Uy-lít-xơ trở về

Để phục vụ công việc học tập Ngữ văn lớp 10 của các bạn học sinh được tốt hơn. VnDoc mời các bạn tham khảo Uy-lít-xơ trở về. Hy vọng qua bộ tài liệu các bạn sẽ nắm chắc nội dung bài học một cách đơn giản hơn.

I. Đôi nét về tác giả Hô-me-rơ

- Hô-me-rơ tên thật là Mê-lê-xi-gien, là nghệ sĩ hát rong, là thi sĩ mù. Ông sinh ra bên bờ sông Mê-lét vào khoảng thế kỉ IX-VII TCN, quê hương của nhà thơ chưa được xác định cụ thể.

- Hô-me-rơ là nhà thơ lớn mở đầu cho lịch sử văn học cổ đại Hi Lạp, "cha đẻ của thơ ca Hi Lạp".

- Sự nghiệp sáng tác: I-li-át và Ô-đi-xê, hai sử thi nổi tiếng của đất nước Hi Lạp, thường được coi là sáng tạo của Hô-me-rơ.

II. Đôi nét về tác phẩm Uy-lít-xơ trở về

1. Hoàn cảnh ra đời Uy lít xơ trở về

a) Tác phẩm Ô-đi-xê

- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm: Tác phẩm ra đời trong giai đoạn chiến tranh vừa kết thúc, người Hi Lạp bắt đầu bước vào công cuộc xây dựng hòa bình, khát khao mở rộng địa bàn cư trú ra biển. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của đời sống xã hội đã tác động đến suy nghĩ của tác giả khi tạo nên tác phẩm. Ô-đi-xê ra đời khi nhân dân Hi Lạp đang ở giai đoạn từ giã chế độ công xã thị tộc, và đang ở ngưỡng chế độ chiếm hữu nô lệ. Do vậy, thời điểm này xuất hiện tổ chức gia đình với hình thái một vợ một chồng. Chính vì thế, bên cạnh là tình yêu với quê hương, tác phẩm còn ngợi ca tình cảm gia đình gắn bó, thủy chung và son sắt.

- Ô-đi-xê gồm 12 110 câu, chia thành 24 khúc ca. Ô-đi-xê kể về cuộc hành trình trở về quê hương của Uy-lít-xơ sau chiến thắng thành Tờ-roa. Ô-đi-xê là bài ca về cuộc sống hòa bình. Tác phẩm ca ngợi sức mạnh trí tuệ của con người.

- Chủ đề của tác phẩm: Bài ca lao động, hòa bình, thể hiện cuộc sống và mơ ước của người Hi Lạp cổ đại trong cuộc đấu tranh chinh phục tự nhiên, mở rộng giao lưu, xây dựng cuộc sống gia đình,…

b) Đoạn trích

Đoạn trích thuộc khúc ca thứ 23 của sử thi Ô-đi-xê

2. Bố cục (2 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến "… người kém gan dạ"): Uy-lít-xơ trở về trong bộ dạng kẻ hành khất và cuộc đối thoại giữa bốn nhân vật (nhũ mẫu Ơ-ri-clê, con trai Tê-lê-mác, Pê-nê-lốp, Uy-lít-xơ), Pê-nê-lốp thận trọng chưa chịu nhận chồng.

- Phần 2 (còn lại): Pê-nê-lốp thử thách Uy-lít-xơ về bí mật của chiếc giường, Pê-nê-lốp nhận ra chồng.

3. Tóm tắt văn bản Uy-lít-xơ trở về

Sau khi hạ được thành Tơ-roa, Uy-lít-xơ "hồi quân" trở về quê hương. Chàng phải lênh đênh góc biển chân trời mười năm đằng đẵng mà vẫn chưa về tới quê nhà. Chàng bị nữ thần Ca-líp-xô, vì yêu chàng nên cầm giữ. Cảm thương số phận Uy-lít-xơ, thần Dớt sai Héc-mét đến lệnh cho Ca-líp-xô phải để chàng đi. Bị bão đánh chìm bè, chàng dạt vào xứ Phê-a-ki, được công chúa Nô-xi-ca yêu và nhà vua tiếp đãi tử tế. Theo ý nhà vua, Uy-lít-xơ kể lại những chuyện li kì, mạo hiểm trên bước đường gian truân phiêu bạt của mình cùng đồng đội: chuyện thoát khỏi xứ sở những tên khổng lồ một mắt, chuyện thoát khỏi tiếng hát đầy quyến rũ của các nàng tiên cá Xi-ren nguy hiểm,… Cảm phục, nhà vua cho thuyền đưa chàng về quê hương I-tác. Về đến nhà, chàng giả dạng người hành khất nên Pê-nê-lốp, vợ chàng, không nhận ra. Để trả lời sự thúc ép của bọn cầu hôn, Pê-nê-lốp thách ai giương được chiếc cung của Uy-lít-xơ và bắn một phát xuyên qua mười hai chiếc vòng rìu thì sẽ lấy người đó. Tất cả bọn cầu hôn đều thất bại, Uy-lít-xơ xin được bắn và chàng đã thắng. Nhân cơ hội đó, cha con chàng trừng trị bọn cầu hôn cùng những gia nhân phản bội. Qua màn thử thách về bí mật của chiếc giường, Pê-nê-lốp nhận ra chồng mình và hai vợ chồng Uy-lít-xơ đoàn tụ cùng nhau.

