Lý thuyết Vật lý 10 bài 19 KNTT

a. Lực cản

- Thông thường thuật ngữ chất lưu được dùng để chỉ chất lỏng và chất khí.

- Mọi vật chuyển động trong chất lưu luôn chịu tác dụng bởi lực cản của chất lưu. Lực này ngược hướng chuyển động và cản trở chuyển động của vật (Hình 19.1).

Hình 19.1. Ví dụ về lực cản của chất lưu

b. Lực cản phụ thuộc vào những yếu tổ nào?

Lực cản của chất lưu (không khí, nước) phụ thuộc vào hình dạng và tốc độ của vật.

Khi vật chuyển động trong nước hay trong không khí thì ngoài lực cản (của không khí, của nước), vật còn chịu tác dụng của lực nâng.

Hình 19.3

Hình 19.4

- Hình 19.3 cho thấy, nếu cánh máy bay nghiêng đi một chút, chếch theo luồng gió, thì tăng thêm lực nâng tác dụng vuông góc với mặt dưới của cánh để nâng máy bay lên cao.

- Sau đây là một số tình huống trong thực tiễn, cho thấy khi các vật ở trong chất lưu, chúng chịu tác dụng của lực nâng. Việc giải thích lực nâng tác dụng lên vật sẽ trình bày ở bài 35 của chương VII.

- Nhờ có lực nâng:

+ Máy bay có thể di chuyển trong không khí (Hình 19.3).

+ Tàu thuyền có thể nổi và di chuyển được trên mặt nước (Hình 19.4).

+ Khinh khí cầu lơ lửng trên không trung (Hinh 19.5a).

+ Nhiều sinh vật bay lượn dễ dàng trong không khí (Hình 19.5b).

- Khi vật rơi trong chất lưu dưới tác dụng của trọng lực và lực cản của chất liệu thì đến một lúc nào đó vật sẽ đạt tới vận tốc giới hạn và sẽ chuyển động đều với vận tốc này.

- Lực đẩy Archimedes Lực đẩy Archimedes học ở môn Khoa học tự nhiên lớp 8 là trường hợp riêng của lực nâng vật đứng yên trong chất liệu. Công thức tính lực đẩy Archimedes: F_A = p.g.V

- Trong đó:

F_A: lực đẩy Archimedes (N).

p: khối lượng riêng của chất lỏng (kg/m³).

V: thể tích phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ (m³).

Bài 1: Nêu những điểm khác biệt giữa lực cản và lực nâng?

Hướng dẫn giải

Sự khác biệt giữa lực cản và lực nâng: Lực cản làm cản trở chuyển động của vật; lực nâng làm duy trì trạng thái chuyển động của vật.

Bài 2: Một người kéo và một người đẩy cùng một chiếc xe lên dốc. Xe không nhúc nhích. Cặp lực nào dưới đây là cặp lực cân bằng?

A. Lực người kéo và lực người đẩy lên chiếc xe.

B. Lực người kéo chiếc xe và lực chiếc xe kéo lại người đó.

C. Lực người đẩy chiếc xe và lực chiếc xe đẩy lại người đó.

D. Cả ba cặp lực nói trên đều không phải là các cặp lực cân bằng.

Hướng dẫn giải

- Lực người kéo và lực người đẩy lên chiếc xe: hai lực này cùng chiều => Không phải là hai lực cân bằng.

- Lực người kéo chiếc xe và lực chiếc xe kéo lại người đó: hai lực này đặt vào hai vật khác nhau => Không phải là hai lực cân bằng.

- Lực người đẩy chiếc xe và lực chiếc xe đẩy lại người đó: Hai lực này đặt vào hai vật khác nhau => không phải là hai lực cân bằng.

Chọn D

Bài 3: Theo em nếu loại bỏ được lực cản của không khí thì các vật sẽ rơi như thế nào?

Hướng dẫn giải

Nếu loại bỏ được lực cản của không khí thì các vật sẽ rơi nhanh như nhau.

C. Trắc nghiệm Vật lý 10 bài 19