Cách dạy trẻ lớp 1 đánh vần

Ôn tập môn Tiếng Việt 1

Chúng tôi xin giới thiệu bài Cách dạy trẻ lớp 1 đánh vần được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy Tiếng Việt 1. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Cách dạy trẻ lớp 1 đánh vần

I. Tập đánh vần cho bé lớp 1 bắt đầu từ việc làm quen mặt chữ
II. Dạy bé từ những chữ đơn giản
III. Thời gian học ngắn và rèn luyện mỗi ngày
IV. Kinh nghiệm dạy bé học đánh vần

I. Tập đánh vần cho bé lớp 1 bắt đầu từ việc làm quen mặt chữ

Cách dạy bé lớp 1 đánh vần hiệu quả cần phải cho bé làm quen với các mặt chữ cái, dấu câu. Mẹ có thể mua các thẻ chữ cái ở các nhà sách hoặc tự làm, trang trí thành những bảng màu ngộ nghĩnh, dễ thương, kích thích thị giác của trẻ.

Ngoài ra, mẹ cũng có thể mua những chữ cái có gắn nam châm, gắn lên cánh cửa tủ lạnh hoặc mua bảng chữ cái ngộ nghĩnh dán lên góc học tập, vị trí bé dễ nhìn thấy nhất.

Mỗi lần bé ở gần bảng chữ cái, mẹ hãy hỏi bé “đây là chữ gì”, lặp lại nhiều lần như vậy, bé sẽ nhớ chữ cái đó một cách tự nhiên, chủ động.

II. Dạy bé từ những chữ đơn giản

Trước khi bé thành thạo việc đánh vần, mẹ nên dạy bé từ những chữ cái đơn giản, từ ngữ, gần gũi nhất với bé. Đó là những chữ mà bé thường hay nói, gọi hàng ngày như “ba”, “mẹ”, cái “bàn”, cái “ghế”, cái “chén”, con “mèo”…

Những từ ngữ gần gũi sẽ giúp bé dễ tưởng tượng và nhanh chóng tiếp thu hơn so với những từ ngữ xa lạ, khoa học, không thông dụng khác.

Với những từ khó đánh vần như “ưu”, “ai”, “uyên”… hoặc từ quá dài mẹ không nên nôn nóng dạy bé. Ở giai đoạn này, khả năng phát âm của bé vẫn chưa hoàn thiện nên nếu mẹ dạy bé những từ đánh vần khó, bé sẽ cảm thấy không hứng thú với việc học. Tốt nhất, mẹ hãy cho bé làm quen với những từ ngắn, dễ nhớ, kích thích việc ham học ở bé, sau đó thì mới nâng độ khó lên.

III. Thời gian học ngắn và rèn luyện mỗi ngày

Thời gian học tốt nhất là từ 5 - 10 phút/ ngày hoặc học ngẫu nhiên khi bé đang ở gần bảng chữ cái và ngày nào mẹ cũng dạy bé. Từ đó, bé sẽ quen dần và vui vẻ với việc học. Thời gian dạy quá lâu sẽ làm bé dễ bị chán nản, xao nhãng và không hứng thú.

IV. Kinh nghiệm dạy bé học đánh vần

Cha mẹ cần chọn thời gian học đánh vần: Thời gian cùng bé học đánh vần nên vào những thời điểm bé ít bị chi phối bởi những trò chơi tiêu khiển. Theo các nghiên cứu, thời gian tốt nhất là khi tắm vì trong phòng tắm bé không có nhiều trò chơi như những chỗ khác nên dễ tập trung hơn trong việc học đánh vần tên mình.

Bố mẹ không nên ép bé học đánh vần: Bạn mong con mình nhanh biết đánh vần, nhưng không được dùng biện pháp bạo lực, ép buộc trẻ đánh vần. Bạn hãy nhớ, trẻ con rất ưa nịnh, và thích những điều vui vẻ vì thế đừng tạo áp lực cho chúng. Dạy trẻ học, bạn cần phải kiên nhẫn, mỗi ngày cho bé tiếp nhận một ít và tích tụ dần dần.

Trước khi dạy bé tập đánh vần bố mẹ có thời gian dạy cho bé nhớ hết mặt chữ cái, dấu câu. Có thể mua các thẻ chữ, số, kèm hình ảnh để bé có hứng thú học hơn.