Xem thêm các bài tóm tắt khác: Tóm tắt đoạn trích Uy-lít-xơ trở về

4. Giá trị nội dung Uy-lít-xơ trở về

Đoạn trích đề cao và ca ngợi vẻ đẹp sức mạnh trí tuệ và tinh thần của con người. Đồng thời, làm rõ giá trị hạnh phúc gia đình khi người Hi Lạp cổ đại chuyển từ chế độ thị tộc sang chế độ chiếm hữu nô lệ.

5. Giá trị nghệ thuật Uy-lít-xơ trở về

- Miêu tả tâm lí nhân vật chi tiết, cụ thể

- Lối so sánh sinh động, đặc sắc, mang đậm đặc trưng của sử thi.

- Ngôn ngữ trong sáng, hào hùng, giọng kể chuyện chậm rãi, tha thiết.

- Khắc họa thành công những mâu thuẫn, xung đột tạo nên sức hấp dẫn cho đoạn trích.

6. Phân tích tâm trạng Uy lít xơ gặp vợ khi tóm tắt đoạn trích Uy lít xơ trở về

Sau bao nhiêu lênh đênh sóng gió trên biển, khi gặp lại người vợ thân yêu sau bao lâu xa cách, Uy lít xơ đã vô cùng hồi hộp, mừng rỡ, vui sướng. Tuy nhiên chàng vẫn giữ được sự bình tĩnh và sáng suốt vốn có của mình. Khi biết được trong thời gian vợ xa cách mình, có nhiều kể gia nô phản bội, nhiều kẻ cầu hôn người vợ của mình, Uy lít xơ đã vô cùng thông minh khi giả trang thành một người hành khất xa lạ.

Chàng lập mưu kế để tiêu diệt chúng một cách êm đẹp. Với sự trợ giúp của cậu con trai Têlê-mác, bọn cầu hôn láo xược cùng những kẻ thất tín đã bị chàng dẹp bỏ. Mặc dù hồi hộp khi gặp vợ là thế, những chàng vẫn giữ được phong thái bình tĩnh của mình, kiên nhẫn để Pê nê lốp nhận ra chàng. Chi tiết đơn giản này cũng cho thấy phẩm chất cao quý và nhân phẩm sáng ngời của chàng trai Hi Lạp. Do vậy, khi tóm tắt Uy lít xơ trở về, chúng ta cần phân tích kĩ tâm trạng của nhân vật.

7. Phân tích tâm trạng phân vân của nàng Pê nê lốp khi tóm tắt đón trích Uy lít xơ trở về

Sự phân vân trong tâm trạng của nàng Pê nê lốp thể hiện cụ thể trong từng cử chỉ, điệu bộ, dáng vẻ, sự lúng túng trong cách ứng xử. Nàng tính toán, xem xét, suy nghĩ mông lung nhưng cũng không giấu được sự bàng hoàng xúc động “lòng sửng sốt, khi thì đăm đăm âu yếm nhìn chồng, khi lại không nhận ra chồng”.

Việc nàng Pê-nê-lốp sử dụng cách thử bí mật của chiếc giường cho thấy sự thông minh, lanh lợi của nàng, đồng thời cũng thể hiện sự bình tĩnh, thận trọng và cốt cách thanh tao. Điều này là vô cùng phù hợp với hoàn cành của nàng lúc đó. Sự tế nhị, tỉnh táo và đầy kiên quyết của Pê nê lốp thể hiện nàng là con người tình cảm và có lối sống cao thượng. Khi tóm tắt Ut lít xơ trở về, chúng ta cần lưu ý đến tâm trạng cũng như phân tích suy nghĩ của nàng để thấy được vẻ đẹp sáng ngời mà tác giả gửi gắm trong nhân vật.

III. Dàn ý phân tích Uy-lít-xơ trở về

I. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả Hô-me-rơ và sử thi Ô-đi-xê.

- Khái quát vị trí, giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của đoạn trích Uy-lít-xơ trở về: Đoạn trích thuộc khúc ca thứ 23 của sử thi Ô-đi-xê, kể lại những thử thách và giây phút đoàn tụ hạnh phúc của vợ chồng Uy-lít-xơ.

