Sinh học

Theo nguồn gốc hình thành, các hệ sinh thái có thể chia thành 2 nhóm lớn: các hệ sinh thái tự nhiên và các hệ sinh thái nhân tạo.

- Các hệ sinh thái tự nhiên

Các hệ sinh thái tự nhiên được hình thành bằng các quy luật tự nhiên, rất đa dạng: Từ giọt nước cực bé lấy từ ao, hồ đến cực lớn như rừng mưa nhiệt đới, hoang mạc và các đại dương, chúng đang tồn tại và hoạt động trong sự thống nhất và toàn vẹn của sinh quyển.

- Các hệ sinh thái nhân tạo

Các hệ sinh thái nhân tạo do chính con người tạo ra. Có những hệ cực bé được tạo ra trong ống nghiệm, lớn hơn là bể cá cảnh, cực lớn là các hồ chứa, đô thị, đồng ruộng... Tuỳ thuộc vào bản chất và kích thước của hệ mà con người cần phải bổ sung năng lượng cho các hệ sinh thái này để duy trì trạng thái ổn định của chúng.

Một hệ sinh thái điển hình được cấu tạo bởi các yếu tố sau đây:

- Sinh vật sản xuất: Đó là những loài sinh vật có khả năng quang hợp và hoá tổng hợp, tạo nên nguồn thức ăn để tự nuôi mình và nuôi các loài sinh vật dị dưỡng.

- Sinh vật tiêu thụ: Gồm các loài động vật ăn thực vật và các loài động vật ăn thịt.

- Sinh vật phân giải: Nhóm này gồm các vi sinh vật sống dựa vào sự phân giải các chất hữu cơ có sẵn. Chúng tham gia vào việc phân giải vật chất để trả lại cho môi trường những chất vô cơ đơn giản ban đầu.

- Các chất vô cơ: nước, điôxit cacbon, ôxi, nitơ, phôtpho ...

- Các chất hữu cơ: prôtêin, lipit, gluxit, vitamin, hoocmôn ...

- Các yếu tố khí hậu: ánh sáng, nhiệt độ, độ ấm, khí áp ...

Ba yếu tố đầu là quần xã sinh vật, còn 3 yếu tố sau là môi trường vô sinh mà quần xã sống.

Hệ sinh thái là tập hợp của quần xã sinh vật với môi trường vô sinh (hay còn gọi là môi trường vật lí) của nó, trong đó, các sinh vật tương tác với nhau và với môi trường để tạo nên các chu trình sinh địa hoá và sự biến đổi năng lượng.

Ví dụ: Vườn là một trong các hệ sinh thái điển hình. Trong vườn có sinh vật sản xuất (cây cỏ), sinh vật tiêu thụ (các loài côn trùng, ếch, nhái, chim, chuột, các loài chân khớp dưới đất...) và các vi sinh vật. Môi trường sống của hệ là đất và các chất chứa trong đất, không khí và các chất chứa trong không khí, cùng với các yếu tố khí hậu (mưa, nắng, độ ẩm...).

Đáp án sai là B.

Trong quá trình diễn thế, số lượng loài sẽ tăng và số lượng của cá thể của mỗi loài giảm.

Có hai dạng diễn thế chủ yếu là diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh.

- Diễn thế nguyên sinh: Diễn thế nguyên sinh (hay sơ cấp) xảy ra ở môi trường mà trước đó chưa hề có một quần xã nào.

- Diễn thế thứ sinh: Diễn thế thứ sinh (hay thứ cấp) xảy ra trên môi trường mà trước đây từng tồn tại một quần xã, nhưng nay đã bị huỷ diệt hoàn toàn.

Có 2 loại nguyên nhân chính gây ra diễn thế của quần xã:

- Nguyên nhân từ bên ngoài liên quan đến các hiện tượng bất thường: bão, lụt, cháy, ô nhiễm hoặc các hoạt động vô ý thức của con người. Những nguyên nhân từ bên ngoài làm cho quần xã trẻ lại hoặc bị huỷ hoại hoàn toàn, buộc quần xã phải khôi phục lại từ đầu.

- Nguyên nhân bên trong là sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã. Trong điều kiện môi trường tương đối ổn định, nhóm loài ưu thế thường làm cho điều kiện môi trường biến đổi mạnh đến nỗi bất lợi cho chính cuộc sống của mình, nhưng lại thuận lợi cho nhóm loài ưu thế khác có sức cạnh tranh cao hơn thay thế.

Như vậy, những biến đổi của môi trường chỉ là nhân tố khởi động, còn quần xã sinh vật là động lực chính cho quá trình diễn thế.

Diễn thế là quá trình phát triển thay thế của các quần xã sinh vật, từ dạng khởi đầu qua các giai đoạn trung gian để đạt đến quần xã cuối cùng tương đối ổn định. Quần xã này được gọi là quần xã đỉnh cực. Diễn thế thường là một quá trình định hướng, có thể dự báo được.

Đây là quan hệ con mồi - vật ăn thịt. Ấu trùng tò vò là vật ăn thịt còn nhện chỉ là con mồi.

Chọn C

Khi đi từ vùng cực đến vùng nhiệt đới thì lưới thức ăn phức tạp hơn vì vùng nhiệt đới có số lượng loài đa dạng, thành phần các loài phong phú hơn, ổ sinh thái phân hóa ngày càng đa dạng, xuất hiện nhiều loài ăn nhiều loại thức ăn hơn.

Trong tầng nước, tảo có kích thước nhỏ hơn giáp xác ăn nó rất nhiều lần. Do vậy, ở thời điểm thu mẫu, sinh khối của tảo cũng nhỏ hơn giáp xác rất nhiều lần, tạo nên đáy tháp thu lại rất nhỏ.

Tháp số lượng bị đảo ngược trong trường hợp:

+ Vật chủ có số lượng ít, vật kí sinh đông.

+ Quần xã sinh vật ở môi trường nước.

Trong thiên nhiên có 2 chuỗi thức ăn cơ bản: chuỗi thức ăn thực vật được khởi đầu bằng thực vật và chuỗi thức ăn phế liệu hay mùn bã hữu cơ (gọi là detrit) được khởi đầu bằng mùn bã (hay detrit):

Thực vật → Động vật ăn thực vật → Động vật ăn thịt các cấp

Mùn bã hữu cơ → Động vật ăn mùn bã → Động vật ăn thịt các cấp

Chuỗi thức ăn thứ hai là hệ quả của chuỗi thức ăn thứ nhất. Mùn bã hữu cỡ chính là những chất bài tiết của động vật và mảnh vụn xác động, thực vật đang trong trạng thái đang bị phân giải bởi vi sinh vật. Hai chuỗi thức ăn hoạt động đồng thời, song tuỳ nơi, tuỳ lúc mà một trong 2 chuỗi trở thành ưu thế.

Chuỗi thức ăn thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng của các loài trong quần xã, trong đó loài này ăn một loài khác, về phía mình, nó lại làm thức ăn cho các loài tiếp.

Ví dụ: Tảo → Giáp xác → Cá trích → Cá thu → Cá mập.

Cỏ → Châu chấu → Chim sâu → Rắn → Đại bàng.

Các đơn vị cấu trúc nên chuỗi thức ăn ở trên chính là các bậc dinh dưỡng.

Trong quần xã, mỗi bậc dinh dưỡng, gồm nhiều loài cùng đứng trong một mức năng lượng hay cùng sử dụng một dạng thức ăn.