Trình bày sơ đồ cơ chế điều hoà hoạt động của gen ở vi khuẩn E. coli theo Jacôp và Mônô

- Khi môi trường không có chất cảm ứng: Gen điều hòa (R) phiên mã tạo ra mARN → mARN tổng hợp prôtêin ức chế (chất ức chế) → gắn vào vùng vận hành làm cho vùng này bị ức chế → gen cấu trúc không phiên mã → các enzim không được tổng hợp.

- Khi môi trường có chất cảm ứng (đường lactôzơ): Gen điều hòa (R) phiên mã tạo mARN → tổng hợp chất ức chế. Lactôzơ tác dụng với chất ức chế làm chúng bị bất hoạt, không kết hợp được với vùng vận hành. Vùng vận hành điều khiển quá trình phiên mã của cả opêron tạo các mARN của gen Z, Y, A → Các mARN của các gen Z, Y, A tổng hợp các enzim tương ứng: opêron ở trạng thái hoạt động.

- Khi lactôzơ bị phân giải hết thì chất ức chế lại được giải phóng, opêron ở trạng thái bị ức chế.

- Sự hoạt động của ôpêron chịu sự điều khiển của một gen điều hoà (regulator: R) nằm ở trước opêron.

- Bình thường, gen R tổng hợp ra một loại prôtêin ức chế gắn vào vùng chỉ huy do đó gen cấu trúc ở trạng thái bị ức chế nên không hoạt động.

- Khi môi trường không có Lactozơ (chất cảm ứng): Protêin ức chế do gen điều hòa tổng hợp sẽ liên kết vào vùng vận hành làm ngăn cản quá trình phiên mã của gen cấu trúc.

- Khi môi trường có Lactozơ: Lactozơ (đóng vai trò như chất cảm ứng) đã liên kết với protein ức chế làm biến đổi cấu hình không gian nên protein ức chế bất hoạt và không gắn với vùng vận hành Enzim ARN polimeraza có thể liên kết vào vùng khởi động để tiến hành quá trình phiên mã. Các phân tử mARN tiếp tục dịch mã tổng hợp các enzim thủy phân Lactozơ.