Phân tích bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai

Phân tích bài thơ Mẹ gồm dàn ý và các bài văn mẫu lớp 7 cho các em tham khảo, có thêm nhiều ý tưởng hoàn thành bài văn của mình. Mời các em học sinh tham khảo chi tiết sau đây.

1. Dàn ý phân tích bài thơ Mẹ

1. Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Đỗ Trung Lai và bài thơ Mẹ

- Khái quát nội dung, nghệ thuật chính của tác phẩm:

Ví dụ: Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần.

2. Thân bài: Phân tích nội dung bài thơ Mẹ

a. Hình ảnh người mẹ

- Hình ảnh mẹ được so sánh với hình ảnh cây cau - một loài cây quen thuộc trong các làng quê Việt Nam.

- Những hình ảnh về “mẹ” và “cau”:

+ lưng mẹ “còng” - cau “thẳng”

+ cau “ngọn xanh rờn” - mẹ “đầu bạc trắng”

+ cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”

+ cau “gần giời” - mẹ “gần đất”

=> Hình ảnh người mẹ tuổi tác ngày một lớn theo năm tháng.

b. Tình cảm của người con dành cho mẹ

- Hình ảnh so sánh “một miếng cau khô/ khô gầy như mẹ”: Xót xa, đau đớn khi tuổi tác của mẹ ngày càng lớn, sức khỏe ngày càng yếu đi.

- “Con nâng trên tay”: Thái độ trân trọng, nâng niu của người con dành cho mẹ.

- “Không cầm được lệ”: Nỗi xót xa, cay đắng bị dồn nén.

- Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Câu hỏi tu từ không nhận được lời đáp, để lại sự cô đơn, trống vắng.

- Hình ảnh “mây bay về xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc hòa cùng với mây trắng trên cao thể hiện một niềm xót xa, tiếc nuối, chỉ có thể chấp nhận mẹ như mây trên trời đang rời xa mình.

=> Cảm xúc đau lòng của người con khi chứng kiến mẹ đang già đi trước mắt mình, niềm thương cảm, nỗi xót xa và sự trân trọng dành cho người mẹ.

3. Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mẹ

- Khuyên mọi người luôn phải yêu thương, kính trọng cha mẹ mình.

2. Văn mẫu phân tích bài thơ Mẹ

Có rất nhiều tác phẩm viết về người mẹ đã gửi gắm được tình yêu thương, sự trân trọng và niềm kính yêu. Và bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai là một trong số đó. Trong bài thơ này, nhà thơ đã sử dụng hình ảnh cây cau - một loài cây đã rất quen thuộc ở mỗi làng quê Việt Nam, đặt trong sự đối chiếu với hình ảnh người mẹ:

Lưng mẹ còng rồi
Cau thì vẫn thẳng
Cau - ngọn xanh rờn
Mẹ - đầu bạc trắng

Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!

Sự đối lập giữa mẹ và câu được thể hiện qua các cụm từ “Lưng mẹ còng rồi - Cau thì vẫn thẳng”, “Cau - ngọn xanh rờn, Mẹ - đầu bạc trắng”, “Cau gần với trời - Mẹ thì gần đất”. Từ đó, tác giả muốn nhấn mạnh vào sự thay đổi của người mẹ trước thời gian về tuổi tác, ngoại hình.

Đặc biệt, hình ảnh so sánh “Một miếng cau khô - Khô gầy như mẹ” trong khổ thơ tiếp theo càng làm nổi bật sự giàu nua, héo hon của người mẹ:

Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ

“Miếng cau khô” gợi ra khô héo, không một sức sống. Và khi tuổi già kéo đến, hình dáng của mẹ dường như cũng trở nên hao gầy, bởi một cuộc đời hy sinh cho con cái. Từ “nâng” và “cầm” đã thể hiện được tình cảm của người con dành cho mẹ. Càng yêu thương, trân trọng bao nhiêu, con lại cảm thấy xót xa bấy nhiêu. Cảm xúc dồn nén lại tuôn chảy thành những giọt nước mắt.

Ngẩng đầu hỏi giời
Sao mẹ già ta?
Không một lời đáp
Mây bay về xa.

Câu hỏi tu từ không nhận được lời đáp, để lại sự cô đơn, trống vắng. Không ai trả lời được vì sao mẹ già, cũng không ai ngăn được guồng quay của thời gian tàn nhẫn. Hình ảnh “mây bay về xa” cũng giống như mái tóc mẹ bạc hoà cùng với mây trắng trên cao thể hiện một niềm xót xa, tiếc nuối.

Như vậy, bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai đã bộc lộ nỗi xót xa thưởng cảm của người con trước hình ảnh già nua của mẹ theo năm tháng.