Phân tích “Chân quê” - Nguyễn Bính
Phân tích “Chân quê” - Nguyễn Bính
Phân tích “Chân quê” - Nguyễn Bính là tài liệu học tập được VnDoc biên soạn chi tiết, nhằm giúp các bạn học sinh học tốt môn Ngữ văn lớp 11. Mời các bạn tham khảo!
I. Dàn ý phân tích Chân quê
1. Mở bài
– Giới thiệu tác giả Nguyễn Bính và tác phẩm “Chân Quê.”
– Trình bày hoàn cảnh và bối cảnh sáng tác của bài thơ.
2. Thân bài
– Tâm trạng mong đợi và bồn chồn của chàng trai:
+ Miêu tả khung cảnh làng quê và tâm trạng mong đợi của chàng trai khi người yêu đi tỉnh về.
+ Sự kỳ vọng và sự hào hứng của chàng trai trong việc đón người yêu về quê hương.
– Hình ảnh chàng trai trước bi kịch và tình yêu với quê hương:
+ Mô tả tâm trạng của chàng trai khi thấy người yêu thay đổi về cách ăn mặc và lối sống phương Tây.
+ Sự ám ảnh và bất lực của chàng trai trước sự thay đổi của người yêu.
+ Sự tự hào và tình yêu của chàng trai đối với quê hương và truyền thống làng quê.
– Thái độ và cách cư xử của chàng trai:
+ Phản ứng ban đầu của chàng trai khi thấy người yêu thay đổi.
+ Sự thấu hiểu và lời nhắc nhở của chàng trai đối với người yêu.
– Lời nhắc nhở và khuyên nhủ về việc giữ gìn truyền thống:
+ Những cung bậc tình cảm của chàng trai từ trách móc đến van xin.
+ Ý nghĩa của việc giữ gìn truyền thống tốt đẹp của quê hương.
3. Kết bài
– Khẳng định giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
– Trình bày cảm nhận cá nhân về bài thơ và bài học rút ra từ tác phẩm.
II. Phân tích bài Chân quê
1. Phân tích Chân quê mẫu 1
Bài thơ Chân quê là một trong những sáng tác tiêu biểu cho hồn quê của Nguyễn Bính. Ở đây ta cảm nhận được nỗi bi kịch của một người muốn níu giữ những giá trị văn hóa quê hương xưa. Tuy nhiên lại không làm được, điều này đã làm con người ta ám ảnh khôn nguôi.
Bài thơ mở đầu bằng những câu thơ đợi chờ. Đó là một biểu hiện của tình yêu trai gái quê đầy giản dị và gắn bó. Đó cũng chính là từ lời ăn tiếng nói tới cách ăn mặc của người quê. Khi người yêu đi tỉnh về chàng trai không khỏi trông ngóng bồn chồn và còn ra tận con đê đầu làng để đón người yêu.
Hôm qua em đi tỉnh về
Đợi em ở mãi con đê đầu làng
Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng
Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi
Con đê chính là một biểu hiện của làng quê xưa. Đó cũng chính là cái để bảo vệ xóm làng trước bão lũ, cũng là ranh giới giữa các địa phương. Đây là một hình ảnh vô cùng thân thuộc ở các làng quê. Tâm trạng của chàn trai lúc này là bồi hồi chờ đợi và có cả nhớ mong, trong khung cảnh làng quê ta càng cảm nhận được sâu sắc điều đó.
Qua bài thơ Chân quê Nguyễn Bính đã khắc họa sự thay đổi của người con gái ở thôn quê. Đó là khi chờ đợi chàng trai hết sức ngỡ ngàng về sự thay đổi trong cách ăn mặc của cô gái. Trước mắt chàng trai, người yêu của mình như trở thành một người xa lạ. Bởi khi này cô gái khoác lên chiêc khăn nhung, quần lĩnh, áo cài khuy bấm… Đó đều là những thứ xa lạ ở thôn quê. Chính nó là các sản phẩm của thị thành được sản xuất tiêu biểu dành cho lớp người ở đây. Và giữa khung cảnh làng quê thanh bình ấy thì hình ành này không mấy phù hợp và trở nên kệch cỡm.
