trong máu. Nguyên nhân gây rối loạn chủ yếu do thiếu hormone insulin hoặc insulin tiết ra nhưng bị giảm tác dụng điều hòa lượng đường trong máu, dẫn đến lượng glucose trong máu tăng nhưng tế bào không hấp thụ để làm nguyên liệu cho hoạt động trao đổi chất, đường trong máu sẽ thải ra ngoài qua nước tiểu.

Các triệu chứng, biến chứng và cách phòng ngừa bệnh tiểu đường

+ Bệnh bướu cổ: là tình trạng phì đại tuyến giáp. Nguyên nhân gây bệnh do cơ thể thiếu iodine dẫn đến TH không được tiết ra, khi đó tuyến yên sẽ tiết ra TSH để tăng cường hoạt động của tuyến giáp, gây phì đại tuyến.

Người mắc bệnh bướu cổ

+ Bệnh lùn hoặc khổng lồ: do hoạt động của tuyến yên bị rối loạn gây ảnh hưởng đến quá trình sản sinh hormone GH.

Minh họa người mắc bệnh lùn hoặc khổng lồ

- Biện pháp phòng bệnh về hệ nội tiết:

+ Thực hiện chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh: khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết; sử dụng đủ lượng muối iodine; hạn chế chất béo, đường.

Thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lí

+ Luyện tập thể thao thường xuyên.

+ Đảm bảo giấc ngủ.

+ Không sử dụng chất kích thích, không tự ý dùng thuốc.

+ Thường xuyên kiểm tra sức khỏe.