Địa Lý

- Thuận lợi:

+ Vị trí địa lý: Đông Nam Á là nơi tiếp giáp giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, cầu nối giữa lục địa Á - Âu và lục địa Ô-xtrây-li-a. Thuận lợi cho sự giao lưu, hợp tác kinh tế với các quốc gia và khu vực khác trên thế giới.

+ Khí hậu: xích đạo và nhiệt đới ẩm gió mùa, nền nhiệt cao, độ ẩm lớn, thuận lợi phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới.

+ Hệ thống sông ngòi dày đặc: Sông Mê Công. Sông Mê Nam, sông Iraoađi,… nhiều nước, cung cấp nước cho các hoạt động kinh tế. Sông ngòi có độ dốc lớn, nhiều thác ghềnh là tiềm năng phát triển thủy điện.

+ Đất: Đất phù sa thích hợp trồng các loại cây lương thực, thực phẩm…Đất feralit, đất bazan thích hợp trồng cây công nghiệp, cây ăn quả,…

+ Khoáng sản: Giàu tài nguyên khoáng sản: dầu mỏ, khí đốt, than, sắt, đồng,... là nguyên, nhiên liệu cho phát triển kinh tế.

+ Biển: Trừ Lào ra, tất cả các quốc gia đều giáp biển, thuận lợi cho phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biển.

- Khó khăn:

+ Địa hình chủ yếu là đồi núi, bị chia cắt mạnh, khó khăn trong phát triển giao thông và giao lưu kinh tế giữa các vùng, các quốc gia.

+ Khí hậu diễn biến thất thường, nhiều thiên tai, bão lũ, động đất, sóng thần…gây khó khăn cho các hoạt động kinh tế.

Thuận lợi: Lượng bức xạ lớn, nhiệt độ cao quanh năm độ ẩm dồi dào, lượng mưa phong phú: trồng lúa nước và phát triển nông sản nhiệt đới khác ( cây công nghiệp, ăn quả, chăn nuôi, thủy sản).

Khó khăn: Khí hậu nóng ẩm cũng là điều kiện để sâu bệnh phát triển mạnh, nóng lắm mưa nhiều làm cho một số cây trồng vật nuôi không thích nghi được. Nhiều loại sâu bệnh phát triển mạnh,gia cầm nhiễm bệnh chết hàng loạt.

Lãnh thổ bị chia cắt mạnh bởi các dãy núi hướng tây bắc-đông nam, việc phát triển giao thông theo hướng đông –tây giúp nối liền các quốc gia với nhau (Việt Nam, Thái Lan, Lào, Campuchia và Mianma) , thúc đẩy hoạt động giao lưu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng đông –tây giữa các quốc gia, đặc biệt ở những vùng núi khó khăn.

- Các quốc gia thuộc Đông Nam Á lục địa: Mi – an – ma, Lào, Cam-pu-chia, Thái Lan, Việt Nam.

- Các quốc gia thuộc Đông Nam Á hải đảo: Xin–ga–po, In–đô–nê–xi–a, Bru–nây, Đông–ti–mo, Phi–lip–pin, Ma–lai–xi–a.

- Đông Nam Á tiếp giáp với biển và đại dương:

+ Biển Đông.

+ Thái Bình Dương.

+ Ấn Độ Dương.

- Ý nghĩa:

+ Thuận lợi để giao lưu phát triển kinh tế - xã hội giữa các nước trong khu vực và trên thế giới bằng đường biển.

+ Cung cấp nguôn tài nguyên phong phú, phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biển (khai thác dầu mỏ, đánh bắt, nuôi trồng thuỷ sản, giao thông biển và du lịch biển…).

+ Biển và đại dương là nguồn dự trữ nhiệt ẩm dồi dào, có vai trò điều hòa khí hậu, mang lại lượng mưa lớn cho khu vực Đông Nam Á ⟶ hoạt động sinh sống và phát triển kinh tế diễn ra thuận lợi hơn.

