Lịch Sử

Các nhân tố:

- Con người được coi là nhân tố quan trọng nhất ở Nhật Bản. Người dân Nhật Bản cần cù, có tính kỉ luật cao trong lao động.

- Vai trò lãnh đạo, quản lí có hiệu quả của Nhà nước.

- Các công ti của Nhật Bản năng động, có tầm nhìn xa, quản lí tốt nên có tiềm lực và khả năng cạnh tranh cao.

- Nhật Bản biết cách áp dụng các thành tựu khoa học-kĩ thuật hiện đại để nâng cao năng suất, hạ giá thành sản phẩm.

- Chi phí cho Quốc phòng của Nhật Bản rất thấp, có điều kiện để tập trung để phát triển kinh tế.

- Nhật Bản đã tận dụng tốt các yếu tố bên ngoài để phát triển kinh tế.

Với sự chi phối của Mĩ sau chiến tranh Nhật Bản đã có chủ trương liên kết với Mĩ. Nhật đã thực hiện chính sách mới đó là thành lâp chế độ quân chủ lập hiến, Có chính phủ và Thủ tướng đứng đầu. Và Nhật chấp nhận là chiếc ô dưới quyền của Mĩ.

Trong bối cảnh khi thế giới hai cực tan rã, Mĩ với dã tâm muốn trở thành bá chủ toàn cầu, đã dẫn tới cuộc chiến tranh lạnh. Điều đó đã làm kinh tế các nước khác bị chi phối rất nhiều, trong việc liên kết với mĩ thì Nhật đã có sự bảo trợ của mĩ nên kinh tế không bị ảnh hưởng nhiều. Mĩ đang có sự lôi kéo Nhật trở thành đồng minh với mình để thực hiện tham vọng.

Nhờ có sự liên kết chặt chẽ Mĩ và Nhật thì Nhật ngày càng phát triển kinh tế và xã hội. Mĩ ngày càng dần thực hiện âm mưu của mình.

Những cải cách dân chủ ở Nhật Bản trong thời kì bị chiếm đóng bao gồm:

- Về chính trị:

+ Bộ Chỉ huy tối cao lực lượng Đồng minh (viết tắt theo tiếng Anh là SCAP) đã loại bỏ chủ nghĩa quân phiệt và bộ máy chiến tranh của Nhật Bản.

+ Hiến pháp mới do SCAP tổ chức soạn thảo (có hiệu lực từ ngày 3-5-1947), quy định Nhật Bản là nước quân chủ lập hiến, nhưng thực chất là theo chế độ dân chủ đại nghị tư sản.

- Về kinh tế, SCAP đã thực hiện ba cuộc cải cách lớn:

+ Một là, thủ tiêu chế độ tập trung kinh tế, trước hết là giải tán các “Daibátxư”.

+ Hai là, cải cách ruộng đất, quy định địa chủ chỉ được sở hữu không quá 3 hécta ruộng, số còn lại Chính phủ đem bán cho nông dân.

+ Ba là, dân chủ hóa lao động (thông qua việc thực hiện các đạo luật về lao động).

=> Những cải cánh trên đã trở thành một nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của Nhật Bản sau chiến tranh.

- Từ 1945 - 1950, cơ bản ổn định và phục hồi về mọi mặt, trở thành đối trọng của khối XHCN Đông Âu mới hình thành.

- Từ năm 19 50 – 1973: Các nước Tây Âu một mặt liên minh chặt chẽ với Mỹ( Anh, Đức, Ý ), mặt khác cố gắng đa phương hóa quan hệ đối ngoại (Pháp,Thụy Điển, Phần Lan ).

- Chính phủ một số nước ủng hộ cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam, ủng hộ Israel chống Ả-rập, CHLB Đức gia nhập NATO (5/1955)…

- Pháp phản đối trang bị vũ khí hạt nhân cho CHLB Đức, chú ý phát triển quan hệ với Liên Xô và các nước XHCN khác, rút khỏi Bộ chỉ huy NATO và buộc Mỹ rút các căn cứ quân sự… ra khỏi đất Pháp.

