Chuyên đề tiếng Việt lớp 7: Dùng cụm chủ vị để mở rộng thành phần chính của câu

Chuyên đề tiếng Việt lớp 7: Dùng cụm chủ vị để mở rộng thành phần chính của câu được thiết kế nhằm hỗ trợ giáo viên nắm vững nội dung trọng tâm, lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp và cung cấp ví dụ minh họa sinh động, giúp học sinh không chỉ ghi nhớ kiến thức mà còn vận dụng phó từ linh hoạt, chính xác, nâng cao hiệu quả diễn đạt.

I. Thành phần chính của câu là gì?

- Khái niệm: Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn. Thành phần không bắt buộc có mặt được gọi là thành phần phụ.

II. Cụm chủ vị là gì?

- Khái niệm: Các thành phần câu được cấu tạo bởi cụm từ có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V).

III. Mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm chủ vị là gì?

- Mở rộng câu là thêm thành phần phụ cho câu, nhằm cụ thể hoá, chi tiết hoá sự diễn đạt.

- Có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C – V, làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng.

Ví dụ:

Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.

(Hồ Chí Minh)

– Trạng ngữ: Khi bắt đầu kháng chiến.

– Chủ ngữ: Nhân dân ta.

– Vị ngữ: Tinh thần rất hăng hái (vị ngữ có kết cấu cụm C – V), trong đó:

+ Chủ ngữ: Tinh thần.

+ Vị ngữ: Rất hăng hái.

= > Đây là câu có vị ngữ là cụm C – V.

IV. Tác dụng của việc mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm chủ vị

- Giúp bổ sung thêm thông tin chi tiết, cụ thể về các đối tượng được miêu tả; nhờ đó việc hình dung về các đối tượng ấy trở nên dễ dàng hơn.

V. Bài tập về mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm chủ vị

Bài 1: Tìm vị ngữ là cụm động từ trong những câu dưới đây. Xác định động từ trung tâm và thành tố phụ là cụm chủ vị trong mỗi vị ngữ đó

a) Chúng em học giỏi đã mang lại cho cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.

b) Nhà văn Hoài Thanh khẳng định rằng cái đẹp là cái có ích.

c) Tiếng Việt rất giàu thanh điệu khiến cho lời nói của người Việt Nam chúng ta du dương,

trầm bổng như một bản nhạc.

Câu	Vị ngữ là cụm động từ	Động từ trung tâm	Thành tố phụ là cụm chủ vị trong vị ngữ
a	đã mang lại cho cha mẹ và thầy cô rất vui lòng	mang	cha mẹ và thầy cô// rất vui lòng
b	khẳng định rằng cái đẹp là cái có ích	khẳng định	cái đẹp // là cái có ích
c	khiến cho lời nói của người Việt Nam chúng ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc	khiến	lời nói của người Việt Nam chúng ta // du dương, trầm bổng như một bản nhạc

Bài 2: Tìm chủ ngữ là cụm chủ vị trong những câu dưới đây:

a) Khí hậu nước ta ấm áp cho phép ta quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa.

b) Cơn bão đi qua đã để lại cảnh tượng tan hoang.

c) Âm thanh tiếng máy gặt rộn ràng trên cánh đồng khiến cả làng quê ngập tràn niềm vui no ấm.

d) Mùa xuân đến mang bao nhiêu là chim chóc.

Câu	Cụm chủ vị trực tiếp cấu tạo chủ ngữ
a	khí hậu nước ta // ấm áp
b	cơn bão // đi qua
c	âm thanh tiếng máy gặt// rộn ràng trên cánh đồng
d	mùa xuân // đến

Bài 3: Tìm trong những câu dưới đây, câu nào có vị ngữ là một cụm chủ vị?
a) Mẹ tôi khuôn mặt tròn trịa.

b) Một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình

c) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.

d) Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.

e) Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.

Gợi ý: Để xác định được câu có vị ngữ là một cụm chủ vị, cần phân tích cấu trúc ngữ pháp từng câu như sau:

a) Mẹ tôi khuôn mặt tròn trịa.

- Mẹ tôi: chủ ngữ

- Khuôn mặt tròn trịa: vị ngữ

+ khuôn mặt: chủ ngữ

+ tròn trịa: vị ngữ

b) Một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.

- Một bàn tay // đập vào vai: Chủ ngữ

- Hắn / /giật mình: Phụ ngữ của cụm động từ

c) Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.

– Chị Ba đến: chủ ngữ.

– Khiến tôi rất vui và vững tâm: vị ngữ.

+ tôi: chủ ngữ.

+ rất vui và vững tâm: vị ngữ.

d) Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.

– nhân dân ta: chủ ngữ.

– tinh thần rất hăng hái: vị ngữ.

+ tinh thần: chủ ngữ.

+ rất hăng hái: vị ngữ.

e) Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.

– Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt: chủ ngữ.

– Chỉ mới thật sự …bảo: vị ngữ.

– Từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công: trạng ngữ.

+ Chủ ngữ: từ ngày cách mạng tháng Tám

+ Vị ngữ: thành công.