Soạn bài Cảnh ngày hè
Soạn bài Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới số 43) do đại thi hào Nguyễn Trãi sáng tác được VnDoc sưu tầm và giới thiệu với các bạn để tham khảo. Bài thơ Cảnh ngày hè nói về vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước giúp học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 10 chuẩn bị cho bài giảng của học kỳ mới sắp tới đây của mình.
Soạn bài lớp 10: Cảnh ngày hè
Soạn bài lớp 10: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi
Trắc nghiệm Ngữ văn lớp 10: Bài - Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Văn mẫu lớp 10: Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài Cảnh ngày hè
1. Soạn bài: Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi) mẫu 1
1.1. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Miêu tả cảnh ngày hè, tác giả đã sử dụng các động từ, tính từ, từ láy có sức gợi hình tượng và cảm giác.
- Ở câu 2, 3, 4, 5, 6 là các từ: đùn đùn, giương, phun, đỏ, tiễn, lao xao, dắng dỏi
+ Đùn đùn: sắc xanh thẫm của tán hòe lớp lớp, liên tiếp tuôn ra.
+ Giương: rộng ra
+ Phun: gợi sự nổi bật, bắt mắt của màu đỏ hoa lựu
+ Tiễn (ngát, nức): gợi tả sức lan tỏa của hương sen.
+ Âm thanh: lao xao, dắng dỏi, chợ cá, cầm ve: âm thanh rộn ràng, râm ran.
=> Sự vật vốn tĩnh trở nên động.
=> Tái hiện bức tranh màu sắc rực rỡ, tươi sáng. Bức tranh mùa hè rực rỡ màu sắc, âm thanh tươi vui, đầy sức sống.
Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảnh ngày hè hiện ra thật đẹp, đầy sức sống với những chi tiết cụ thể, sinh động:
- Tán hòe xanh thẫm che rợp.
- Thạch lựu bên hiên nhà còn phun màu đỏ.
- Sen hồng trong ao ngát mùi hương.
- Tiếng lao xao vọng lại từ làng chài.
- Tiếng ve như tiếng đàn vang dội lên.
=> Âm thanh và màu sắc, cảnh vật và con người như đang hài hòa trong sự vận động của quy luật sinh sôi.
Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Nhà thơ cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan:
+ Xúc giác: hóng mát.
+ Thị giác: màu xanh của hòe, đỏ của lựu, hồng của sen.
+ Khứu giác: mùi hoa sen.
+ Thính giác: tiếng lao xao của chợ cá, tiếng ve.
- Tấm lòng của tác giả:
+ Tha thiết yêu thiên nhiên, đất nước.
+ Tìm thấy trong tình yêu thiên nhiên có cội nguồn tình yêu cuộc đời, cuộc sống, yêu nhân dân.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Tấm lòng của Nguyễn Trãi: Ước mong nhân dân tất cả các nơi được sống yên no, hạnh phúc => Tư tưởng nhân nghĩa.
- Âm điệu câu thơ lục ngôn: Số chữ: 6 chữ => phá cách.
+ Âm điệu: đột ngột, ngắn gọn, súc tích => sự dồn nén cảm xúc của bài thơ.
+ Điểm kết tụ: người dân.
=> Dòng thơ cuối có giọng điệu sâu lắng, tha thiết thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân cùng với hoài bão cao đẹp của nhà thơ.
Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là:
Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên đồng thời bộc lộ khát vọng về một cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân.
=>Thể hiện tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu đời, yêu dân, yêu nước.
1.2. Luyện tập
Câu 1 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi
Gợi ý:
- Vẻ đẹp thiên nhiên:
+ Hình ảnh: Hoè lục (đùn đùn, rợp giương), thạch lựu – phun thức đỏ, hồng liên – tịnh mùi hương.
+ Âm thanh: Lao xao, cầm ve
=>Bức tranh mùa hè rực rỡ màu sắc, âm thanh tươi vui, đầy sức sống.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi:
+ Yêu thiên nhiên, yêu đời.
+ Nỗi niềm sâu kín, tấm lòng yêu thương dân, đất nước sâu sắc, cao cả.
=>Tư tưởng nhân nghĩa
=>Lí tưởng tiến bộ, cao đẹp
2. Soạn bài: Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi) mẫu 2
2.1. Kiến thức cơ bản
a. Nguyễn Trãi (1380 – 1442) hiệu là Ức Trai, quê gốc tại làng Ngái (Chi Ngại), huyện Phượng Sơn, lộ Lạng Giang (nay thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương). Ông mất ngày 19 – 9 – 1442, tức 16 tháng Tám năm Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ ba, trong vụ án Lệ Chi Viên (tức vụ án Trại Vải, huyện Gia Lương, nay thuộc Bắc Ninh), vụ án tru di tam tộc oan khốc nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Ông là nhà văn hoá, nhà thơ lớn của dân tộc, người mở đầu cho sáng tác thơ Nôm ở Việt Nam. Cảnh ngày hè là một trong những bài thơ đặc sắc trong tập Quốc âm thi tập, một tập thơ Nôm được xem là cổ nhất.
b. Về Quốc âm thi tập
- Là tập thơ Nôm sớm nhất còn lại đến hôm nay. Nó là một "bông hoa nghệ thuật đầu mùa" của thơ ca Tiếng Việt.
- Về nội dung, Quốc âm thi tập phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi (lí tưởng nhân nghĩa; lòng yêu nước, thương dân; tình yêu thiên nhiên, quê hương, con người, cuộc sống,...).