II. Thân bài

1. Uy-lít-xơ trở về trong bộ dạng kẻ hành khất và thái độ của mọi người

a) Tác động của nhũ mẫu Ơ-ri-cle tới Pê-nê-lốp

- Nhũ mẫu Ơ-ri-cle:

+ Báo tin Uy-lít-xơ trở về.

+ Thuyết phục Pê-nê-lốp: vết sẹo ở chân.

+ Đánh cược bằng tính mạng của mình.

→ Niềm vui sướng, hạnh phúc đến tột cùng trước sự trở về của Uy-lít-xơ.

- Pê-nê-lốp:

+ Không tin, nghi ngờ đó không phải là Uy-lít-xơ, đưa ra phán đoán đó là một vị thần

→ Là người thận trọng, chung thủy với chồng, luôn luôn tỉnh táo và đề cao cảnh giác.

+ Phân vân, xúc động, không bác bỏ câu chuyện, xuống lầu không biết ứng xử như thế nào, lặng im, sửng sốt, nhìn đăm đăm, âu yếm.

⇒ Pê-nê-lốp là người thận trọng, tỉnh táo và biết kìm nén tình cảm của bản thân.

b) Lời trách móc của Tê-lê-mác và thái độ của Pê-nê-lốp

- Tê-lê-mác:

+ Ngay lập tức nhận cha.

+ Trách móc mẹ gay gắt: trách mẹ tàn nhẫn với cha, độc ác, sắt đá.

→ Thương yêu cha, nôn nóng muốn gia đình đoàn tụ.

- Pê-nê-lốp:

+ Thận trọng giải thích, khẳng định sự phân vân trong lòng mình.

+ Tin rằng nếu đây đúng là Uy-lít-xơ thì cả hai sẽ sớm nhận ra nhau vì cả hai sẽ có những dấu hiệu nhận biết riêng.

⇒ Pê-nê-lốp là người trí tuệ, thông minh, tỉnh táo. Đồng thời, nàng còn là con người rất thận trọng, tỉnh táo mà tế nhị, kiên quyết mà thận trọng.

- Uy-lít-xơ:

+ Mặc cảm về ngoại hình hiện tại: Hiện giờ cha còn bẩn thỉu, rách rưới nên mẹ con khinh ta.

+ Có niềm tin chắc chắn hai vợ chồng sẽ nhận ra nhau.

→ Uy-lít-xơ cao quý, nhẫn nại

2. Thử thách của Pê-nê-lốp dành cho Uy-lít-xơ và giây phút gia đình đoàn tụ

a) Cuộc đấu trí giữ Pê-nê-lốp và Uy-lít-xơ

- Lời thử thách:

+ Mượn lời con nói với Uy-lít-xơ ngầm tỏ ý muốn thử thách Uy-lít-xơ.

+ Uy-lít-xơ mỉm cười chấp nhận thử thách.

- Quá trình thử thách:

+ Pê-nê-lốp sai người khiêng giường ra.

+ Uy-lít-xơ yêu cầu kê giường, trầm tĩnh miêu tả cặn kẽ, tỉ mỉ từng chi tiết của chiếc giường.

→ Uy-lít-xơ giải mã được bí mật.

⇒ Pê-nê-lốp và Uy-lít-xơ là những người trí tuệ, thông minh, khôn khéo và nhạy bén.

b) Khung cảnh đoàn tụ

- Pê-nê-lốp:

+ Khi Uy-lít-xơ miêu tả chi tiết của chiếc giường cụ thể, tỉ mỉ: “bủn rủn chân tay”, “nước mắt chan hòa chạy lại ôm lấy cổ chàng”, bày tỏ lí do.

+ Vui sướng đến tột cùng khi được gặp lại chồng: hình ảnh so sánh “dịu hiền… mong đợi”

→ Pê-nê-lốp là người phụ nữ thủy chung, son sắt với chồng, thông minh, thận trọng, khôn khéo trong cách ứng xử và là người đầy bản lĩnh.

- Uy-lít-xơ: ôm lấy vợ, khóc dầm dề, đoàn tụ sau 20 năm xa cách.

→ Uy-lít-xơ là người anh hùng với tình cảm gia đình sâu nặng.

⇒ Cảnh đoàn tụ đã thể hiện tình cảm gia đình sâu nặng, thủy chung và đầy tình nghĩa.

3. Nghệ thuật

- Miêu tả tâm lí nhân vật chi tiết, cụ thể.

- Lối so sánh sinh động, đặc sắc, mang đậm đặc trưng của sử thi.

- Ngôn ngữ trong sáng, hào hùng, giọng kể chuyện chậm rãi, tha thiết.

- Khắc họa thành công những mâu thuẫn, xung đột tạo nên sức hấp dẫn cho đoạn trích.

III. Kết bài

- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.

- Thông qua đoạn trích, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa Hi Lạp thời cổ đại.

-----------------------------