Tính chất hóa học của Ancol

Tính chất hóa học của Ancol được VnDoc biên soạn tổng hợp là nội dung lý thuyết về tính chất hóa học của Ancol. Nội dung đưa ra các phản ứng cụ thể, kèm theo phương trình tổng quát, ví dụ. Giúp bạn đọc ghi nhớ, củng cố kiến thức một cách tốt nhất. Từ đó vận dụng vào giải các dạng câu hỏi bài tập liên quan. Mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung dưới đây.

I. Ancol phản ứng với kim loại kiềm

Phản ứng của Ancol tác dụng với Na

R(OH)z + zNa → R(ONa)z + z/2H₂↑

Thí dụ: 

C₂H₅OH + Na → C₂H₅ONa + 1/2H₂ 

Ancol hầu như không phản ứng được với NaOH mà ngược lại natri ancolat bị phân hủy hoàn toàn

R(ONa)z + zH₂O → R(OH)z + zNaOH

Chú ý trong quá trình làm bài tập: 

Trong phản ứng của ancol với Na:

mbình Na tăng = mAncol – m_H2 = nAncol.(M_R + 16z).

mbình Ancol tăng = m_Na – m_H2 = n_Ancol.22z.

Nếu cho dung dịch ancol phản ứng với Na thì ngoài phản ứng của ancol còn có phản ứng của H₂O với Na.

Số nhóm chức Ancol = 2.n_H2/n_Ancol.

II. Ancol phản ứng với axit

1. Ancol phản ứng với axit vô cơ HX

Ancol phản ứng với các axit như H₂SO₄, HCl,...

C_nH_2n+2-2k-z(OH)z + (z + k)HX → C_nH_{2n + 2 – z}X_{z + k}

→ số nguyên tử X bằng tổng số nhóm OH và số liên kết pi.

Thí dụ: 

C₂H₅OH + HCl → C₂H₅Cl + H₂O

2. Ancol phản ứng với axit hữu cơ (phản ứng este hóa)

ROH + R’COOH ↔ R’COOR + H2O

yR(OH)x + xR’(COOH)y ↔ R’x(COO)xyRy + xyH₂O

Thí dụ:

CH₃COOH + C₂H₅OH \(\overset{H_{2} SO_{4} , t^{o} }{\rightleftharpoons}\)CH₃COOC₂H₅ + H₂O

* Chú ý:

Phản ứng được thực hiện trong môi trường axit và đun nóng.

Phản ứng có tính thuận nghịch nên chú ý đến chuyển dịch cân bằng.

III. Phản ứng tách nước (đề hiđrat hóa)

1. Tách nước từ 1 phân tử ancol tạo anken của ancol no, đơn chức, mạch hở.

CnH_2n+1OH → C_nH_2n + H₂O (H₂SO_{4 đặc}, >170⁰C)

C₂H₅OH \(\overset{H_{2} SO_{4} đặc, 170^{o} C}{\rightarrow}\)C₂H₄ + H₂O

Điều kiện của ancol tham gia phản ứng: ancol có Hα.

* Chú ý:

Khi giải bài tập có liên quan đến phản ứng tách nước cần nhớ:

m_Ancol = m_anken + m_H2O + m_{Ancol dư}

n_{ancol phản ứng} = n_anken = nnước

Các phản ứng tách nước đặc biệt:

CH₂OH-CH₂OH → CH₃CHO + H₂O

CH2OH-CHOH-CH2OH → CH₂=CH-CHO + 2H₂O

2. Tách nước từ 2 phân tử ancol tạo ete

ROH + R’OH → ROR’ + H₂O (H2SO₄ đặc; 140⁰C)

Chú ý:

Từ n ancol khác nhau khi tách nước ta thu được n.(n + 1)/2 ete trong đó có n ete đối xứng.

Nếu tách nước thu được các ete có số mol bằng nhau thì các ancol tham gia phản ứng cũng có số mol bằng nhau và nAncol = 2.nete = 2.nH2O và nAncol = mete + nH2O + mAncol dư.

IV. Phản ứng oxi hóa Ancol

1. Oxi hóa hoàn toàn

C_xH_yO_z + (x + y/4 – z/2)O₂ → xCO₂ + y/2H₂O

Chú ý trong quá trình làm bài tập

Phản ứng đốt cháy của ancol có đặc điểm tương tự phản ứng đốt cháy hiđrocacbon tương ứng.

+ Nếu đốt cháy ancol cho n_H2O > n_CO2 → ancol đem đốt cháy là ancol no và n_Ancol = n_H2O – n_CO2.

+ Nếu đốt cháy ancol cho n_H2O > 1,5.n_CO2 → ancol là CH₃OH. Chỉ có CH₄ và CH₃OH có tính chất này (không kể amin).

– Khi đốt cháy 1 hợp chất hữu cơ X thấy n_H2O > n_CO2 → chất đó là ankan, ancol no mạch hở hoặc ete no mạch hở (cùng có công thức CnH_2n+2O_x).

2. Oxi hóa không hoàn toàn

Ancol bậc I + CuO tạo anđehit:

RCH₂OH + CuO → RCHO + Cu + H2O

Ancol bậc II + CuO tạo xeton:

RCHOHR’ + CuO → RCOR’ + Cu + H2O

Ancol bậc III không bị oxi hóa bằng CuO.

* Chú ý: m_{chất rắn giảm} = m_{CuO phản ứng} – m_{Cu tạo thành} = 16.n_{Ancol đơn chức.}

V. Phản ứng riêng của một số loại ancol

1. Ancol etylic CH₃CH₂OH

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O (men giấm)

2C₂H₅OH → CH₂=CH-CH=CH₂ + 2H₂O + H₂ (Al₂O₃, ZnO, 450⁰C)

2. Ancol không no có phản ứng như hidrocacbon tương ứng

2.1. Phản ứng với Hidro, alylic CH₂ = CH – CH₂OH: Ancol + H₂

CH₂=CH-CH₂OH + H₂ → CH₃-CH₂-CH₂OH (Ni, t⁰)

2.2. Phản ứng với Brom

CH₂=CH-CH₂OH + Br₂ → CH₂Br-CHBr-CH₂OH

2.3. Phản ứng với dd thuốc tím

3CH₂=CH-CH₂OH + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3C₃H₅(OH)3 + 2KOH + 2MnO₂

3.  Ancol đa chức có các nhóm OH liền kề

tạo dung dịch màu xanh lam với Cu(OH)₂ ở nhiệt độ thường:

2R(OH)₂ + Cu(OH)₂ → [R(OH)O]₂Cu + 2H₂O

4. Một số trường hợp ancol không bền

+ Ancol có nhóm OH liên kết với C nối đôi chuyển vị thành anđehit hoặc xeton:

CH₂=CH-OH → CH₃CHO

CH₂=COH-CH₃ → CH₃-CO-CH₃

+ Ancol có 2 nhóm OH cùng gắn vào 1 nguyên tử C bị tách nước tạo anđehit hoặc xeton:

RCH(OH)₂ → RCHO + H­₂O

HO-CO-OH → H₂O + CO₂

RC(OH)₂R’ → RCOR’ + H₂O

+ Ancol có 3 nhóm OH cùng gắn vào 1 nguyên tử C bị tách nước tạo thành axit:

RC(OH)₃ → RCOOH + H₂O

---------------------------------------------------------

VnDoc đã gửi tới các bạn bộ tài liệu Tính chất hóa học của Ancol tới các bạn. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Chuyên đề Toán 9, Chuyên đề Vật Lí 9, Lý thuyết Sinh học 9, Giải bài tập Hóa học 9, Tài liệu học tập lớp 9 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.