Giáo án Lịch sử lớp 11 bài 16: Các nước Châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)

Hoạt động của GV – HS

KTCB

Hoạt động 1: Tập thể - cá nhân

- GV treo lược đồ Đông Nam Á để giúp HS nhận biết 11 quốc gia trong khu vực. Từ đó, nhắc lại lịch sử cuối thế kỉ XIX.

- Vào cuối thế kỉ XIX khu vực này diễn ra những chuyển biến quan trọng về kinh tế, chính trị - xã hội, các nước Đông Nam Á (trừ Xiêm) đều trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.

(?) Tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của các nước ĐNÁ sau Chiến tranh thế nhất?

- HS dựa vào SGK trả lời.

(?) CM tháng Mười Nga đã có tác gì ở ĐNÁ?

- HS dựa vào SGK trả lời.

- GV chốt ý: Những tác động và ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười đã làm cho phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa phát triển mạnh mẽ hơn và mang màu sắc mới.

(?) Những nét mới trong phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á?

- HS trả lời, GV nhấn mạnh và chốt ý.

(?) Tại sao đầu thế kỷ XX xu hướng mới - xu hướng vô sản lại xuất hiện ở Đông Nam Á?

- Chương trình khai thác và bóc lột của chủ nghĩa tư bản đã đưa tới sự phát triển nhanh về số lượng của giai cấp công nhân. Họ nhanh chóng tiếp thu chủ nghĩa Mác-Lênin nên có những chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức. Vì vậy, Đảng Cộng sản đã được thành lập ở nhiều nước (tháng 5/1920: Đảng Cộng sản Inđônêxia; năm 1930: Đảng Cộng sản Inđônêxia; năm 1930: Đảng Cộng sản Đông Dương, Mã Lai, Xiêm, Philippin...).

Hoạt động 2: Tập thể - cá nhân

(?) Vì sao Đảng Cộng sản mất quyền lãnh đạo ở Inđônêxia?

- HS dựa vào SGK trả lời.

- Đảng Dân tộc (chính Đảng của giai cấp tư sản) chủ trương, đường lối đấu tranh là đoàn kết với các lực lượng dân tộc, chống đế quốc với phương pháp hòa bình, không bạo lực, bất hợp tác với chính quyền thực dân. Đường lối này giống với đường lối của Đảng Quốc đại.

(?) Phong trào độc lập dân tộc ở Inđônêxia trong thập niên 30 của thế kỉ XX? Nhân dân Inđônêxia đã làm gì khi chủ nghĩa phát xít xuất hiện?

- HS dựa vào SGK trả lời.

Hoạt động 3: Tập thể - cá nhân

(?)Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Lào và Campuchia?

- HS trả lời, GV chốt ý và ghi bảng.

(?) Những nét chung trong phong trào đấu tranh ở Lào và Campuchia?

- HS suy nghĩ trả lời.

Hoạt động 4: Cá nhân

(?) Nét chính của phong trào đấu tranh chống thực dân Anh của nhân dân Mã Lai và Miến Điện?

- HS theo dõi SGK trả lời câu hỏi.

Hoạt động 5: Tập thể - cá nhân

(?) Dựa vào SGK và hiểu biết, hãy trả lời những câu hỏi sau đây:

- Đặc điểm chính trị nổi bật của Xiêm so với các nước ĐNA là gì?

- Nét chính của cuộc cách mạng năm 1932?

- Tính chất, kết quả của cuộc cách mạng này?

- HS trả lời, bổ sung. GV kết luận: + Xiêm là một nước duy nhất ở Đông Nam Á còn giữ được nền độc lập dù chỉ là hình thức.

+ Năm 1932: Do sự bất mãn ngày càng gay gắt của các tầng lớp xã hội với chế độ quân chủ Ra-ma VII, ở thủ đô Băng Cốc, dưới sự lãnh đạo của giai cấp vô sản. Đứng đầu là Priđi Phanômiông (Priđi là nhà tư sản, là người đứng đầu của Đảng Nhân dân, linh hồn của cách mạng năm 1932).

