Chuyên đề tiếng Việt lớp 8: Nghĩa tường minh
Chuyên đề Tiếng Việt lớp 8: Nghĩa tường minh được biên soạn một cách khoa học, tập trung vào những kiến thức trọng tâm, cùng với hệ thống bài tập thực hành phong phú, từ nhận diện, phân tích đến vận dụng. Tài liệu không chỉ giúp các em hiểu rõ bản chất của Nghĩa tường minh mà còn biết cách sử dụng đúng ngữ cảnh, tránh lạm dụng.
Đây sẽ là một công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp quý thầy, cô truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả và thú vị, đồng thời giúp học sinh phát triển năng lực sử dụng tiếng Việt một cách tinh tế.
Mục lục bài viết
I. Nghĩa tường minh là gì?
- Khái niệm: Nghĩa tường minh hay còn gọi là hiển ngôn, là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Các từ, cụm từ, cấu trúc câu nhằm xác định ý nghĩa muốn nói đến. Nghĩa tường minh rất dễ nhận ra và cũng rất dễ hiểu.
- Ví dụ:
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
=> Diễn biến của một câu chuyện thông thường, không có lớp nghĩa, ẩn ý nào được che đậy sau lớp nghĩa đen. Tất cả các câu văn đều chỉ nhằm miêu tả chân thực những nhân vật đã xuất hiện.
II. Nhận biết nghĩa tường minh trong câu
- Nghĩa tường minh rất dễ nhận ra bởi được thể hiện qua câu nói, ai cũng có thể hiểu mà không cần phải suy diễn về nội dung và ý nghĩa. Ta chỉ cần nghe, hiểu đối với nội dung cơ bản đang được nhắc đến.
– Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
III. Phân biệt nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn
|
Nghĩa tường minh |
Hàm ý |
|
|
Định nghĩa |
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ trong câu. Lớp nghĩa này được thể hiện ngay trong việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh muốn miêu tả, diễn giải. |
Là phần thông báo không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. Thường mang đến lớp nghĩa sâu sắc hơn mà người nói muốn truyền tải. |
|
Bản chất |
Nghĩa tường minh còn được gọi là nghĩa đen. |
Nghĩa hàm ý hay còn gọi là nghĩa bóng. |
|
Ví dụ: “Có công mài sắt, có ngày nên kim” |
Nếu kiên trì, nỗ lực vượt qua khó khăn, thử thách thì có ngày sẽ thành công.
|
Nếu bỏ công sức ra mài một thanh sắt thì có ngày sẽ có được một cây kim |
IV. Bài tập về nghĩa tường minh
Bài 1. Xác định nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn trong câu tục ngữ sau:
Đời người có một gang tay,
Ai hay ngủ ngày còn lại nửa gang.
Trả lời:
- Nghĩa tường minh: Cuộc đời một con người thật ngắn ngủi (chỉ bằng một gang tay)
- Nghĩa hàm ẩn: những ai hay ngủ ngày chỉ còn một nửa, mất đi một nửa thời gian quý giá của sự tồn tại trên đời.
Bài 2. Xác định nghĩa tường minh trong các trường hợp sau:
- Chó không chớ cắn càn.
- Đất nứt con bọ hung.
(Truyện cười dân gian Việt Nam, Đất nứt con bọ hung)
Trả lời:
- Nghĩa tường minh: chó khôn sẽ không hung hăng, liều lĩnh làm bừa.