* Nguyên nhân:

Miền đông có điều kiện tự nhiên cũng như điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp:

+ Tự nhiên: địa hình đồng bằng châu thổ rộng lớn, đất phù sa màu mỡ, nguồn nước dồi dào, khí hậu cận nhiệt và ôn đới gió mùa..

⟹ Thuận lợi để hình thành các vùng sản xuất lương thực và cây công nghiệp ngắn ngày (lúa gạo, lúa mì, ngô, khoai tây, củ cải đường, đỗ tương, mía, bông, thuốc lá), cây chè… ; chăn nuôi lợn, bò; đa dạng hóa cơ cấu cây trồng vật nuôi; vùng biển phía Đông phát triển đánh bắt nuôi trồng thủy sản.

+ Kinh tế-xã hội: dân cư đông đúc, có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, thị trường tiêu thụ rộng lớn, công nghiệp chế biến phát triển, cơ sở vật chất kĩ thuật-cơ sở hạ tầng hoàn thiện, được ứng dụng nhiều thành tựu khoa học kĩ thuật (về giống, phân bón, nông cụ, phương thức canh tác…).

⟹ Thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

– Các trung tâm công nghiệp chính ở Trung Quốc phân bố không đồng đều giữa các vùng. Tập trung thưa thớt ở miền Tây, nhiều ở miền đông, các vùng duyên hải tại các thành phố lớn: Bắc Kinh, Thượng Hải, Thiên Tân, Trùng Khánh, Thẩm Dương, Quảng Châu …

Sở dĩ có sự phân bố như vậy là vì: miền Đông có đầy đủ các điều kiện về tài nguyên khoáng sản, nguồn nước và nguồn nhân lực có trình độ kĩ thuật đáp ứng được yêu cầu của các ngành công nghiệp, thị trường tiêu thụ rộng lớn…

* Hiện đại hóa công nghiệp:

Phát triển ngành công nghiệp đòi hỏi kĩ thuật cao như điện tử, cơ khí chính xác, máy móc tự động.

Nhiều ngành công nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao, nhiều mặt hàng đứng đầu thế giới về sản lượng.

Phát triển công nghiệp địa phương, sản xuất được nhiều mặt hàng tiêu dùng.

– Nguyên nhân:

Chuyển đổi nền kinh tế chỉ huy sang nền kinh tế thị trường.

Thực hiện chính sách mở cửa, xây dựng các đặc khu kinh tế, khu chế xuất.

Thu hút vốn đầu tư lớn.

Chủ động đầu tư hiện đại hóa trang thiết bị, phát triển, ứng dụng công nghệ cao trong công nghiệp.

* Hiện đại hóa nông nghiệp :

Đã sản xuất được nhiều nông phẩm với năng suất cao, một số loại có sản lượng đứng đầu thế giới.

Đời sống nhân dân được cải thiện.

– Nguyên nhân:

Giao quyền sử dụng đất cho người nông dân.

Cải tạo, xây dựng mới đường giao thông, hệ thống thủy lợi.

Đưa kĩ thuật mới vào sản xuất, phổ biến giống mới.

Miễn thuế nông nghiệp cho người dân.

* Nhận xét:

- Cây lương thực (lúa, ngô), cây công nghiệp (củ cải đường, đỗ tương, chè, bông, thuốc lá) và một số gia súc (bò, lợn) phân bố tập trung ở khu vực miền Đông Trung Quốc.

- Miền Tây hầu như không phát triển cây lương thực,cây công nghiệp, và gia súc trâu bò. Chủ yếu là nơi phân bố các đàn cừu và ngựa.

* Nguyên nhân:

- Miền đông có điều kiện tự nhiên cũng như điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp:

+ Tự nhiên: địa hình đồng bằng châu thổ rộng lớn, đất phù sa màu mỡ, nguồn nước dồi dào, khí hậu cận nhiệt và ôn đới gió mùa..

⟹ Thuận lợi để hình thành các vùng sản xuất lương thực và cây công nghiệp ngắn ngày (lúa gạo, lúa mì, ngô, khoai tây, củ cải đường, đỗ tương, mía, bông, thuốc lá), cây chè… ; chăn nuôi lợn, bò; vùng biển phía Đông phát triển đánh bắt nuôi trồng thủy sản.