I. Tình hình các nước Đông Nam Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất:

1. Tình hình kinh tế, chính trị, xã hội:

- Kinh tế: bị “hội nhập cưỡng bức” vào hệ thống kinh tế của CNTB với tư cách:

+ Thị trường tiêu thụ.

+ Cung cấp nguyên liệu thô.

- Chính trị: quyền hành nằm trong tay các nước TB thực dân.

- Xã hội: phân hóa ngày càng sâu sắc.

+ GCTS dân tộc lớn mạnh.

+ Giai cấp công nhân tăng về số lượng và ý thức cách mạng.

- Cách mạng tháng Mười Nga 1917 đã tác động mạnh đến các nước Đông Nam Á.

2. Khái quát về phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

- Phong trào dân tộc tư sản có những bước tiến mới:

+ GCTS dân tộc trưởng thành và lớn mạnh.

+ Các đảng tư sản thành lập.

- Phong trào giải phóng dân tộc theo khuynh hướng vô sản xuất hiện và phát triển. Đảng Cộng sản thành lập và nắm vai trò lãnh đạo.

II. Phong trào độc lập dân tộc ở Inđônêxia

1. Phong trào độc lập dân tộc trong thập niên 20 của thế kỉ XX

- Tháng 5/1920, Đảng Cộng sản Inđônêxia thành lập và lãnh đạo phong trào cách mạng đến năm 1927.

- Từ năm 1927, Đảng Dân tộc của giai cấp tư sản lãnh đạo đứng đầu là Ácmét Xucácnô

2. Phong trào độc lập dân tộc trong thập niên 30 của thế kỉ XX

- Năm 1933, cuộc đấu tranh ở cảng Surabaya.

- Cuối thập niên 30, thành lập Liên minh chính trị Inđônêxia.

+ Tháng 2/1939: triệu tập Đại hội nhân dân.

+ Tháng 9/1941 thành lập Hội đồng nhân dân.

III. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Lào và Campuchia

- Nguyên nhân: do chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp.

- Diễn biến:

+ Ở Lào: cuộc khởi nghĩa của Ong Kẹo và Commađam (1901 – 1937), của Chậu Pachay (1918 – 1922).

+ Campuchia: Phong trào ở Prâyveng, Công pông Chàm, Công pông chơ năng…

- Tháng 10/1930, ĐCS Đông Dương ra đời và lãnh đạo CM ở Lào và Campuchia.

- 1936-1939 Mặt trận Dân chủ Đông Dương đã có tác động đến phong trào chống Pháp.

- Nhận xét chung:

+ Phong trào phát triển mạnh mẽ, kéo dài.

+ Giai đoạn đầu mang tính tự phát.

+ Có sự liên minh chiến đấu của nhân dân 3 nước Đông Dương.

+ Từ 1930 có ĐCS Đông Dương lãnh đạo.

IV. Cuộc đấu tranh chống thực dân Anh ở Mã Lai và Miến Điện

- Ở Mã Lai: phong trào chống thực dân Anh diễn ra sôi nổi, do giai cấp tư sản đã lãnh đạo.

- Ở Miến Điện: phong trào của nhà sư Ốttama, phong trào Thakin đã giành thắng lợi.

+ Năm 1937 Miến Điện tách khỏi Ấn Độ.

V. Cuộc Cách mạng năm 1932 ở Xiêm

- Nguyên nhân: Tuy độc lập nhưng phụ thuộc Anh, Pháp về nhiều mặt.

- Năm 1932 Xiêm nổ ra cuộc cách mạng do Priđi Phanômiông lãnh đạo.

- Kết quả:

+ Lật đổ nền quân chủ chuyên chế, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

+ Mở đường cho Xiêm phát triển theo hướng TBCN.

- Tính chất: là cuộc CMTS không triệt để.