Trao đổi khí trong hô hấp ở sâu bọ, ở cá, ở chim, ở thú được thực hiện như thế nào?

* Trao đổi khí qua mang:

- Khi miệng cá mở ra, thềm miệng hạ xuống, nắp mang phình ra hai bên, diềm nắp mang đóng, thể tích xoang miệng tăng, áp lực trong khoang miệng giảm do đó nước từ ngoài vào trong miệng.

- Khi miệng cá đóng lại, thềm miệng nâng lên, nắp mang ép vào dẫn tới tăng áp lực ở trong khoang miệng khi diềm nắp mang mở ra nước từ trong xoang miệng đi qua mang ra ngoài. Khi qua mang thì là lúc trao đổi khí xảy ra.

* Trao đổi khí qua ống khí:

- Hệ thống ống khí của côn trùng bào gồm các lỗ thở ở bụng sau đó là hệ thống ống khí hệ thống này phân nhánh đến tận từng tế bào. Khí O2 và CO2 được trao đổi trực tiếp giữa tế bào với môi trường không cần cơ quan vận chuyển khí.

- Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co bóp của thành bụng và các hoạt động di chuyển của con vật nhất là bay.

* Trao đổi khí qua phối ở chim và thú:

- Ở chim:

+ Khi hít vào các túi khí giãn ra, khí mới giàu O2 đi vào các túi khí sau và vào phổi, khí cũ ở phổi giàu CO2 đi vào túi khí trước.

+ Khi thở ra các túi khí xẹp lại, khí mới giàu O2 đi từ túi khí phía sau vào phổi, khí giàu CO2 từ túi khí trước theo ống dẫn khí ra ngoài.

+ Ta thấy ở chim cả động tác hít vào và thở ra đều có không khí giàu O2 qua phổi. từ đó tăng hiệu quả của việc trao đổi khí.

- Ở người: Các trung khu điều hòa hô hấp sẽ điều khiển động tác hít thở. Khi hít vào cơ liên sườn giãn cơ hoành co làm tăng thể tích phổi từ đó làm giảm áp suất và không khí sẽ tràn vào phổi và trao đổi khí với phế nang. Khi thở ra thì cơ liên sườn co cơ hoành giãn làm giảm thể tích phổi từ đó làm tăng áp suất và khí sẽ đi ra ngoài.

* Sự trao đổi khí qua mang:

Sự trao đổi khí đối với động vật ở nước như cá được thực hiện qua mang. Ôxi hòa tan trong nước khuếch tán vào máu, đồng thời CO2 từ máu vào dòng nước chảy qua các lá mang nhờ hoạt động của các cơ quan tham gia vào động tác hô hấp: ở cá là sự nâng hạ của xương nắp mang, phối hợp với sự mở đóng của miệng; ở tôm, cua là hoạt động của các tấm quạt nước. Cách sắp xếp của các mao mạch trong các phiến mang giúp cho dòng máu trong các mạch luôn chảy song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài các mao mạch ở phiến mang làm tăng hiệu suất trao đổi khí giữa máu và dòng nước giàu O2 đi qua mang.

* Sự trao đổi khí qua hệ thống ống khí:

- Ở sâu bọ, sự trao đổi khí thực hiện qua hệ thống ống khí. Các ống khí phân nhánh thành các ống khí nhỏ nhất tiếp xúc trực tiếp với các tế bào của cơ thể. Hệ thống ống khí thông với không khí bên ngoài nhờ các lỗ thở. Sự thông khí trong các ống khí thực hiện được nhờ sự co dãn của phần bụng.

- Ở chim, sự trao đổi khí ở chim cũng thực hiện qua các ống khí nằm trong phổi và được bao quanh bởi hệ thống mao mạch. Sự lưu thông khí qua các ống khí thực hiện được nhờ sự co giãn của các túi khí (thông với các ống khí) theo sự tăng giảm thể tích của khoang thân khi các cơ thở co giãn hoặc sự nâng hạ của đôi cánh khi bay (vì phổi nằm sát vào các hốc sườn không thể thay đổi thể tích theo sự thay đổi thể tích của khoang thân như ở bò sát, hay thể tích của lồng ngực như ở thú) giúp không khí lưu thông qua các ống khí ở phổi diễn ra liên tục theo một chiều nhất định kể cả lúc hít vào lẫn khi thở ra, đảm bảo cho không có khí đọng trong các ống khí ở phổi.

* Sự trao đổi khí ở các phế nang (trong phổi):

Sự trao đổi khí thực hiện qua bề mặt trao đổi khí ở các phế nang trong phổi. Sự lưu thông khí qua phổi là nhờ co giãn của các cơ thở làm thay đổi thể tích của khoang ngực (ở thú và người).

Trao đổi khí qua mang

- Mang là cơ quan trao đổi khí của nhiều nhóm động vật sống trong nước như cá, động vật thân mềm.

- Khi hít vào, miệng cá mở ra, thềm miệng hạ xuống, nắp mang phình ra hai bên, diềm nắp mang đóng kín, thể tích xoang miệng tăng, nước từ ngoài trong miệng.

- Khi thở ra, miệng cá đóng lại, thềm miệng nâng lên, nắp mang ép vào trong, thể tích giảm, diềm nắp mang mở ra, từ trong xoang miệng đi qua mang ra ngoài.

Trao đổi khí qua ống khí:

Hệ thống ống khí của côn trùng bào gồm các ống khí phân nhánh đến tận từng tế bào, thông với bên ngoài qua lỗ thở. Khí O2 và CO2 được trao đổi trực tiếp giữa tế bào với môi trường không cần cơ quan vận chuyển khí.

- Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co bóp của thành bụng.

Trao đổi khí qua phối ở chim và thú:

- Ở chim:

+ Khi hít vào các túi khí giãn ra, khí giàu O2 đi vào các túi khí sau và vào phổi, khí giàu CO2 đi vào túi khí trước.

+ Khi thở ra các túi khí xẹp lại, khí giàu O2 đi từ túi khí phía sau vào phổi, khí giàu CO2 từ túi khí trước theo ống dẫn khí ra ngoài.

- Ở người: Sự trao đổi khí thực hiện qua bề mặt trao đổi khí ở các phế nang trong phổi. Sự lưu thông khí qua phổi là nhờ co giãn của các cơ thở làm thay đổi thể tích của khoang ngực (ở thú và người).