Gương cầu lồi
Chuyên đề Vật lý lớp 7: Gương cầu lồi được VnDoc sưu tầm và giới thiệu tới các bạn học sinh cùng quý thầy cô tham khảo. Nội dung tài liệu sẽ giúp các bạn học sinh học tốt môn Vật lý lớp 7 hiệu quả hơn. Mời các bạn tham khảo.
Chuyên đề: Gương cầu lồi
I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
1. Gương cầu lồi là gì?
Gương cầu lồi là một phần mặt cầu, phản xạ tốt ánh sáng, có mặt phản xạ nằm phía ngoài mặt cầu.
2. Đặc điểm ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi
Ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi có đặc điểm:
- Là ảnh ảo (không hứng được trên màn chắn).
- Luôn nhỏ hơn vật.
3. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi
- Khi đặt mắt trước một gương cầu lồi, mắt chỉ có thể nhìn thấy ảnh của những vật nằm trong một vùng nào đó trước gương. Vùng này được gọi là vùng nhìn thấy của gương cầu lồi.
- Vùng quan sát được trong gương cầu lồi rộng hay hẹp tùy thuộc vào kích thước của gương và vị trí đặt mắt trước gương.
- Với gương cầu lồi và gương phẳng cùng kích thước (cùng độ rộng) và cùng vị trí đặt mắt như nhau thì vùng quan sát được trong gương cầu lồi lớn hơn vùng quan sát được trong gương phẳng.
4. Ứng dụng
- Làm gương chiếu hậu xe ô tô, xe máy.
- Làm gương đặt ở bên đường tại những nơi đường gấp khúc có vật cản che khuất tầm nhìn của lái xe, giảm thiểu tai nạn giao thông.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI
1. Phân biệt gương cầu lồi và gương phẳng
Để phân biệt gương cầu lồi và gương phẳng ta dựa vào hình dạng, đặc điểm ảnh của vật tạo bởi gương phẳng và gương cầu lồi.
| Phân biệt | Gương phẳng | Gương cầu lồi |
| Hình vẽ |  |  |
| Hình dạng | Mặt phẳng, nhẵn, bóng | Mặt lồi, nhẵn, bóng |
| Ảnh | Ảnh ảo, bằng vật | Ảnh ảo, nhỏ hơn vật |
2. Vẽ ảnh của một điểm hoặc của một vật đặt trước gương cầu lồi
Mỗi điểm trên gương cầu lồi được coi như gương phẳng nhỏ. Do đó có thể áp dụng định luật phản xạ ánh sáng tại mỗi điểm trên gương cầu lồi để vẽ tia phản xạ tương ứng với mỗi tia tới.
3. Giải thích một số ứng dụng của gương cầu lồi
Dựa vào đặc điểm vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước.
Lưu ý: Pháp tuyến tại mỗi điểm tới trên gương cầu lồi có đường kéo dài đi qua tâm mặt cầu (hình 2.3)
III. TRẮC NGHIỆM
Bài 1: Vật sáng AB đặt trước gương cầu lồi cho ảnh A’B’ có đặc điểm như thế nào?
A. Không hứng được trên màn chắn, bằng vật
B. Không hứng được trên màn chắn, nhỏ hơn vật
C. Hứng được trên màn chắn, bằng vật
D. Hứng được trên màn chắn, nhỏ hơn vật
- Ảnh của vật đặt trước gương cầu lồi là ảnh ảo nên không hứng được trên màn chắn
⇒ Đáp án C và D sai.
- Ảnh tạo bởi gương cầu lồi luôn nhỏ hơn vật ⇒ Đáp án A sai. Đáp án B đúng.
Bài 2: Hai viên phấn giống hệt nhau, viên thứ nhất đặt thẳng đứng trước gương phẳng, viên thứ hai đặt thẳng đứng trước gương cầu lồi, thu được hai ảnh. Quan sát hai ảnh và tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống.
Ảnh tạo bởi gương cầu lồi……………..ảnh tạo bởi gương phẳng.
A. nhỏ hơn B. bằng
C. lớn hơn D. có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn
- Gương phẳng: Ảnh ảo và bằng vật.
- Gương cầu lồi: Ảnh ảo và nhỏ hơn vật.
