Giáo án bài Thực hành biện pháp tu từ phép điệp và phép đối

Đọc ngữ liệu

Trao đổi nhóm để trả lời các câu hỏi SGK

Em hiểu như thế nào về phép điệp?

I. Luyện tập về phép điệp (Điệp ngữ)

1. Tìm hiểu ngữ liệu:

a. Ngữ liệu 1: Bài ca dao Trèo lên cây bưởi hái hoa.

(1) "nụ tầm xuân" được lặp lại nguyên vẹn ở câu thứ hai và câu thứ ba có tác dụng làm cho ý thơ, nhịp thơ dường như chững lại, nó góp phần diễn tả sự hụt hẫng, sự thảng thốt trong tâm trạng của chàng trai khi được tin người con gái mình yêu đi lấy chồng.
Nếu thay thế bằng:

• Hoa tầm xuân: không gợi được hình ảnh người con gái ở độ tuổi cập kê.
• Hoa cây này: không còn là hình ảnh được giữ mãi trong kí ức.

(2) Lặp lại cụm từ "chim vào lồng", "cá mắc câu" ở bốn câu cuối của bài ca dao đã góp phần nhấn mạnh nỗi chua xót, sự lệ thuộc, bế tắc về bi kịch hôn nhân, tình yêu của người phụ nữ thời phong kiến.

b. Ngữ liệu 2: Các câu tục ngữ này có hiện tượng lặp từ, tạo tính đối xứng và tính nhịp điệu cho câu nói để câu nói dễ nhớ, dễ thuộc hơn, ko mang màu sắc tu từ.

2. Kết luận:

Khái niệm: Phép điệp là biện pháp tu từ lặp lại một yếu tố ngôn ngữ trong văn b (vần, nhịp, từ, cụm từ, câu) để nhấn mạnh, biểu đạt cảm xúc hoặc tạo nên tính hình tượng cho ngôn ngữ nghệ thuật.

Mô hình: nếu gọi a là một nhân tố của phép điệp trong chuỗi lời nói, ta có:
a + a + b + c + d...
hay: a + b + c + a + d...