- Pháp, Thụy Điển, Phần Lan đều phản đối cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam.

- 1950 -1973: nhiều thuộc địa tuyên bố độc lập, đánh dấu thời kỳ “phi thực dân hóa” trên phạm vi thế giới.

- Bước sang năm 1972: ký Hiệp định về cơ sở quan hệ giữa hai nước Đức làm quan hệ hai nước hòa dịu; 1989, “Bức tường Berlin” bị xóa bỏ và nước Đức thống nhất (3.10.1990).

- Từ những năm sau đó, Tây Âu có sự điều chỉnh quan trong trong bối cảnh “Chiến tranh lạnh” kết thúc, trật tự hai cực Ianta tan rã. Nếu như Anh vẫn duy trì liên minh chặt chẽ với Mỹ thì Pháp và Đức đã trở thành những đối trọng đáng chú ý với Mỹ trong nhiều vấn đề quốc tế quan trọng. Mở rộng quan hệ với các nước đang phát triển ở Á, Phi, Mỹ La tinh và các nước thuộc Đông Âu.

Tây Âu là một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất của thế giới nửa sau thế kỉ XX xuất phát từ những lí do sau:

- Từ thập niên 50 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX, nền kinh tế của các nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu đều có sự phát triển nhanh.

- Các nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu như Anh, Pháp, Đức, I-ta-li-a, Thủy Điển, Phần Lan… đều có nền khoa học - kĩ thuật phát triển cao, hiện đại.

- Đầu thập niên 90, nền kinh tế nhiều nước Tây Âu đã trải qua một giai đoạn suy thoái ngắn. Tuy nhiên, từ khoảng 1994 trở đi, kinh tế Tây Âu đã bắt đầu hồi phục và phát triển trở lại. 15 nước thành viên EU đã có số dân tổng cộng là 375 triệu người, GDP hơn 7000 tỉ USD, chiếm khoảng 1/3 tổng sản phẩm công nghiệp của thế giới.

- Các nước tư bản phát triển ở Tây Âu đều có nền khoa học - kĩ thuật tiên tiến hiện đại, đạt nhiều thành tựu về văn hóa, giáo dục, văn học, nghệ thuật, thể thao.

- Ngày 18/04/1951, 6 nước Tây Âu (Pháp, Tây Đức, Italia, Bỉ, Hà Lan, Luc-xăm bua (Lucxemburg) thành lập “Cộng đồng than - thép châu Âu” (ECSC).

- Ngày 25/03/1957, sáu nước ký Hiệp ước Roma thành lập “Cộng đồng năng lượng nguyên tử châu Âu” (EURATOM) và “Cộng đồng kinh tế châu Âu” (EEC).

- Ngày 1/7/1967, ba tổ chức trên hợp nhất thành “Cộng đồng châu Âu” (EC).

- 07/12/1991: Hiệp ước Max trich được ký kết, khẳng định một tiến trình hình thành một Liên bang châu Âu mới vào năm 2000 với đồng tiền chung, ngân hàng chung…

- 1/1/1993: EEC thành Liên minh châu Âu (EU) với 15 nước thành viên.

- 1994, kết nạp thêm 3 thành viên mới là Áo, Phần Lan, Thụy Điển.

- 01/05/2004, kết nạp thêm 10 nước thành viên Đông Âu, nâng tổng số thành viên lên 25.

- Năm 2007 gồm 27 nước.

* Về kinh tế:

- Sau khi trải qua một đợt suy thoái ngắn, từ năm 1994 trở đi, kinh tế Tây Âu đã có sự phục hồi và phát triển.

- Tây Âu vẫn là một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất thế giới.

* Về chính trị và đối ngoại:

- Tình hình các nước Tây Âu cơ bản là ổn định.

- Chính sách đối ngoại của các nước này có sự điều chỉnh quan trọng, các nước Tây Âu đều chú ý mở rộng quan hệ không chỉ với các nước tư bản phát triển khác mà còn với các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi, khu vực Mĩ Latinh, các nước thuộc Đông Âu và SNG.

Những thách thức đặt ra đối với các nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu về kinh tế và chính trị - xã hội trong những năm 1973 - 1991 bao gồm:

* Về kinh tế

- Do tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng thế giới (1973), nhiều nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu lâm vào tình trạng suy thoái, khủng hoảng, phát triển không ổn định, kéo dài đến đầu thập kỉ 90.

- Sự phát triển thường xen kẽ với khủng hoảng, suy thoái, lạm phát và thất nghiệp.

- Luôn vấp phải sự cạnh tranh quyết liệt từ phái Mĩ, Nhật Bản và các nước công ngiệp mới (NICs).

- Quá trình “nhất thể hóa” Tây Âu trong khuôn khổ Cộng đồng châu Âu vẫn còn nhiều trở ngại.

* Về chính trị - xã hội

- Tình trạng phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn.

- Nhiều tội phạm xảy ra, trong đó điển hình là tội phạm mafia ở Italia.

Có ba nhân tố chính thúc đẩy sự phát triển kinh tế của các nước Tây Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai, đó là:

- Áp dụng những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật hiện đại để tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm.

- Nhà nước có vai trò rất lớn trong việc quản lý, điều tiết, thúc đẩy nền kinh tế.

- Các nước Tây Âu đã tận dụng tốt các cơ hội bên ngoài như nguồn viện trợ của Mĩ, tranh thủ được nguồn nguyên liệu giá rẻ từ các nước thuộc thế giới thứ ba, hợp tác có hiệu quả trong khuôn khổ của Cộng đồng châu Âu (EC),….

Tình hình chính trị ở Tây Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945 - 1950) có những nét nổi bật sau đây:

- Thể chế chính trị: là những nước cộng hòa (Pháp, Đức, Italia) hoặc quân chủ lập hiến (Anh, Tây Ban Nha, Hà Lan…) nhưng đều theo chế độ dân chủ đại nghị, đại diện cho quyền lợi của giai cấp tư sản, liên minh chặt chẽ với Mĩ trong các chính sách đối ngoại.

- Ưu tiên hàng đầu là củng cố chính quyền của giai cấp tư sản, ổn định tình hình chính trị - xã hội, hàn gắn vết thương chiến tranh, phục hồi nền kinh tế, liên minh chặt chẽ với Mĩ và tìm cách trở lại các thuộc địa cũ của mình.

- Hầu hết các nước Tây Âu đã gia nhập khối quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mĩ đứng đầu. Cộng hòa Liên bang Đức (chính thức thành lập tháng 9-1949) đã trở thành một tâm điểm của sự đối đầu ở châu Âu giữ hai cực Liên Xô và Mĩ.

⟹ Như vậy, từ năm 1945 đến năm 1950, các nước tư bản Tây Âu với sự viện trợ của Mĩ đã cơ bản ổn định và phục hồi về mọi mặt, trở thành đối trọng với khối xã hội - chủ nghĩa Đông Âu vừa mới hình thành.

Mĩ luôn là nước đứng đầu thế giới về kinh tế chính trị và khoa học kĩ thuật. luôn đạt những thành tựu to lớn, không dừng lại ở đó chính trị đối ngoại Mĩ cũng từng ngày phát triển.

Trong giai đoạn 1945-1973 Mĩ thay đổi nhiều đời tông thống. Đối nội Mĩ chú tâm cải thiện tình hình xã hội. Thực hiện những chính sách nhằm ngăn chặn, đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân. Tuy nhiên đối ngoại của Mĩ của giai đoạn này đang từng bước chuẩn bị thực hiện dã tâm xâm chiếm các nước khác:

- Mĩ theo đuổi thực hiện chính sách chiến lược toàn cầu, với tham vọng làm bá chủ thế giới. Với mục tiêu ró ràng đó là ngăn chặn xóa bỏ chủ nghĩa xã hội, đàn áp phong trào giải phóng dân tộc ở các nước xã hội, khống chế chi phối các nước khác phụ thuộc vào mình.

- Năm 1979 quan hệ ngoại giao được thiết lập giữa Mĩ và Trung Quốc, mở ra thời kì mới.

- 5-1972 Ních xơn tới thăm Liên Xô với âm mưu hòa hoãn với hai nước lớn để dễ dàng xâm chiếm các nước nhỏ.

Trong giai đoạn 1973-1991 Mĩ có những chính sách đối ngoại không ngừng đổi mới và cũng không ngừng dã tâm làm bá chủ thế giới của mình:

- Tuy nhiên sau thất bại của cuộc chiến tranh ở Việt Nam Mĩ đã chấm dứt đóng chiếm ở đây vì Hiệp định Pari. Mĩ đã phải rút quân về nước, cơ bản Việt Nam đã được độc lập.

- Năm 1986 Mĩ và Liên Xô cũng đã kí những hiệp ước nhằm xóa bỏ chiến lược toàn cầu, thực hiện xu thế hòa hoãn.

Với chiến lược cam kết và mở rộng để phát triển kinh tế xã hội đặc biệt vẫn là đối ngoại:

- Chiến tranh lạnh kết thúc trật tự hai cực cũng tan rã Mĩ lại càng tìm cách muốn vươn lên chi phối thế giới.

- Mĩ muốn đơn phương thực hiện thế giới đơn cực cho mình, vì có sức mạnh quân sự kinh tế. Tuy nhiên thế giới không chấp nhận điều đó.

- Mĩ bình thường mối quan hệ với Việt Nam 7-1995.

Một số thành tựu khoa học - công nghệ tiêu biểu của nước Mĩ như:

1 - Bóng đèn điện

Phát minh ấn tượng này ra đời trong một phòng thí nghiệm nhỏ của Thomas Edison nằm trên một con phố ở New Jersey - Mỹ vào năm 1879. Có thể nói, đèn điện là một trong những phát minh quan trọng và ấn tượng nhất đối với cả nhân loại. Chính phát minh này của Edison đã mang lại ánh sáng và sự văn minh cho cả thế giới loài người, đồng thời đã khai sinh cho ngành công nghiệp điện của thế giới. Sau hơn một thế kỷ sử dụng đèn điện do Edison phát minh ra, vì lý do tiết kiệm năng lượng người ta mới dần chuyển sang dùng bóng đèn huỳnh quang. Song, không ai có thể phủ nhận: bóng đèn điện là một trong những phát minh tuyệt vời nhất trong lịch sử nhân loại.
Máy quét cộng hưởng từ trường.

2 - Các dây chuyền công nghiệp

Người đi tiên phong trong việc đổi mới cách thức sản xuất, thay thế việc sản xuất thủ công bằng sản xuất trên các dây truyền công nghiệp chính là Henry Ford. Ông đã phát hiện ra ưu điểm và hiệu quả năng suất, chất lượng của việc sản xuất bằng dây chuyền và nhanh chóng đưa vào ứng dụng cho xưởng sản xuất xe hơi của mình từ năm 1908. Mặc dù nước Mỹ không phải là quốc gia đã phát minh ra xe hơi, tuy nhiên, một số lượng sản phẩm xe hơi khổng lồ lại được sản xuất ra tại đây bởi hãng Ford.

3 - Chất bán dẫn

Việc phát minh ra điện có lẽ sẽ mất đi phần nào ý nghĩa của nó đối với cuộc sống nếu như không có chất bán dẫn - công trình của nhóm 3 nhà khoa học Mỹ. Loại vật liệu này ngay từ khi ra đời đã được dùng để chế tạo các thiết bị bên trong các loại máy móc như ti vi, máy tính... và mang lại hiệu quả ứng dụng tuyệt vời. Với công trình chất bán dẫn, nhóm nhà khoa học nói trên đã giành được giải Nobel vào năm 1956 cho phát minh ấn tượng và quan trọng của mình.

4 - Vệ tinh thông tin

Là phát minh đã góp phần quan trọng vào sự bùng nổ của công nghệ thông tin toàn cầu. Trên thực tế, công trình vệ tinh thông tin đầu tiên được phát triển bởi quân đội Mỹ và vệ tinh thông tin này đã được đưa lên quỹ đạo trái đất từ năm 1958. Ngay sau khi được đưa lên quỹ đạo, vệ tinh thông tin đã gửi về trái đất thông điệp của Tổng thống Mỹ Eisenhover với nội dung: "Nhờ có sự kỳ diệu của thành tựu khoa học, giọng nói của tôi đang đến được với các bạn từ một vệ tinh bay trong vũ trụ". Không lâu sau đó, cùng với các chuyến thám hiểm vũ trụ thành công của con tàu Apollo, vệ tinh ngày càng chứng minh được tính ứng dụng và tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của nhân loại. Chính nhờ vào phát minh này, mà công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ và trở thành lĩnh vực mang lại lợi nhuận khổng lồ như ngày nay.

5 - Máy quét cộng hưởng từ trường

Sự ra đời của cỗ máy quét ảnh cộng hưởng từ trường là một trong những phát minh quan trọng trong lĩnh vực y học của nhân loại. Nhờ vào việc quét cộng hưởng này mà nhiều bệnh nhân đã được chẩn đoán đúng bệnh, phát hiện sớm bệnh và được cứu sống. Phát minh này thuộc về một nhà khoa học người Mỹ có tên là Raymond Damadian. Ông cũng là người đầu tiên đưa ra ý tưởng về một công nghệ cho phép quét hình ảnh bên trong cơ thể người để phát hiện bệnh mà không gây ra đau đớn hay ảnh hưởng gì cho người bệnh. Máy quét cộng hưởng từ trường bắt đầu được chính thức đưa vào sử dụng rộng rãi trên thế giới vào năm 1977

6 - Internet

Là phát minh bắt nguồn từ một công trình nghiên cứu của quân đội Mỹ. Internet xuất hiện lần đầu tiên trên thế giới tại một trung tâm nghiên cứu của quân đội Mỹ vào năm 1960. Ban đầu, các trung tâm nghiên cứu nước này phát triển một loại mạng kết nối các máy tính của 4 trường đại học là Stanford, UC Santa Barbara và Trường đại học Utah. Mạng có tên gọi là ARPAnet và được giới khoa học sử dụng với mục đích chính là để gửi các thư điện tử. Và chính thức được nghiên cứu mở rộng ứng dụng vào năm 1971.

7 - Công nghệ laser

Là một trong những công nghệ mang lại nhiều ứng dụng và mang lại giá trị lên tới hàng tỉ đô la trong lĩnh vực thương mại. Phát minh ra laser là một trong những phát minh quan trọng nhất của giới khoa học Mỹ trong thế kỷ 20. Mặc dù từ năm 1917, Albert Einstein đã từng miêu tả tới một loại tia có tính năng như tia laser ngày nay. Song, phải tới tận năm 1960, các nhà khoa học thuộc Viện nghiên cứu Hughes - California - Mỹ mới lần đầu tiên tìm ra nó. Ngày nay, tia laser được sử dụng trong rất nhiều lĩnh vực và mang lại hiệu quả tuyệt vời, đặc biệt là trong lĩnh vực y học. Trong các bệnh viện, laser được sử dụng để tiến hành các ca phẫu thuật phức tạp.

8 - Đưa người lên mặt trăng

Người Mỹ luôn tự hào rằng Mỹ là quốc gia đầu tiên đưa được người lên mặt trăng. Cùng với thành công của Liên Xô khi đưa được người bay vào vũ trụ, Mỹ và Liên Xô đã đạt được những thành tựu đầu tiên có tính đột phá trong lịch sử ngành hàng không vũ trụ thế giới.

9 - Bom nguyên tử

Được xem là một trong những phát minh đã gây ra nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử. Song, sự xuất hiện của nguyên tử đã mở đầu cho sự phát triển của ngành công nghiệp năng lượng hạt nhân của cả nhân loại.