Giáo án Ngữ văn 10 bài: Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm

- GV: Cho học sinh đọc GSK.

- GV: Thế nào là tự sự ?

- HS: trả lời.

- GV: Thế nào là sự việc tiêu biểu ?

- HS: trả lời.

- GV: bổ sung

Sự việc là cái xẩy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xẩy ra khác.Trong văn tự sự, sự việc tiêu biểu những sự việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện: Tấm biến hóa nhiều lần (Tấm Cám), sự việc người chồng tỉnh ngộ (Người con gái Nam Xương), sự việc con trai Lão Hạc phẫn chí bỏ nhà ra đi (Lão Hạc)...

Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

- GV: Các thao tác chọn văn bản.

- GV:Cho học sinh đọc văn bản 1.

+ Tác giả dân gian kể chuyện gì?

+ Chi tiết: Khi chia tay với Mị Châu, Trọng Thủy than phiền “ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu” và câu trả lời của Mị Châu: “thiếp có áo … dấu”: đó có phải là chi tiết tiêu biểu không?

- HS: trả lời, giáo viên nhận xét.

- GV: Cho học sinh đọc văn bản 2.

- GV: Cho học sinh chọn một sự việc rồi kể lại với một số chi tiết tiêu biểu.

- GV: nhận xét, bổ sung ý kiến.

- GV: Gọi học sinh rút ra cách lựa chọn sự việc và chi tiết tiêu biểu.

- HS: trả lời.

- GV:Ý nghĩa của việc lựa chọn.

Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh làm luyện tập

Bài tập 1

- GV:Luyện tập theo 2 nhóm.

- GV:Cho học sinh đọc SGK và gợi ý.

- HS: trả lời:

- Không được bỏ

- Có những sự việc, sự vật tưởng chừng như bỏ đi nhưng lại quan trọng.

- Sự sai lầm chịu đựng như đã sống âm thầm không sợ hiểu lầm là tốt => hãy sống như thế.

Bài tập 2

- GV: Đoạn văn kể chuyện gì?

+ Cuối đoạn trích, tác giả đã chọn sự việc gì, kể bằng chi tiết tiêu biểu nào ?

+ Có thể coi đây là thành công của Hôme trong kể chuyện sử thi không ?

Hoạt động 4: Củng cố, tổng kết

I. Khái niệm:

1. Tự sự

- Là kể chuyện, dùng ngôn ngữ kể chuyện trình bày một chuỗi sự việc, cuối cùng kết thúc thể hiện một ý nghĩa.

-Tự sự giúp người kể giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen, chê.

2. Sự việc

- Thường là những cái xẩy ra có liên quan đến con người (trong cuộc sống hàng ngày) hoặc liên quan đến nhân vật (trong văn bản tự sự).

- Mỗi sự việc thường bao gồm một số chi tiết.

II. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu.

1. Văn bản 1:

a. Tác giả dân gian kể:

– Công việc xây dựng và bảo vệ đất nước của cha ông ta (xây thành, chế nỏ).

- Tình vợ chồng (Mị Châu - Trọng Thủy).

- Tình cha con (An Dương Vương - Mị Châu).

→ Đó là các sự việc tiêu biểu, các số phận này có quan hệ mật thiết với nhau, luôn chi phố và tác động lẫn nhau.

b. Hai chi tiết đều là chi tiết tiêu biểu: chi tiết 1 diễn tả mối quan hệ riêng giữa hai nhân vật, chi tiết 2 có vai trò duy trì tính logic của cốt truyện, vừa khắc họa tính cách nhân vật Mị Châu, vừa là cái cớ để câu chuyện tiếp tục dẫn đến bi kịch.

2. Văn bản 2:

- Sự việc (tưởng tượng) con trai Lão Hạc trở về làng sau cách mạng tháng Tám.

- Các chi tiết tiêu biểu:

+ Anh tìm gặp ông giáo và theo ông đi viếng mộ cha.

+ Con đường - nghĩa địa - ngôi mộ thấp bé.

+ Anh thắp hương, cúi đầu, nước mắt rưng rưng, rì rầm như nói với người cha khổ sở cả một đời.

+ Bên cạnh, ông giáo cũng ngấn lệ.

3. Cách chọn sự việc chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.

- Sự việc, chi tiết phải có vai trò dẫn dắt câu chuyện.

- Góp phần khắc họa sâu sắc tính cách nhân vật.

- Phải hiện thực hóa được chủ đề của văn bản.

- Chi tiết phải bất ngờ, hấp dẫn.

III. Luyện tập:

1. Bài 1/ 63,64

“Hòn đá xấu xí”:

- Không được bỏ chi tiết Hòn đá xấu xí được phát hiện và chở đi nơi khác, vì đó là chi tiết quan trọng có vai trò miêu tả tâm trạng của nhân vật bà nội và nhân vật tôi ở đoạn kết. Tôi cảm thấy xấu hổ, cũng cảm thấy cái vĩ đại của hòn đá.→ Tăng thêm ý nghĩa cốt truyện.

2. Tâm trạng của Ô-đi-xê và Pê-nê-lôp.

- Tác giả kể về cuộc tài ngội của hai vợ chồng người dũng tướng sau 20 năm trở về.

- Sự đấu trí giữa Pê-nê-lôp và Uy-lít-xơ.

- Uy-lít-xơ tả lại vanh vách về chiếc giường.

- Liên tưởng trong kể chuyện.

→ Sự việc trên có vai trò khắc sâu tính cách nhân vật Pê nê lốp, đặc tả hạnh phúc của cuộc tái ngộ, tạo nên sự hấp dẫn của câu chuyện.

*Ghi nhớ: SGK/ 62