(1) nhanh
(2) chậm
(3) quãng đường đi được
(4) đơn vị
Độ lớn của vận tốc cho biết sự nhanh, chậm của chuyển động.
Độ lớn của vận tốc được tính bằng quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian.
Ta lấy quãng đường chạy s(m) chia cho thời gian chạy t(s) là được quãng đường chạy trong một giây.
Tính toán, ta được bảng sau:
Khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật đứng yên, nói như vậy không phải lúc nào cũng đúng. Có trường hợp sai, ví dụ vật chuyển động tròn quanh vật làm mốc như trường hợp chuyển động của đầu cánh quạt máy (lấy mốc là trục quay của cánh quạt). Trường hợp này tuy khoảng cách từ đầu cánh quạt tới trục quay là không đổi, nhưng cánh quạt vẫn chuyển động quanh trục quay.
Tham khảo thêm: Chuyển động cơ học
Mỗi vật trong hình 1.4 chuyển động so với vật nào? Đứng yên so với vật nào?
TL:
- Ôtô: Đứng yên so với người lái xe; chuyển động so với người đứng bên đường và cột điện.
- Người lái xe: Đứng yên so với ôtô; chuyển động so với người bên đường và cột điện.
- Người đứng bên đường: Đứng yên so với cột điện; chuyển động so với ô tô và người lái xe.
- Cột điện: Đứng yên so với người đứng bên đường; chuyển động so với ô tô và người lái xe.
* Ví dụ về chuyển động thẳng:
- Chuyển động thẳng của một ô tô chạy trên đoạn đường thẳng,
- Chuyển động thẳng của một đoàn tàu chạy trên đường ray thăng,
- Chuyển động thẳng của viên gạch được thả rơi tự do từ trên cao xuống.
* Ví dụ về chuyển động cong:
- Chuyển động cong của quả cầu lông,
- Chuyển động cong của đoàn tàu khi vào khúc cua,
- Chuyển động cong của hòn đá bị ném chéo lên cao,
* Ví dụ về chuyển động tròn:
- Chuyển động tròn của bánh xe đạp quay xung quanh trục của nó,
- Chuyển động tròn của đu quay quanh trục của nó,
- Chuyển động tròn của vệ tinh quanh Trái Đất.
Trả lời câu hỏi ở đầu bài: Mặt Trời mọc ở đằng Đông
TL:
Không thể kết luận được vì nó tùy thuộc vào vật làm mốc.
- Nếu chọn mặt đất là vật làm mốc thì Mặt Trời chuyển động từ đông sang tây.
- Nếu chọn Mặt Trời là vật làm mốc thì Trái Đất chuyển động xoay từ tây sang đông.
Ví dụ:
- Hành khách chuyển động so với cột đèn giao thông (nhà bên đường, cây bên đường, ...) do vị trí của hành khách so với cột đèn thay đổi theo thời gian. Hành khách đứng yên so với bác tài (ghế ngồi trên xe, vô lăng xe, ...) do vị trí của hành khách so với bác tài không thay đổi.
- Tàu chở các kiện hàng chạy trên sông, các kiện hàng đứng yên so với con tàu nhưng lại là chuyển động so với cây cối bên bờ sông.
- Ô tô đang đỗ bên đường, ô tô đứng yên so với cây bên đường nhưng lại là chuyển động so với những người đang đi đường.