Địa Lý

- Con người đào kênh mương, đắp đê làm địa hình đồng bằng thay đổi.

- Khai thác đất sét, đá vôi, than đá và các loại khoáng sản khác làm mất các ngọn núi, quả đồi ⟹ địa hình bị san bằng (ví dụ các núi đá vôi ở Thanh Hóa, Ninh Bình, Quảng Ninh bị khai thác sản xuất xi măng)

- Lấn biển làm mất địa hình bờ biển tự nhiên (Ven biển Hạ Long - Quảng Ninh) .

- Việc phá rừng làm cho quá trình bóc mòn ở đồi núi tăng.

Những biểu hiện của địa hình nhiệt đới ẩm gió mùa là:

– Xâm thực mạnh ở miền đồi núi.

+ Trên các sườn dốc mất lớp phủ thực vật, bề mặt địa hình bị cắt xẻ, đất bị xói mòn, rửa trôi, nhiều nơi trơ sỏi đá

+ Biểu hiện của địa hình xâm thực mạnh còn là những hiện tượng đất trượt, đá lở.

+ Ở vùng núi đá vôi hình thành địa hình cacxtơ với các hang động, suối cạn, thung khô.

+ Các vùng thềm phù sa cổ bị chia cắt thành các đồi thấp xen thung lũng rộng.

– Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông.

+ Hệ quả của quá trình xâm thực, bào mòn mạnh bề mặt địa hình ở miền đồi núi là sự bồi tụ mở mang nhanh chóng các đồng bằng hạ lưu sông.

+ Rìa phía đông nam các đồng bằng châu thổ sông Hồng và phía tây nam đồng bằng châu thổ sông Cửu Long hằng năm lấn ra biển từ vài chục đến gần trăm mét.

– Sinh vật nhiệt đới hình thành một số dạng địa hình đặc biệt : đầm lầy than bùn (U Minh), bãi triều đước – vẹt (Cà Mau), các bờ biển san hô.

- Sông ngòi:

+ Mạng lưới sông ngòi dày đặc. Con sông có chiều dài hơn 10 km, nước ta có 2.360 con sông. Trung bình cứ 20 km đường bờ biển gặp một cửa sông.

+ Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa. Tổng lượng nước là 839 tỷ m3/năm. Tổng lượng phù sa hàng năm khoảng 200 triệu tấn.

+ Chế độ nước theo mùa. Mùa lũ tương ứng với mùa mưa, mùa cạn tương ứng mùa khô. Chế độ mưa thất thường cũng làm cho chế độ dòng chảy của sông ngòi cũng thất thường.

- Địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích nhưng chủ yếu là đồi núi thấp

+ Đồi núi chiếm tới ¾ diện tích lãnh thổ, đồng bằng chỉ chiếm ¼ diện tích.

+ Tính trên phạm vi cả nước, địa hình đồng bằng và đồi núi thấp (dưới 1000m) chiếm tới 85% diện tích. Địa hình núi cao (trên 2000m) chỉ chiếm 1% diện tích cả nước.

- Cấu trúc địa hình nước ta khá đa dạng

+ Địa hình nước ta có cấu trúc được vận động Tân kiến tạo làm trẻ lại, tạo nên sự phân bậc rõ nét theo độ cao, thấp dân từ tây bắc xuống đông nam.

+ Địa hình nước ta đa dạng bao gồm: đồi núi : núi cao, núi trung bình, núi thấp, đồng bằng, bờ biển, thềm lục địa...

+ Cấu trúc địa hình gồm 2 hướng chính: tây bắc-đông nam và vòng cung.

- Địa hình nước ta mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa.

- Địa hình nước ta chịu tác động mạnh mẽ của con người.

- Dãy Hoàng Liên Sơn nằm ở rìa của dãy Hymalaya vẫn đang được tiếp tục nâng cao do các hoạt động địa chất ở khu vực Hymalaya.

- Năm 1923, sự phun trào núi lửa đã hình thành nên các đảo tro núi lửa ở ngoài khơi vùng biển cực Nam Trung Bộ, điển hình là đảo Hòn Tro

- Các đồng bằng lớn ở nước ta vẫn tiếp tục quá trình thành tạo và mở rộng. Ở phía Đông Nam đồng bằng sông Hồng và phía Tây Nam đồng bằng sông Cửu Long hàng năm lấn ra biển vài chục mét.