1/ Học đánh vần qua các trò chơi bé yêu thích.

Xác định hãy cho con vừa học, vừa chơi thôi. Khi tư tưởng mẹ thoải mái, con hào hứng, bé sẽ tiếp thu tốt hơn.

Có thể mua cái bảng treo lên tường rồi viết chữ lên đấy, dạy con từng chữ một, hoặc mua 1 bộ chữ tượng hình có kèm tranh ảnh…

Dạy những chữ liên quan mật thiết đến bé: như tên bé, ba mẹ, anh chị thì bé dễ nhập tâm. Hàng ngày, cho bé ký tên vào các bức tranh tự vẽ, viết tên riêng của bé lên ba lô, hộp bút…

Chơi đồ hàng: Hai mẹ con chơi bán chữ, nếu từng chữ cái thì mua rẻ, dạy bé xếp dần những chữ có nghĩa đơn giản (2 chữ cái) như “ba”, “mẹ”, “em bé”, “cá”… để bán hàng “đắt” hơn.

Để ôn những chữ đã dạy, không ép bé phải thuộc cả chữ, nên cho bé tìm chữ cái bị mất, ví dụ như từ “bàn” chỉ còn “…àn” rồi cho bé từ “b” và “d” hỏi xem phải ghép chữ nào con nhỉ. Bạn nên cho bé vài cơ hội lựa chọn, thì bé đỡ ngại, đỡ sợ khi trả lời.

Phải khen ngợi và khuyến khích nếu con đánh vần, ghép đúng được 1 từ…

Trẻ nhỏ thường hiếu động nên rất khó ngồi “ôm sách”, do đó bạn nên dán bảng chữ cái lên tường và cùng chơi trò học chữ cùng với trẻ. Khi chơi, xem xét độ hào hứng của trẻ, nếu trẻ thích có thể dạy nhiều chữ, còn trẻ không hứng thì chỉ nên dạy khoảng 2-3 chữ. Sau đó, khi bé xem phim thì cha mẹ nhắc lại những chữ đã dạy để trẻ nhớ.

Tìm bảng phụ âm phóng to dán lên tường để nhắc nhở bản thân phương pháp dạy trẻ hợp lý nhất.

Tìm những câu đơn giản để bé có thể đánh vần. Giúp đỡ bé đánh vần và lưu tâm những từ khó đánh vần như “a+i” để bé tập ghép hiệu quả một vài câu đơn giản.

Tiếng	Cách đọc	Ghi chú
Dơ	Dờ - ơ – dơ
Giơ	Giờ - ơ – dơ	Đọc là "dờ" nhưng có tiếng gió.
Giờ	Giơ – huyền – giờ	Đọc là "dờ" nhưng có tiếng gió.
Rô	Rờ - ô – rô
Kinh	Cờ - inh – kinh
Quynh	Cờ - uynh - quynh
Qua	Cờ - oa - qua
Quê	Cờ - uê - quê
Quyết	Cờ - uyêt – quyêt Quyêt – sắc quyết
Bà	Bờ - a ba Ba – huyền - bà
Mướp	ưa - p - ươp mờ - ươp - mươp Mươp - sắc - mướp	(Nếu các con chưa biết đánh vần ươp thì mới phải đánh vần từ ưa - p - ươp)
Bướm	ưa - m – ươm - bờ - ươm – bươm Bươm - sắc - bướm
Bướng	bờ - ương – bương Bương – sắc – bướng
Khoai	Khờ - oai - khoai
Khoái	Khờ - oai – khoai Khoai – sắc - khoái
Mười	Ưa – i – ươi-mờ - ươi - mươi Mươi - huyền - mười
Buồm	Ua – mờ - uôm bờ - uôm - buôm Buôm – huyền – buồm.
Buộc	Ua – cờ - uôc bờ - uôc - buôc Buôc – nặng – buộc
Quần	U – ân – uân cờ - uân – quân Quân – huyền – quần.
Tiệc	Ia – cờ - iêc - tờ - iêc - tiêc Tiêc – nặng – tiệc.
Thiệp	Ia – pờ - iêp - thờ - iêp - thiêp Thiêp – nặng – thiệp
Quăng	O – ăn – oăng – cờ - oăng – quăng.

