Giáo án Ngữ văn 10: Lập dàn ý bài văn tự sự

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh hình thành ‎ tưởng, dự kiến cốt truyện

- GV: Chia theo các nhóm, cùng thảo luận, sau đó trả lời câu hỏi.

- HS: Thảo luận.

- GV: Hình thức ý tưởng dự kiến cốt truyện.

- GV: Học sinh đọc phần trích, trả lời câu hỏi.

- GV: Nhà văn Nguyên Ngọc nói về việc gì?

- HS: Nhóm lên bảng trình bày.

- GV: Qua lời kể của Nguyên Ngọc, các em học được điều gì trong quá trình hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự ?

- HS: Trình bày nhóm, đại diện trình bày.

Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh lập dàn ý

- GV: Khái quát công việc lập dàn ý.

- GV:Cho học sinh đọc câu chuyện 1, lập dàn ý cho bài văn kể về 1 trong 2 câu chuyện trên.

- HS: Trình bày.

- GV: nhận xét, bổ sung ý kiến.

Hoạt động 3: Củng cố, tổng kết

HS đọc ghi nhớ SGK/46

Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập

GV hướng dẫn HS làm bài tập

I. Hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện.

1. Nhà văn Nguyên Ngọc nói về quá trình “thai nghén” cho truyện ngắn “Rừng xà nu”

- Phải hình thành ý tưởng từ một sự việc có thật, một nguyên mẫu có thật (cuộc khởi nghĩa của anh Đề)

- Đặt tên nhân vật cho có “không khí” của núi rừng Tây Nguyên (Tnú).

- Dự kiến cốt truyện: “bắt đầu bằng một khu rừng xà nu và kết thúc bằng một cánh rừng xà nu”...

- Hư cấu các nhân vật: Dít, Mai, cụ Mết.

- Xây dựng tình huống điển hình: “Mỗi nhân vật phải có một nổi đau riêng, bức bách và dữ dội”. Xây dựng chi tiết điển hình: “Đứa con bị đánh chết tàn bạo, Mai gục ngay xuống trước mắt Tnú”.

2. Qua lời kể học tập được.

- Để viết một văn bản tự sự, cần phải hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện.

- Tiếp theo là phải huy động để hư cấu một nhân vật, sự việc và đặc biệt là mối quan hệ giữa các nhân vật giữa các sự việc ấy.

- Tiếp theo phải xây dựng được: “tình huống điển hình” và “chi tiết điển hình” để câu chuyện có thể phát triển một cách lôgích và giàu kịch tính.

- Cuối cùng là việc lập dàn ý: mở bài, thân bài, kết bài.

II/ Lập dàn ý:

- Sắp xếp ý, tìm được trật tự thích hợp, xác định mức độ trình bày mỗi ý

- Câu chuyện 1: ánh sáng

- Mở bài:

+ Chị Dậu hớt hải chạy về phía làng mình trong đêm tối.

+ Về tới nhà, thấy 1 người lạ đang nói chuyện với chồng.

+ Vợ chồng gặp nhau vừa mừng, vừa tủi.

- Thân bài:

+ Người khách lạ - cán bộ Việt minh tìm đến hỏi thăm tình cảnh gia đình anh Dậu.

+ Giảng giải vì sao dân mình khổ, muốn hết khổ phải làm gì; nhân dân xung quanh vùng họ đã làm được gì, như thế nào?

+ Thỉnh thoảng ghé thăm gia đình anh Dậu, mang tin mới, khuyến khích chị Dậu.

+ Chị Dậu vận động những người xung quanh.

+ Chị dẫn đầu đoàn người phá kho thóc Nhật.

- Kết bài:

+ Chị Dậu và cả xóm làng chuẩn bị mừng ngày tổng khởi nghĩa

+ Chị Dậu đón cái Tý trở về.

* Ghi nhớ: SGK/ 46

III/ Luyện tập:

Ví dụ:

- Mở bài: Nam - ngồi 1 mình ở nhà vì bị đình chỉ học tập

- Thân bài:

+ Nam nghĩ về những khuyết điểm: trốn học đi chơi, lêu lổng với bạn.

+ Gần 1 tuần bỏ học: bài vở không nắm được, điểm xấu, hạnh kiểm yếu học kì I.

+ Nhờ sự nghiêm khắc của bố mẹ, sự giúp đỡ của thầy, bạn → Nam đã thấy lỗi lầm, chăm học hành, tu dưỡng → đạt học sinh tiên tiến.

- Kết bài:

+ Suy nghĩ của Nam sau giờ phát thưởng

+ Bạn rủ đi chơi xa, Nam từ chối khéo.