- Ở Lai Châu, Sơn La hàng năm vẫn xảy ra những trận động đất, cho thấy ở nước ta vẫn còn diễn ra các hoạt động Tân kiến tạo.

a. Là giai đoạn ngắn nhất trong lịch sử hình thành và phát triển tự nhiên của nước ta.

b. Chịu tác động mạnh mẽ của chu kì vận động núi Anpơ – Hymalaya và những biến đổi khí hậu có qui mô toàn cầu

- Chịu tác động của vận động tạo núi Anpơ - Hymalaya, đã xảy ra các hoạt động như: uốn nếp, đứt gãy, phun trào macma, nâng cao và hạ thấp địa hình, bồi lắp các bồn trũng lục địa.

- Khí hậu Trái Đất biến đổi lớn, thời kỳ băng hà gây nên tình trạng dao động lớn của mực nước biển để lại thềm biển, cồn cát, các ngấn nước trên vách đá ở vùng ven biển và các đảo ven bờ.

c. Là giai đoạn tiếp tục hoàn thiện các điều kiện tự nhiên làm cho đất nước ta có diện mạo và đặc điểm tự nhiên như ngày nay.

- Các quá trình địa mạo như hoạt động xâm thực, bồi tụ được đẩy mạnh, bồi đắp nên những đồng bằng châu thổ rộng lớn (đồng bằng Bắc Bộ và Nam Bộ).

- Khoáng sản có nguồn gốc ngoại sinh được hình thành như dầu mỏ, khí đốt, than nâu, bôxit.

- Các điều kiện tự nhiên nhiệt đới ẩm đã được thể hiện rõ nét trong đất, nước, khí hậu, thổ nhưỡng, sinh vật.

=> Đây là giai đoạn cuối cùng trong lịch sử hình thành và phát triển của lãnh thổ Việt Nam, kéo dài cho đến ngày nay.

a. Diễn ra trong thời gian khá dài tới 477 triệu năm

b. Là giai đoạn có nhiều biến động mạnh mẽ nhất trong lịch sử tự nhiên nước ta

- Nhiều khu vực chìm ngập trong nước biển và được nâng lên qua các vận động kiến tạo: Calêđôni, Hecxini, Inđôxini và Kimêri.

- Đất đá rất cổ: trầm tích, macma, biến chất.

- Các hoạt động uốn nếp mạnh mẽ ở khu vực Địa khối vòm sông Chảy, khối nâng Việt Bắc, địa khối Kon Tum, Tây Bắc...

- Các khu vực đứt gãy, động đất macma phun trào mạnh, tạo thành các loại đá: Granite, andezit, các loại khoáng sản...

c. Là giai đoạn lớp vỏ cảnh quan địa lý nhiệt đới ở nước ta đã rất phát triển.

- Đá san hô tuổi Cổ sinh, các hóa đá than tuổi Trung sinh cùng nhiều loài sinh vật cổ khác.

⇒ Về cơ bản đại bộ phận lãnh thổ Việt Nam hiện nay đã được định hình từ khi kết thúc giai đoạn cổ kiến tạo.

- Các quá trình ngoại lực như gió thổi, dòng chảy thủy văn...làm bào mòn và hạ thấp địa hình vùng núi.

- Hoạt động xâm thực và bồi lấp các vùng trũng.

⟹ Ngoại lực đã làm cho địa hình nước ta được san bằng và hạ thấp.

Giai đoạn Tiền Cambri là giai đoạn hình thành nền móng ban đầu của lãnh thổ Việt Nam vì các lí do sau:

- Đây là giai đoạn cổ nhất và kéo dài nhất trong lịch sử hình thành lãnh thổ nước ta.

- Ở giai đoạn Tiền Cambri, lớp vỏ Trái Đất chưa định hình rõ ràng và có rất nhiều biến động, là giai đoạn sơ khai của lịch sử Trái Đất. Đại bộ phận lãnh thổ nước ta còn là các đại dương nguyên thủy.

- Xuất hiện thạch quyển, khí quyển, bầu khí quyển nhiều CO2, ít O2. Thủy quyển xuất hiện, từ đó sự sống xuất hiện, sinh vật sơ khai nguyên thủy.

Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ nước ta có thể chia làm ba giai đoạn chính:

- Giai đoạn tiền Cambri

- Giai đoạn cổ kiến tạo

- Giai đoạn tân kiến tạo

Trước đại Cổ sinh là các đại Nguyên sinh và Thái cổ:

- Đại nguyên sinh: cách đây khoảng 2.5 tỉ năm, kéo dài khoảng 2 tỉ năm và kết thúc cách đây khoảng 542 triệu năm.

- Đại Thái cổ: cách đây khoảng 4 tỉ năm, kéo dài khoảng 1.5 tỉ năm năm và kết thúc cách đây khoảng 2.5 tỉ năm