- Các nhân vật : Thánh Gióng, cha mẹ của Gióng, nhà vua, sứ giả, quân giặc Ân
* Sự việc chính:
+ Mẹ Gióng ướm chân vào vết chân to khi đi lam, về nhà mang thai và sinh ra Gióng
+ Lên ba tuổi không biết đi, không biết nói cười.
+ Nghe thấy tiếng sứ giả bỗng cất tiếng nói, ăn khỏe lớn nhanh như thổi.
+ Có thể đi và cưỡi ngựa sắt, mặc được áo giáp sắt, vươn vai thành tráng sĩ.
+ Roi sắt gẫy, nhổ tre làm vũ khí đánh giặc
+ Đánh tan quân giặc liền bay lên trời.
* Cốt truyện:
Đời Hùng Vương thứ sáu, làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ, phúc đức nhưng không có con. Một hôm bà vợ ra đồng ướm vào vết chân to, về nhà thụ thai. Mười hai tháng sau sinh cậu con trai khôi ngô. Lên ba tuổi mà chẳng biết đi, không biết nói cười. Giặc xâm lược, nhà vua chiêu mộ người tài, cậu bé cất tiếng nói yêu cầu vua sắm roi sắt, áo giáp sắt, ngựa sắt để đánh giặc. Cậu ăn khỏe, cả làng phải góp gạo nuôi. Gióng lớn nhanh như thổi. Giặc đến, cậu vùng dậy, vươn vai biến thành tráng sĩ, mặc giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt xông ra đánh tan giặc, roi sắt gãy tráng sĩ nhổ những cụm tre quật giặc. Thắng trận, tráng sĩ mình một ngựa, lên đỉnh núi cởi bỏ giáp sắt cùng ngựa bay lên trời. Nhân dân nhớ ơn lập đền thờ, giờ vẫn còn hội làng Gióng và các dấu tích ao hồ,...
- Hai vợ chồng ông lão chăm chỉ, phúc đức mà chưa có con.
- Bà ra đồng thấy có vết chân to nên ướm thử, về nhà thụ thai
- Mười hai tháng sau sinh ra Gióng
- Ba tuổi rồi vẫn không biết nói cười, cũng chẳng biết đi, đặt đâu nằm đấy.
=> đây đều là những chi tiết kì ảo, không có thật. Hai ông bà lão lớn tuổi khó mà có con vậy mà ướm bàn chân lại có thể thụ thai, mang thai mười hai tháng trong khi bình thường mang thai mười tháng, đứa trẻ ba tuổi phải có những phản ứng, hoạt động bình thường thì lại chỉ đặt đâu nằm đấy.
- Qua những chi tiết trên, cho thấy hình dáng và kích thước của vết chân mà bà mẹ ướm thử hẳn không phải to hơn bình thường mà là rất to đến mức khiến người ta tò mò. Đây có thể là yếu tố giải thích sự ra đời của Gióng, vết chân ấy không phải chân người mà có thể là vết cân của một vị thần cố tình để lại để Gióng được xuất hiện, và nhờ phúc đức và chăm chỉ mà hai ông bà được thỏa mãn nguyện vọng có một người con.