2/ Đánh vần theo công nghệ giáo dục mới

Cách dạy trẻ lớp 1 đánh vần có nhiều thay đổi so với trước đây. Âm là “Vật thật, là âm thanh”. Chữ là “Vật thay thế” dùng để ghi lại, cố định lại âm. Theo quan điểm của Công nghệ Giáo dục, 1 âm ghi lại bằng 1 chữ, nghĩa là các chữ ghi âm có vai trò như nhau. Ví dụ: 1 âm /chờ/ được ghi lại bằng 1 chữ “ch” (chữ: chờ) chứ không phải là được ghép lại từ 2 chữ c và h.

Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có sự tương ứng 1:1 giữa âm và chữ. Ví dụ: Âm /ngờ/ được ghi bằng 2 chữ: ng và ngh (ngờ kép). Âm /cờ/ được ghi bằng 3 chữ: c (cờ), k (ca) và q (cu)

Đánh vần theo Âm, không đánh vần theo Chữ

Ví dụ: ca là /cờ/ - /a/ - ca/, ke là /cờ/ - /e/ - /ke/, quê là /cờ/ - /uê/ - /quê/

Do đánh vần theo âm nên khi viết phải viết theo Luật chính tả: Âm /cờ/ đứng trước âm /e, ê, i/ phải viết bằng chữ k (ca). Âm /cờ/ đứng trước âm đệm phải viết bằng chữ q (cu), âm đệm viết bằng chữ u.

Đánh vần theo cơ chế 2 bước

Bước 1: Đánh vần tiếng thanh ngang (Khi đánh vần tiếng thanh ngang, tách ra phần đầu/phần vần). Ví dụ: ba là /bờ/ - /a/ - /ba/.

Bước 2: Đánh vần tiếng có thanh. Khi đánh vần tiếng có thanh khác thanh ngang thì tạm thời tách thanh ra, để lại thanh ngang. Ví dụ: bà: /ba/ - /huyền/ - /bà/. Học sinh chỉ học tiếng có thanh khi đã đọc trơn được tiếng thanh ngang.

Bảng âm và vần theo chương trình mới

- Các chữ đọc như cũ: a, ă, â, b, ch, e, ê, g, h, i, kh, l, m, n, ng, ngh, nh, o, ô, ơ, ph, s, t, th, u, ư, v, x, y.

- Các chữ đọc là /dờ/ nhưng phát âm có phần khác nhau: gi; r; d.

- Các chữ đều đọc là /cờ/: c; k; q.

Vần	Cách đọc	Vần	Cách đọc
gì	gi huyền /gì/	uôm	ua – m - uôm
iê, yê, ya	đều đọc là /ia/	uôt	ua – t - uôt
uô	đọc là ua	uôc	ua – c - uôc
ươ	đọc là ưa	uông	ua – ng - uông
iêu	ia – u – iêu	ươi	ưa – i - ươi
yêu	ia – u – yêu	ươn	ưa – n - ươn
iên	ia – n - iên	ương	ưa – ng - ương
yên	ia – n – yên	ươm	ưa – m - ươm
iêt	ia – t – iêt	ươc	ưa – c – ươc
iêc	ia – c – iêc	ươp	ưa – p - ươp
iêp	ia – p – iêp	oai	o- ai- oai
yêm	ia – m – yêm	oay	o – ay - oay
iêng	ia – ng - iêng	oan	o – an - oan
uôi	ua – i – uôi	oăn	o – ăn - oăn
uôn	ua – n – uôn	oang	o – ang - oang
uyên	u – yên - uyên	oăng	o – ăng - oăng
uych	u – ych - uych	oanh	o – anh - oanh
uynh	u – ynh – uynh	oach	o – ach - oach
uyêt	u – yêt – uyêt	oat	o – at - oat
uya	u – ya – uya	oăt	o – ăt – oăt
uyt	u – yt – uyt	uân	u – ân – uân
oi	o – i - oi	uât	u – ât – uât
Các âm vẫn phát âm như cũ bao gồm: i, ai, ôi, ơi, ui, ưi, ay, ây, eo, ao, au, âu, iu, êu, ưu, on, an, ăn, ân, ơn, ưn, ôn, in, un, om, am ăm, âm, ôm, ơm, êm, em, im, um, ot, at, ăt, ât, ôt, ơt, et, êt, ut, ưt, it.