Nào đâu cái уếm lụa ѕồi?
Cái dâу lưng đũi nhuộm hồi ѕang хuân?
Nào đâu cái áo tứ thân?
Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?
Tuy nhiên đó cũng chỉ là những sự thay đổi bên ngoài. Cái đáng nói ở đây chính là sự thay đổi trong nội tâm của cô gái. Chỉ với từ rộn ràng nhà thơ đã thể hiện được sâu csw điều đó. Rộn ràng không chỉ thể hiện ở tiếng của những loại quần áo này mà còn là sự thay đổi tinh thần của các cô gái. Nó cho ta cảm giác các cô gái đang thích thú, hí hởn với trang phục mới của mình.
Và sự thay đổi của cô gái này làm chàng trai đau đớn. Tuy nhiên chàng vẫn cố nén lòng mình và trách yêu nhẹ nhàng “Áo cài khuy bấm em làm khổ tôi”. Đoạn đầu bài thơ chàng trai đang vui vẻ xưng em nhưng đến phần này lại xưng tôi. Đó cũng chính là một cách để thể hiện thái độ trách móc đối với người mình yêu. Sự trách móc ấy cũng chính là nỗi xót xa và tiếc nuối bởi các giá trị của thôn quê đã bị mai một.
Với đoạn này chàng trai đã dùng các loại vật dụng quen thuộc của thôn quê như yếm lụa sồi, áo tứ thân, khăn mỏ quạ.. để đổi lại hình ảnh những trang phục biểu trưng của thành thị này. Tuy nhiên chàng trai cũng hiểu rằng đó là điều không thể nào được. Vốn các vật dụng ấy không đáng trách tuy nhiên đặt trong hoàn cảnh này nó không phù hợp. Đó cũng chính là giá trị mà bài thơ Chân quê muốn gửi gắm.Nhận thức rõ điều đó từ xưng tôi chàng đã sửa lại thành xưng anh. Điều đó thể hiện sự xuống thang của chàng trai này. Việc sử dụng các thanh bằng trắc đã thể hiện được giá trị mà bài thơ muốn chuyển tải. Đây cũng chính là một sự kết hợp tài tình giữa thơ mới và thơ cũ như là một sự phá cách.
Nói ra sợ mất lòng em
Van em em hãy giữ nguyên quê mùa
Như hôm em đi lễ chùa
Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh
Qua đoạn này ta cảm nhận được một sự dè dặt thận trọng khi bày tỏ tình yêu của mình. Chính cách nói này rất gần gũi với ca dao. Chàng trai đã van xin người mình yêu và cũng nhắc nhở cô gái hãy giữ lại những giá trị văn hóa tuyền thống lâu đời. Bởi nó chính là bản sắc và cũng chính là cái gốc nhân bản mà cha ông ta thường tạo dựng nên. Đó cũng chính là lý do mà cuối bài chàng trai viết nên các câu thơ tâm sự trùng trùng. Là sự day dứt và cũng là những dự cảm đáng sợ về những thay đổi ở thôn quê.
Hoa chanh nở giữa vườn chanh
Thầy u mình với chúng mình chân quê.
Hôm qua em đi tỉnh về
Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều.
Bài thơ Chân quê đã thổi hồn vào những người con trên mảnh đất quê mình. Đó là hình ảnh chàng trai muốn níu giữ nét chân chất thật thà khi người yêu đi tỉnh về. Bởi ở đó cô đã bị nhiễm lối sống phương Tây xa lạ. Tuy nhiên đó là điều không được. Đó cũng chính là ly do đọc bài thơ Chân quê ta cảm nhận được sự ám ảnh khôn nguôi.