- Về nghệ thuật, tác giả Quốc âm thi tập vận dụng một cách thành thục thể thơ thất ngôn đường luật của Trung Quốc. Tuy nhiên, có chỗ Nguyễn Trãi lại chen vào một số câu thơ lục ngôn thích hợp (một sự phá cách trong sáng tạo nghệ thuật của nhà thơ).
c. Bài thơ Cảnh ngày hè thể hiện vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi. Bài thơ mang vẻ đẹp bình dị, tự nhiên, có sự đan xen câu lục ngôn (sáu chữ) và bài thơ thất ngôn (bảy chữ).
2.2. Rèn kĩ năng
2.2.1. Mạch cảm xúc của bài thơ:
Từ thư thái, thanh thản pha sắc thái bất đắc dĩ, có phần chán ngán đến hứng khởi, phấn chấn đó là mạch cảm xúc của Cảnh ngày hè.
2.2.2. Bức tranh mùa hè:
Cảnh ngày hè hiện ra thật đẹp, đầy sức sống với những chi tiết cụ thể, sinh động: tán hoè xanh thẫm che rợp, thạch hựu bên hiên nhà còn phun màu đỏ, sen hồng trong ao ngát mùi hương, tiếng lao xao vọng lại từ làng chài, tiếng ve như tiếng đàn vang dội lên. Bức tranh cho thấy sức sống sinh sôi, rạo rực khắp nơi nơi.
2.2.3. Nghệ thuật sử dụng từ ngữ:
Miêu tả cảnh ngày hè, tác giả đã sử dụng các động từ, tính từ, từ láy giàu sức gợi hình tượng và cảm giác. Ở câu 2, 3, 4, 5, 6 là các từ: đùn đùn, giương, phun, đỏ, tiễn, lao xao, dắng dỏi. Từ đùn đùn gợi tả sắc xanh thẫm của tán hoè lớp lớp, liên tiếp tuôn ra, giương rộng ra; từ phun gợi sự nổi bật, bắt mắt của màu đỏ hoa lựu; tiễn (ngát, nức) gợi tả sức lan toả của hương sen; từ lao xao, dắng dỏi đảo lên trước chợ cá, cầm ve làm nổi bật âm sắc rộn ràng, râm ran rất riêng của mùa hè. Dưới cái nhìn của tác giả, những sự vật vốn tĩnh trở nên động. Chuyển tĩnh thành động, sự cảm nhận cảnh ngày hè của nhà thơ bộc lộ rõ tình yêu sự sống sinh sôi, cái động của thiên nhiên, cảnh vật phản ánh cái động trong lòng người.
2.2.4. Nhịp điệu và tiết tấu giàu sức gợi tả:
Bức tranh ngày hè sinh động không những được gợi tả bằng hình ảnh màu sắc, âm thanh, sự chuyển động tinh tế của sự vật mà còn thể hiện ở nhịp điệu, tiết tấu. Với đặc điểm về số câu (8 câu), cách gieo vần (cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8), lối đối ngẫu ở hai liên giữa (cặp câu 3 – 4, 5 – 6) thì vẫn thấy đây là bài thơ thất ngôn bát cú. Nhưng bài thơ có một số điểm khác so với thất ngôn bát cú Đường luật:
Câu 1 và câu 8 chỉ có sáu chữ nên chúng thành những câu độc lập, không gắn với câu 2 và câu 7 thành liên như thể thơ Đường luật.
Đa dạng hơn về nhịp điệu:
- Câu 1: 1 / 2 / 3
- Câu 2: 4 / 3 (hoặc 1 / 3 / 3)
- Câu 3: 3 / 4
- Câu 4: 3 / 4
- Câu 5: 2 / 2 / 3
- Câu 6: 2 / 2 / 3
- Câu 7: 3 / 4
- Câu 8: 3 / 3.
2.2.5. Tâm sự của nhà thơ:
Sắc thái của cảnh vật trong bức tranh về sự sống mùa hè đã cho thấy tâm trạng phấn chấn trước vẻ đẹp của cuộc sống đã "phá vỡ" cái tĩnh tại của cuộc sống nhàn dật thuần tuý, qua đó bộc lộ niềm quyến luyến, thiết tha lớn với cuộc đời. Nỗi lòng của nhà thơ đối với đời, với cuộc sống nhân dân hiện ra rõ nét ở hai câu cuối bài. Ông nói đến cây đàn của Ngu Thuấn với mong ước thanh bình, no đủ cho muôn dân. Niềm tha thiết, gắn bó với đời được cụ thể bằng niềm mong mỏi giàu đủ cho nhân dân. Ngay cả trong không gian nhàn dật, ý thức nhập thế, giúp đời luôn thường trực trong tâm hồn Nguyễn Trãi.
2.2.6. Cảnh và tình trong bài thơ được kết hợp hài hòa. Tả cảnh ngày hè, bài thơ là một bức tranh tràn đầy sức sống. Sức sống của sự vật trong trong bức tranh tả cảnh mùa hè cũng thể hiện cảm xúc, niềm yêu đời trong tâm hồn nhà thơ. Cảnh gợi cảm xúc, cảm xúc chi phối cái nhìn và tái hiện cảnh vật.
Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Soạn bài Cảnh ngày hè. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Đề thi học kì 1 lớp 10, Soạn văn lớp 10 ngắn gọn, Soạn bài lớp 10, Học tốt Ngữ văn 10, Tài liệu học tập lớp 10 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.
Ngoài ra, mời các bạn tham khảo thêm các tài liệu sau đây để việc học trở nên thuận tiện và dễ dàng hơn:
