Văn học

a) Cụm từ lên thác xuống ghềnh có nghĩa là lặn lội khó khăn vất vả, hiểm nguy.

- Thác: Chỗ dòng sông có vực đá làm cho nước chảy dốc xuống.

- Ghềnh: Vũng sâu nước chảy xoáy mạnh.

=> Do đó lên thác xuống ghềnh quả là công việc vất vả, khó khăn, nguy hiểm.

b) Nhanh như chớp: rất nhanh, cực kì nhanh.

- Chớp: là cái ánh sáng lóe ra rất nhanh.

- Nói nhanh như chớp là cụ thể hóa cái nhanh ấy.

Không thể thay một vài từ trong cụm từ bằng những từ khác, không thể thêm xen một vài từ khác vào cụm từ cũng không thể thay đổi vị trí của các từ trong cụm từ vì cụm từ có cấu tạo cố định, các từ liên kết thành một khối hoàn chỉnh, khi thay đổi nó sẽ trở lên cọc cằn và không hoàn chỉnh.

Có thể đặt dấu phẩy như thế này:

a) Chăn màn, quần áo được xếp gọn gàng.

b) Giường tủ, bàn ghế được kê ngay ngắn.

c) Giày dép, mũ nón được để đúng chỗ.

yêu thương, yêu quý, yêu mến, thương yêu, thương mến, quý mến, mến yêu, mến thương, kính yêu, kính mến.

So sánh hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng”:

Giống nhau:

- Đều được sáng tác ở Việt Bắc những năm đầu chống Pháp.

- Đều làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt.

- Đều miêu tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc.

- Đều bộc lộ tâm hồn yêu thiên nhiên, lòng yêu nước, phong thái ung dung, tự tại, sự kết hợp giữa tâm hồn nghệ sĩ và chiến sĩ của Bác.

Khác nhau:

- Bài Cảnh khuya viết bằng tiếng Việt, Là ảnh trăng rừng lồng vào vòm cây hoa lá nhiều tầng, nhiều đường nét. Nhà thơ một mình ngắm trăng và cảm nhận vẻ đẹp của trăng trong đêm khuya

- Bài Rằm tháng giêng viết bằng tiếng Hán. Bài Rằm tháng giêng là trăng trên sông nước, không gian bát ngát, tràn đầy sắc xuân. Nhà thơ cùng đồng chí của mình bàn việc quân.

NGẮM TRĂNG

Trong tù không rượu củng không hoa

Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ

Trăng nhòm khe của ngắm nhà thơ.

TIN THẮNG TRẬN

Trăng vào của sổ đòi thơ

Việc quân đang bận xin chờ hôm sau

Chuông lầu chợt tỉnh giấc thu

Ấy tin thắng trận liên khu báo về.

- Nét đẹp riêng về cảnh trăng trong hai bài thơ:

+ Cảnh trăng trong bài Cảnh khuya là cảnh trăng núi rừng với tiếng suối như tiếng hát, với đường nét hài hòa của cảnh vật trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

+ Cảnh trăng trong bài Nguyên tiêu là vẻ đẹp của ánh trăng mùa xuân, tràn đầy sức sống hòa cùng sức sống căng tràn của cảnh vật trời mây non nước.

- Cùng viết vào thời điểm những năm đầu khó khăn của cuộc kháng chiến cứu nước nhưng cả 2 bài thơ đều cho thấy một tâm hồn thi sĩ phóng khoáng yêu thiên nhiên hòa mình với thiên nhiên của Bác.

- Đồng thời cũng là tấm lòng yêu nước thương dân luôn trăn trở cho vận mệnh đất nước của. Qua đó có thể thấy phong thái ung dung lạc quan tin tưởng vào cách mạng của Bác.

Bài Nguyên tiêu gợi cho em nhớ tới những tứ thơ, câu thơ, bài thơ trong văn 7 tập một đó là: 2 câu thơ trong bài Phong kiều dạ bạc của Trương Kế đời Đường:

Cô Tô thành ngoại Hàn San tự

Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền

Hay “Quá ngọ tinh lai tuyết mãn thuyền” trong bài Ngư nhân của Khổng Lộ thiền sư thời Lí

- Không gian trong bài thơ Rằm tháng giêng được hiện ra với sự rộng lớn, mênh mông của dòng sông, của bầu trời và đặc biệt là hình ảnh trăng tròn đang rọi chiếu lấp lánh xuống dòng sông. Sự hòa quyện của sông nước, mây trời và ánh trăng tạo cho bức tranh đêm rằm thật nên thơ, thật đẹp và bình yên

- Thời gian: đêm trăng rằm, là thời điểm trăng sáng nhất, đẹp nhất

- Hình ảnh được nhấn mạnh là đêm trăng rằm tháng giêng, đây là đêm trăng rằm đầu tiên của năm. Câu thơ mang hàm ý về sự khởi đầu của một năm mới, sự dẫn đường của ánh sáng cũng như sự nảy nở tinh khôi của đất trời.

- Câu thơ thơ sử dụng màu sắc: ở đây xuất hiện màu xuân: sông xuân, nước xuân, trời xuân => màu sắc của sự tươi mới, sự phát triển báo hiệu những điều tốt lành sẽ tới => Không gian là sự quyện hòa, đan vào nhau của sông nước và trời tạo ra không gian rộng lớn và thống nhất.

- Hai câu thơ cuối trong bài cảnh khuya là sự hòa quyện của người và cảnh sự say đắm đến mê mẩn của tác giả với cảnh đêm khuya. Không gian và thời gian tĩnh lặng làm nên cho tâm trạng và cảm xúc của Bác. Hiện lên ở hai câu thơ cuối chính là tâm trạng lo âu, lo lắng, trăn trở của Bác vì dân vì nước. Qua đó chúng ta thấy được tấ lòng yêu nước, thương dân vô cùng của một vị lãnh tụ tài đức.

- Bằng việc lặp lại của từ chưa ngủ thể hiện nỗi trăn trở của Bác. Vì lo cho nước cho dân, cho sự nghiệp dân tộc mà Bác đã bao đêm thao thức không ngủ.

Hai câu đầu của bài thơ thiên về tả cảnh - cảnh ở đây rất đẹp vừa có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc hữu tình.

Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

- Âm thanh tiếng suối được nhà thơ so sánh như tiếng hát xa. Cảnh được bắt đầu từ âm thanh của suối tiếng suối êm dịu từ xa vọng lại mơ hồ hư thực vừa thể hiện sự tĩnh mịch của cảnh. Tiếng suối nơi xa xa vẳng lại nghe những tiếng hát của người con gái đẹp hát trong rừng vọng ra.

=> Âm thanh gợi lên sự thanh bình êm ái nhẹ nhàng.

- Trăng là một hình ảnh tiêu biểu trong thơ Bác, nó lại xuất hiện ở bài thơ này với vẻ đẹp lung linh huyền ảo. Điệp từ “lồng” được nhắc lại 2 lần nhằm nhấn mạnh vào vẻ đẹp của trăng in trên mặt đất.

Lồng 1: ánh trăng soi vào bóng cây cô thụ lồng vào tán cây.

Lồng 2: bóng tán cây được trăng chiếu vào in hình xuống mặt đất thành những bông hoa tuyệt đẹp.

=> Hai câu thơ vẻ lên một cảnh đêm khuya nơi chiến khu Việt Bắc trong một đêm trăng vô cùng thanh bình êm ả, có âm thanh nhẹ nhàng, có ánh sáng huyền ảo vàng nhẹ nhàng. Nó gợi lên sự bình yên của cuộc sống.