+ Kinh tế-xã hội: dân cư đông đúc, có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, thị trường tiêu thụ rộng lớn, công nghiệp chế biến phát triển, cơ sở vật chất kĩ thuật-cơ sở hạ tầng hoàn thiện, được ứng dụng nhiều thành tựu khoa học kĩ thuật (về giống, phân bón, nông cụ, phương thức canh tác…).

⟹ Thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

- Miền Tây địa hình đồi núi sơn nguyên cao, khí hậu lục đia khô hạn với các hoang mạc và bán hoang mạc, chỉ phù hợp với giới hạn sinh thái của cừu và ngựa; không thuận lợi cho canh tác cây lương thực, lợn bò…

* Sự phân bố một số ngành công nghiệp của Trung Quốc:

- Luyện kim đen: khu vực Đông Bắc, Nam Kinh, Vũ Hán, Trùng Khánh.

- Luyện kim màu: Thẩm Dương, Qúy Dương, Lan Châu.

- Cơ khí: Hầu hết các trung tâm công nghiệp ở phía Đông.

- Điện tử, viễn thông: Quảng Châu, Hồng Công, Thẩm Dương,Trùng Khánh.

- Chế tạo máy bay: Thẩm Dương, Thượng Hải, Trùng Khánh.

- Sản xuất ô tô: Trùng Khánh, Bắc Kinh, Nam Kinh.

- Đóng tàu biển: ven biển như Thượng Hải, Quảng Châu, Phúc Châu.

- Hóa chất: Bắc Kinh, Thành Đô, Cáp Nhĩ Tân.

- Hóa dầu: các trung tâm ở ven biển như Thiên Tân, Quảng Châu.

- Dệt may: nhiều trung tâm công nghiệp phía Đông.

* Nguyên nhân:

Sự phân bố các ngành công nghiệp phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu hoặc thị trường tiêu thụ, nguồn lao động của từng ngành.

- Các ngành luyện kim đen, luyện kim màu, hóa chất phân bố ở những nơi có nguồn khoáng sản: sắt, đồng, chì,...

- Ngành dệt may phân bố ở những nơi có nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ lớn.

- Ngành điện tử, viễn thông phân bố ở những nơi có nguồn lao động với trình độ cao.

- Ngành đóng tàu, chế tạo máy bay phân bố dựa vào điều kiện sản xuất đặc thù.

Ngoài ra, sự phân bố các ngành công nghiệp còn phụ thuộc vào trình độ phát triển khoa học kĩ thuật, chính sách của nhà nước hay cơ sở hạ tầng.

Sự tăng trưởng một số sản phẩm công nghiệp Trung Quốc:

Trong giai đoạn 1985 - 2004 các sản phẩm đều có sản lượng tăng lên liên tục với tốc độ khác nhau.

- Sản lượng xi măng tăng nhanh nhất, tăng gấp 6,64 lần.

- Tiếp đến là sản lượng thép, tăng gấp 5,8 lần và sản lượng điện, tăng gấp 5,6 lần.

- Sản lượng phân đạm tăng 2,15 lần; tăng chậm nhất là than (gấp 1,7 lần).

- Về công nghiệp khai thác: Trung Quốc có nhiều mỏ khoáng sản trữ lượng lớn, đứng đầu thế giới về than; những năm gần đây đang đẩy mạnh khai thác dầu mỏ và khí tự nhiên.

- Cơ chế thị trường, chính sách mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài.

- Đầu tư hiện đại hóa trang thiết bị, ứng dụng công nghệ cao vào trong khai thác.

- Công nghiệp luyện kim: trữ lượng kim loại đặc biệt, kim loại màu lớn nên Trung Quốc có nền công nghiệp luyện kim khá tiên tiến và phần lớn được Liên Xô hỗ trợ.

- Công nghiệp sản xuất hàng tiêu đùng: Dân số đông vừa là nguồn lao động dồi dào vừa thị trường tiệu thụ rộng lớn. Chính sách ưu tiên phát triển hàng tiêu dùng.