Ôn thi vào lớp 10: Chuyên đề Kịch - Bi kịch

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc, nghiêm cấm các hành vi sao chép với mục đích thương mại.

1. Các văn bản kịch, bi kịch trong chương trình

• Bộ sách Kết nối tri thức: "Rô-mê-ô và Giu-li-ét", "Lơ-xót", "Âm mưu và tình yêu"
• Bộ sách Cánh Diều: "Sống, hay không sống?", "Người thứ bảy"
• Bộ sách Chân trời sáng tạo: "Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man", "Tình yêu và thù hận"

2. Khái niệm bi kịch

Bi kịch là thể loại kịch tập trung khai thác những xung đột gay gắt giữa khát vọng cao đẹp của con người với tình thế bi đát của thực tại, dẫn tới sự thảm bại hay cái chết của nhân vật. Từ kết cục bi thương đó, bi kịch thường mang đến cho người đọc những bài học quý giá và tinh thần lạc quan.

3. Nhân vật của bi kịch

- Các nhân vật trong bi kịch là hiện thân cho các thế lực, tầng lớp, loại người trong xã hội

- Nhân vật chính trong bi kịch:

• Thường có bản chất tốt đẹp, có khát vọng vượt lên và thách thức số phận, nhưng cũng có thể có những nhược điểm, sai lầm dẫn đến phải trả giá đắt, thậm chí bằng cả cuộc đời của mình và những gì mình trân trọng.
• Thường là nhân vật anh hùng hoặc xuất thân từ cung đình (vua chúa, hoàng tử, công nương, tướng lĩnh,…), người có những phẩm chất, năng lực vượt trội, có khát vọng lớn… nhưng phải đối đầu với thực tế không thể hoá giải hoặc sai lầm của chính bản thân nên dẫn đến kết cục thất bại hay cái chết bi thảm

4. Cốt truyện bi kịch

• Cốt truyện bi kịch cổ điển thường mượn từ các truyện huyền thoại hoặc lịch sử. Sự kiện, biến cố diễn ra gay cấn, bất ngờ, xoay quanh những mâu thuẫn không thể giải quyết dẫn đến xung đột và kết cục bi thảm (tai hoạ hay cái chết).
• Cốt truyện bi kịch thường là một chuỗi các sự kiện, biến cố trong câu chuyện kịch tạo nên sự phát triển xung đột, cũng như sự phát triển hành động và tính cách của các nhân vật. Chuỗi sự kiện biến cố đó thường dẫn đến những tổn thất, đau thương trong cuộc đời nhân vật chính.

5. Xung đột trong bi kịch

- Xung đột bi kịch nảy sinh do mâu thuẫn giữa cái thiện với cái ác, cái cao cả với cái thấp hèn, cái mới với cái cũ, cái tiến bộ với cái phản tiến bộ, giữa các mặt khác nhau của tính cách, giữa mong muốn chủ quan và điều kiện khách quan, giữa các giá trị khác nhau của đời sống,...

- Các xung đột trong bi kịch tạo nên bởi hành động có ý thức của nhân vật trong việc thực hiện cái tất yếu mà nó tự thấy trước là không tránh khỏi bị tai họa.

- Xung đột trong bi kịch được chia thành hai kiểu xung đột chính:

• Kiểu 1: Xung đột giữa những khát vọng đẹp đẽ của nhân vật với hoàn cảnh thực tế. Ví dụ, xung đột trong vở bi kịch Ham-lét (Hamlet) của Uy-li-am Sếch-xpia (William Shakespeare) là xung đột giữa ý chí, nghị lực và khát vọng trả thù của Ham-lét với những thế lực đen tối, bạo tàn trong cung đình cũng như ngoài xã hội.
• Kiểu 2: Xung đột nằm trong chính nhân vật. Đó là cuộc đấu tranh giằng xé giữa vẻ đẹp khát vọng, những giá trị tích cực của nhân vật với phần bóng tối trong nội tâm nhân vật. Ví dụ, ở nhân vật Ham-lét, bên cạnh cuộc đấu tranh với những thế lực bên ngoài, còn có cuộc đấu tranh bên trong giữa con người mạnh mẽ, nhân văn với những yếu đuối, do dự của chàng.

6. Hành động trong bi kịch

- Hành động trong bi kịch là toàn bộ hoạt động của các nhân vật thông qua lời thoại, ngữ điệu, cử chỉ, biểu cảm,... nhằm thể hiện thế giới nội tâm, tình cảm con người và kết nối sự kiện, làm nên sự phát triển của cốt truyện bi kịch.

- Hành động của các nhân vật bi kịch bao gồm:

• Hành động bên ngoài (lời nói, cư xử, hoạt động,...)
• Hành động bên trong (sự chuyển biến nội tâm, các độc thoại nội tâm,...)

7. Lời thoại trong bi kịch

• Lời thoại trong bi kịch gồm đối thoại, độc thoại, bàng thoại.
• Lời thoại trong bi kịch thường mang tính chất trang trọng, triết lí, thể hiện quan điểm, ý chí và hành động tranh đấu của nhân vật bi kịch.