2. Phân tích Chân quê mẫu 2
'Chân quê' của Nguyễn Bính là tác phẩm tiêu biểu phản ánh nỗi đau của người muốn gìn giữ giá trị văn hóa quê hương trước sự thay đổi không ngừng. Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh chờ đợi, thể hiện tình yêu giản dị và sâu sắc giữa hai người quê qua lời nói và cách ăn mặc, như một sự kiện quan trọng.
Con đê, biểu tượng của làng quê xưa, không chỉ bảo vệ xóm làng khỏi thiên tai mà còn là nơi chàng trai chờ đợi người yêu. Sự chờ đợi và nỗi lo lắng của chàng trai được làm nổi bật qua cảnh sắc bình yên của làng quê. Bài thơ tái hiện rõ nét hình ảnh thôn quê, làm sâu sắc thêm tâm trạng và cảm xúc của người đọc.
Nguyễn Bính khắc họa sự thay đổi rõ rệt của cô gái quê khi trở về, đặc biệt là trong trang phục, khiến chàng trai cảm thấy ngỡ ngàng và đau xót. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn phản ánh sự thay đổi tâm hồn của cô gái, điều mà chàng trai khó chấp nhận. Dù người yêu đã trở về, dấu vết của phố thị vẫn còn, làm mất đi sự thuần khiết của 'chân quê'.
Chàng trai bày tỏ sự buồn bã khi nhận ra rằng sự thay đổi không chỉ dừng lại ở trang phục mà còn ảnh hưởng đến tâm hồn và cảm xúc của cô gái. Bài thơ không chỉ phản ánh nỗi đau mất mát mà còn nhấn mạnh việc bảo vệ các giá trị văn hóa và truyền thống của quê hương.
Những câu hỏi về trang phục truyền thống như 'áo tứ thân, khăn mỏ quạ, quần nái đen' phản ánh sự cố gắng bảo tồn giá trị quê hương. Chàng trai không chỉ đơn thuần 'xin' mà còn 'van em, em hãy giữ nguyên quê mùa'. Từ 'van' không chỉ là yêu cầu mà còn là lời cầu khẩn chân thành từ trái tim chàng trai.
Bài thơ tiếp tục với việc hồi tưởng những kỷ niệm đẹp giữa chàng trai và cô gái, đồng thời nhắc nhở về tình yêu với quê hương. Chàng trai bày tỏ quyết tâm mong muốn cô gái giữ nguyên vẻ đẹp 'chân quê' thay vì hòa mình vào lối sống thành thị. Lời 'van em, em hãy giữ nguyên quê mùa' không chỉ là yêu cầu mà còn là cầu khẩn chân thành từ trái tim chàng trai.
Thông qua hình ảnh hoa chanh, thầy u, Nguyễn Bính nhấn mạnh giá trị truyền thống và những người gìn giữ chúng. Sự buồn bã và lo lắng về mất mát quê hương làm cho bài thơ thêm phần sống động và cảm động. Nguyễn Bính đã tạo ra một tác phẩm đầy tâm huyết, giữ gìn và truyền đạt các giá trị văn hóa quê hương, một thông điệp vẫn có ý nghĩa trong xã hội hiện đại.
3. Phân tích Chân quê mẫu 3
Nguyễn Bính là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới giai đoạn 1930–1945. Trong khi nhiều nhà thơ cùng thời hướng đến cái tôi cá nhân, cái đẹp lãng mạn kiểu Tây phương thì Nguyễn Bính lại chọn một con đường riêng – con đường trở về với hồn quê, với truyền thống dân tộc. Bài thơ Chân quê, sáng tác năm 1936, là một minh chứng tiêu biểu cho tình cảm chân thành của ông đối với con người và phong tục làng quê Việt. Qua giọng thơ giản dị mà sâu lắng, bài thơ thể hiện tâm trạng tiếc nuối và lời tha thiết giữ gìn vẻ đẹp chân chất quê mùa giữa sự xâm lấn của đời sống hiện đại.
