Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm trên đậu Hà Lan bằng sự phân li của cặp nhân tố di truyền trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp của chúng một cách ngẫu nhiên trong thụ tinh. Đây chính là cơ chế di truyền các tính trạng. Sự phân li của cặp gen Aa ở F1 đã tạo ra hai loại giao tử với tỉ lệ ngang nhau là 1A : 1a. Sự tổ hợp của các loại giao tử này trong thụ tinh đã tạo ra tỉ lệ ở F2 là 1AA : 2Aa : 1aa. Các tổ hợp AA và Aa đều biểu hiện kiểu hình trội (hoa đỏ).(học sinh tự viết sơ đồ lai).
Menden giải thích kết quả thí nghiệm trên đậu Hà Lan là do sự phân li và tổ hợp của các cặp nhân tố di truyền (gen) quy định cặp tính trạng tương phản trong các quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh.
◾ Mỗi tính trạng do 1 cặp nhân tố di truyền quy định.
◾ Trong tế bào sinh dưỡng các gen tồn tại thành từng cặp
◾ Trong quá trình phát sinh giao tử mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng mà không hoà trộn vào nhau.
◾ Các nhân tố di truyền được tổ hợp ngẫu nhiên trong quá trình thụ tinh.
◾ Quy ước:
Gen A hoa đỏ
Gen a hoa trắng
◾ Sơ đồ lai:
P: Hoa đỏ x Hoa trắng
AA aa
G: A a
F1 Aa (Hoa đỏ)
F1 x F1: Aa x Aa
GF1: A, a A, a
F2: 1 AA (Hoa đỏ) : 2 Aa (Hoa đỏ) : 1 aa (Hoa trắng)