⇒ Đáp án A đúng
Bài 3: Tại sao người ta không đặt gương phẳng mà lại đặt gương cầu lồi ở các khúc ngoặt trên đường?
A. Vì giá thành gương cầu lồi rẻ hơn
B. Vì gương phẳng dễ vỡ hơn so với gương cầu lồi
C. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn của gương phẳng
D. Cả A, B và C
Người ta thường đặt gương cầu lồi ở các khúc ngoặt trên đường vì vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn các loại gương khác. Qua đó giúp người lái xe có thể nhìn thấy các xe đi ngược chiều đằng trước khi bị che khuất tầm nhìn, giảm thiểu các tai nạn giao thông ⇒ Đáp án C đúng.
Bài 4: Gương cầu lồi có cấu tạo là:
A. mặt cầu phản xạ tốt ánh sáng, mặt phản xạ là mặt lồi.
B. mặt cầu phản xạ tốt ánh sáng, mặt phản xạ là mặt lõm.
C. mặt cầu lồi trong suốt.
D. mặt cầu lồi hấp thụ tốt ánh sáng.
Theo định nghĩa gương cầu lồi là mặt cầu phản xạ tốt ánh sáng, mặt phản xạ là mặt lồi ⇒ Đáp án A đúng.
Bài 5: Chiếu một chùm sáng song song lên một gương cầu lồi, ta thu được một chùm sáng phản xạ có tính chất:
A. Song song B. Hội tụ
C. Phân kì D. Không truyền theo đường thẳng
- Giả sử ta có hai tia sáng song song S1I1 và S2I2 chiếu lên gương cầu lồi thu được hai tia phản xạ là I1R1 và I2R2.
- Mỗi điểm trên gương cầu lồi được coi như gương phẳng nhỏ. Do đó có thể áp dụng định luật phản xạ ánh sáng tại mỗi điểm trên gương cầu lồi để vẽ tia phản xạ tương ứng với mỗi tia tới.
Từ hình vẽ, ta thấy được rằng khi chiếu một chùm sáng song song lên một gương cầu lồi ta thu được một chùm sáng phản xạ phân kì ⇒ Đáp án C đúng.
Bài 6: Vẽ ảnh của điểm sáng S tạo bởi gương cầu lồi. Biết rằng pháp tuyến tại mỗi điểm trên gương cầu lồi là đường thẳng đi qua tâm C của mặt cầu (hình vẽ).
Mỗi điểm trên gương cầu lồi có thể được xem như là một gương phẳng nhỏ. Do đó áp dụng định luật phản xạ ánh sáng cho gương phẳng trên từng điểm, ta có thể xác định được ảnh của S qua gương cầu lồi theo các bước sau:
Vẽ tia thứ nhất xuất phát từ S theo phương SC, gặp gương tại I. Tia phản xạ sẽ cùng phương và ngược chiều với tia tới.
+ Vẽ tia thứ hai theo phương bất kì gặp gương tại K. Nối K với C ta được pháp tuyến của gương tại K. Tia phản xạ tại K sẽ đối xứng với tia tới SK qua pháp tuyến này.
+ Kéo dài tia phản xạ tại K gặp SC tại S’. S’ chính là ảnh của S qua gương cầu lồi.
Bài 7: Một điểm sáng S đặt trước gương cầu lồi như hình vẽ. Hãy xác định vùng nhìn thấy ảnh S’ của S. Cho C là tâm của mặt cầu.
Để xác định vùng nhìn thấy của gương ta vẽ các tia phản xạ của các tia tới xuất phát từ điểm sáng S đến 2 mép I và K của gương cầu lồi (hình vẽ).
- Nối K với C, I với C ta có hai pháp tuyến tại I và K (vì pháp tuyến tại mỗi điểm tới trên gương cầu lồi có đường kéo dài đi qua tâm mặt cầu).
- Từ hình vẽ ta thấy vùng nhìn thấy ảnh S’ của S là vùng giới hạn bởi hai tia phản xạ IR và KR’
Trên đây VnDoc đã giới thiệu tới các bạn lý thuyết Vật lý 7: Gương cầu lồi. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Chuyên đề Vật lý 7, Giải bài tập Vật lý lớp 7, Giải bài tập Vật Lí 7, Tài liệu học tập lớp 7 mà VnDoc tổng hợp và giới thiệu tới các bạn đọc
