Phân tích Nhớ con sông quê hương

Phân tích bài thơ Nhớ con sông quê hương của Tế Hanh

Phân tích bài thơ Nhớ con sông quê hương được VnDoc.com tổng hợp và xin gửi tới bạn đọc cùng tham khảo. Mời các bạn cùng theo dõi chi tiết bài viết để có thêm tài liệu học Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo nhé.

Phân tích bài Nhớ con sông quê hương

Bài thơ Nhớ con sông quê hương là một trong những bài thơ hay và nổi tiếng của tác giả Tế Hanh. Những vần thơ trong bài mộc mạc, giản dị và hồn nhiên với hình ảnh dòng sông quê hương. Đồng thời, con sông quê còn chất chứa biết bao kỷ niệm, hồi ức và nỗi nhớ của thi nhân khi nhà thơ phải rời xa quê hương đi kháng chiến.

Tác giả đã vẽ ra một bức tranh quê hương với dòng sông xanh biếc, đẹp đến nao lòng. Dòng nước trong xanh có thể soi chiếu thấy bóng của những rặng tre và thấy bóng mình dưới đáy sông.

“Quê hương tôi có con sông xanh biếc

Nước gương trong soi tóc những hàng tre

Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè

Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng”.

Dòng sông quê hương thu hút và mê hoặc người khác là vào những ngày trưa hè, vì khi đó ánh nắng chiếu xuống mặt sông lấp lánh như ánh kim cương. Những nét đẹp này đã tạo nên một dòng sông nên thơ và yên bình trong tâm trí, đồng thời còn nhắc người đọc nhớ về hình ảnh của dòng sông quê hương mình.

Bên cạnh vẻ đẹp thơ mộng, tinh khiết làm xuyến xao lòng người, dòng sông quê hương còn là nơi chất chứa nhiều kỷ niệm khó quên của tác giả nói riêng và mọi tuổi thơ nói chung.

“Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi!

Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ

Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ

Sông của miền Nam nước Việt thân yêu”

Không phải độc giả nào cũng hiểu rõ vai trò to lớn của con sông quê hương, chỉ có những người sống vùng thôn quê mới có thể cảm nhận được dư vị này. Tuy nhiên, thông qua bài thơ Nhớ con sông quê hương, bạn sẽ cảm nhận được phần nào con sông của tuổi trẻ với những trò chơi như: thi bơi lội, bắt cá tôm, nhảy từ cao xuống,…

“Khi bờ tre ríu rít tiếng chim kêu

Khi mặt nước chập chờn con cá nhả

Bạn bè tôi tụm năm tụm bảy

Bầy chim non bơi lội trên sông

Tôi giơ tay ôm nước vào lòng

Sông mở nước ôm tôi vào dạ”.

Con sông quê không chỉ là nơi cất giữ kỷ niệm tuổi thơ mà còn là người bạn chứng kiến biết bao nhiêu chuyện vui buồn lẫn lộn của tuổi trẻ. Câu thơ: “Tôi giơ tay ôm nước vào lòng/Sông mở nước ôm tôi vào dạ” đã thể hiện sự thân thuộc, gần gũi giữa nhà thơ và dòng sông, cả hai bảo vệ và nâng đỡ lẫn nhau. Ở đây, tác giả đã khéo léo sử dụng biện pháp tu từ nhanh hóa để biến dòng sông vô tri thành một người bạn dào dạt những cảm xúc, luôn bảo vệ bạn trước kẻ thù.

Khi trưởng thành, con người thường rời xa quê hương, rời xa dòng sông và cất giữ những kỷ niệm tuổi thơ vào trang ký ức. Tuy nhiên, con sông quê vẫn ở đó, đợi người bạn tri kỷ của mình. Dù phải đi xa quê hương, nhưng trong lòng họ vẫn lưu giữ hình bóng con sông nơi quê nhà:

“Vẫn trở về lưu luyến bên sông

Hình ảnh cô em đôi má ửng hồng”.

Khi ra chiến trường cầm súng chiến đấu, hình ảnh con sông quê hương của nhà thơ giống như cô em có đôi má ửng hồng. Đây là một vẻ đẹp ngây thơ, trong trẻo và sáng tạo về hình ảnh dòng sông. Nỗi nhớ con sông quê hương càng thêm da diết, nồng nàn hơn khi gắn với tình cảm lứa đôi vừa lãng mạn vừa nuối tiếc, bi thương.

Bài thơ Nhớ con sông quê hương sáng tác trong hoàn cảnh Nam Bắc hai miền đang bị chia cắt, đó còn là thời điểm nhà thơ phải ra Bắc kháng chiến. Lúc này, Quảng Ngãi chưa phân chia khu miền Trung như bây giờ và còn thuộc miền Nam nên tác giả đã viết câu:

“Tôi hôm nay sống trong lòng miền Bắc

Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc

Hai tiếng thiêng liêng, hai tiếng “miền Nam”.

Tình yêu dòng sông quê hương của Tế Hanh không chỉ đối với con sông của Quảng Ngãi mà là tình yêu vô bờ của những dòng sông quê hương. Có thể nói, tình yêu to lớn đó là tình yêu dành cho đất nước Việt Nam. Chúng ta dễ dàng nhận thấy qua những câu thơ như sau:

“Quê hương ơi! lòng tôi cũng như sông

Tình Bắc Nam chung chảy một dòng

Không gành thác nào ngăn cản được

Tôi sẽ lại nơi tôi hằng mơ ước

Tôi sẽ về sông nước của quê hương

Tôi sẽ về sông nước của tình thương”.

Mặc dù phải chiến đấu gian khổ, ghềnh thác cheo leo, gian nan và vất vả nhưng tác giả vẫn luôn nhớ về hình ảnh dòng sông quê hương nơi chất chứa những hoài niệm, ước mơ và thắm đượm tình người. Hơn thế nữa, hình ảnh con sông quê hương còn tượng trưng cho tình yêu lớn lao đối với đất nước, chung thủy và sắc son một lòng không phai.

Cũng giống như nhiều người xa xứ khác, Tế Hanh luôn nhớ về những hình ảnh gần gũi, bình dị và quen thuộc nơi quê nhà giúp thể hiện sự gắn bó giữa lòng người và hồn quê. Trong câu thơ, nhà thơ sử dụng điệp ngữ “tôi sẽ” có tác dụng nhấn mạnh và gửi gắm thông điệp về một tương lai sáng ngời của đất nước.

Bài thơ như một sự khẳng định rằng vào một thời gian không xa, đất nước Việt Nam sẽ được thống nhất, Bắc Nam lại được sum vầy và tác giả sẽ được về tắm mình trên dòng sông quê hương.

Hình ảnh con sông quê hương trong bài thơ là dòng sông dào dạt cảm xúc của sự hoài niệm, thanh xuân trong trẻo và thơ mộng. Giọng thơ da diết, tha thiết dồn nén qua từng dòng thơ đã tạo nên hình ảnh dòng sông nhẹ nhàng, vẽ nên bức tranh sông quê vừa chân thực lại vô cùng sống động.