Bài thơ mở đầu bằng một khung cảnh quen thuộc: cô gái “đi tỉnh về” và chàng trai đợi ở “con đê đầu làng”. Nhưng thay vì niềm vui gặp gỡ, chàng trai lại rơi vào trạng thái hụt hẫng, ngỡ ngàng vì sự thay đổi của người yêu: “Khăn nhung, quần lĩnh rộn ràng / Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!”. Những hình ảnh như “khăn nhung”, “quần lĩnh”, “áo cài khuy bấm” là biểu tượng cho lối ăn mặc thành thị thời bấy giờ – hào nhoáng, kiểu cách và xa lạ với nếp sống làng quê. Sự đổi thay bên ngoài của cô gái làm tổn thương trái tim người con trai – không chỉ vì mất đi vẻ đẹp giản dị ban đầu, mà còn vì cảm giác hồn quê đang dần phai nhạt nơi cô gái.
Chàng trai không chỉ thất vọng mà còn tiếc nuối khôn nguôi khi nhớ lại hình ảnh mộc mạc thân thương của người yêu ngày nào: “Nào đâu cái yếm lụa sồi? / Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?”. Hình ảnh “áo tứ thân”, “quần nái đen”, “khăn mỏ quạ” gợi nhắc một thời con gái thôn quê dịu dàng, kín đáo mà đằm thắm. Những câu thơ ngắn, dồn dập với điệp từ “nào đâu” như nhấn mạnh nỗi tiếc nuối và nỗi đau khi phải chứng kiến cái đẹp truyền thống bị thay thế bởi trào lưu mới.
Nhưng Nguyễn Bính không chỉ dừng lại ở sự tiếc nuối. Ông để nhân vật trữ tình lên tiếng một cách chân thành, tha thiết: “Van em! Em hãy giữ nguyên quê mùa / Như hôm em đi lễ chùa / Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh”. Câu thơ giản dị mà xúc động – là tiếng nói yêu thương nhưng cũng đầy khẩn thiết, như một lời nhắn gửi về sự gìn giữ cội nguồn. Vẻ đẹp chân quê không chỉ là vẻ bề ngoài mà còn là nét văn hóa, là đạo lý sống gắn bó với truyền thống gia đình: “Thầy u mình với chúng mình chân quê”.
Hai câu thơ cuối như một tiếng thở dài: “Hôm qua em đi tỉnh về / Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”. “Hương đồng gió nội” là hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp dân dã, bình dị của quê hương – vẻ đẹp ấy nay đã vơi đi bởi ảnh hưởng của lối sống thành thị. Đây không chỉ là nỗi buồn trong tình yêu cá nhân, mà còn là nỗi lo chung cho sự mai một của bản sắc văn hóa dân tộc.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ lục bát truyền thống, ngôn ngữ bình dị, giàu chất dân gian. Giọng điệu thủ thỉ, tâm tình gợi cảm giác gần gũi, thân thương. Nguyễn Bính khéo léo dùng thủ pháp đối lập – giữa trước và sau khi “đi tỉnh về”, giữa vẻ quê mùa và sự hào nhoáng – để làm nổi bật thông điệp của mình. Ẩn dụ và điệp ngữ cũng được vận dụng linh hoạt, góp phần tăng chiều sâu biểu cảm cho bài thơ
Chân quê không chỉ là một bài thơ tình mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về việc gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống giữa dòng chảy hiện đại hóa. Qua tiếng thơ Nguyễn Bính, ta như nghe được tiếng lòng của bao người Việt tha thiết với quê hương, với cội nguồn – thứ đã nuôi dưỡng tâm hồn ta từ những điều dung dị nhất.
Mời các bạn cùng tải về bản PDF để xem đầy đủ nội dung
