Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 48: Sự chuyển hóa năng lượng KNTT

Giải Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 48: Sự chuyển hóa năng lượng bao gồm đầy đủ đáp án trang 168, 169, 170. Toàn bộ lời giải dưới đây bám sát chương trình học để các em học sinh củng cố các bài học chương 9 - Năng lượng trong sách KHTN lớp 6 Kết nối tri thức với cuộc sống.

>> Bài trước: Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 47: Một số dạng năng lượng

Mở đầu trang 168 Bài 48 KHTN lớp 6

Khi trời lạnh, ta thường xoa hai bàn tay vào nhau và thấy tay nóng lên. Tại sao?

Khi vỗ hai tay vào nhau, ta nghe được tiếng vỗ tay. Trong hoạt động này đã có sự chuyển hóa năng lượng nào?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Khi trời lạnh, ta thường xoa hai bàn tay vào nhau và thấy tay nóng lên. Vì khi hai bàn tay xoa vào nhau xuất hiện dạng năng lượng cơ năng sau một thời gian năng lượng cơ năng chuyển hóa thành năng lượng nhiệt làm tay nóng lên.

Khi vỗ hai tay vào nhau, ta nghe được tiếng vỗ tay. Trong hoạt động này đã có sự chuyển hóa năng lượng từ dạng năng lượng cơ năng sang dạng năng lượng âm.

I. Chuyển hóa năng lượng

Câu hỏi 1 trang 168 KHTN 6 sách KNTT

Gọi tên các dạng năng lượng xuất hiện khi đèn pin được bật sáng (hình 48.2). Vẽ sơ đồ chỉ ra sự chuyển hóa năng lượng (còn được gọi là sơ đồ dòng năng lượng) của đèn pin?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Các dạng năng lượng xuất hiện khi đèn pin được bật sáng là:

+ Hóa năng

+ Năng lượng điện

+ Năng lượng ánh sáng

+ Năng lượng nhiệt

Sơ đồ chuyển hóa năng lượng:

Hóa năng → Điện năng → Quang năng.

Câu hỏi 2 trang 168 KHTN 6 sách KNTT

Hình 48.3 mô tả một máy sấy tóc đang hoạt động. Mũi tên trên sơ đồ dòng năng lượng cho thấy sự chuyển hóa điện năng thành ba dạng năng lượng khác.

a) Tên ba dạng năng lượng đó là gì?

b) Nêu thêm một thiết bị điện biến đổi điện năng thành các dạng năng lượng khác?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

a)

(1) Cơ năng

(2) Nhiệt năng

(3) Năng lương âm

b) Quạt điện biến đổi điện năng thành các dạng năng lượng

Cơ năng

Nhiệt năng

Quang năng

Câu hỏi 3 trang 168 KHTN 6 sách KNTT

Hóa năng có thể chuyển hóa thành các dạng năng lượng nào?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Hóa năng có trong thức ăn con người ăn có thể chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng cơ thể, có thể chuyển hóa thành động năng làm cơ thể chuyển động, có thể chuyển hóa thành thế năng khi con người ở một độ cao so với mặt đất.

Hóa năng ở trong nhiên liệu khi đốt cháy có thể chuyển hóa thành quang năng và nhiệt năng.

Câu hỏi 4 trang 168 KHTN 6 sách KNTT

Hoàn thành các câu sau đây bằng cách ghi vào vở (hay phiếu học tập) các từ hoặc cụm từ trong khung thích hợp với các khoảng trống, được đánh số thứ tự từ (1) đến (6).

a) Hóa năng lưu trữ trong thực phẩm, khi ta ăn, được chuyển hóa thành (1) giúp ta đạp xe.

b) Hóa năng lưu trữ trong que diêm, khi cọ xát với vỏ bao diêm, được chuyển hóa thành (2) và (3)

c) Hóa năng trong nhiên liệu (xăng, dầu, ) khi đốt cháy được chuyển hóa thành (4), (5) và (6) của máy bay, tàu hỏa.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

(1) – động năng

(2) – nhiệt năng

(3) – năng lượng ánh sáng

(4) – động năng

(5) – điện năng

(6) – thế năng

Hoạt động 1 trang 169 KHTN 6 sách KNTT

Thực hiện:

- Quấn một dây cao su xung quanh que tăm và luồn qua lõi ống chỉ như hình 48.4.

- Dùng băng dính dán để giữ cố định que tăm vào ống chỉ.

- Luồn dây cao su qua vòng đệm và quấn quanh bút chì.

- Vặn bút chì để xoắn dây cao su.

- Đặt ống chỉ trên một bề mặt mịn và thả tay giữ bút chì ra.

a) Tại sao ống chỉ lăn được?

b) Làm thế nào để ống chỉ lăn xa hơn

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

a) Ống chỉ lăn được, vì:

• Khi chúng ta vặn bút chì sẽ làm sợi dây cao su bị xoắn tức là dây cao su bị biến dạng đàn hồi và sinh ra lực đàn hồi để chống lại nguyên nhân bị biến dạng.
• Khi bỏ tay giữ bút chì ra thì lập tức dây cao su sẽ quay trở về hình dạng ban đầu bằng cách nhả các vòng dây đã bị xoắn làm cho bút chì bị xoay theo và ống cũng lăn theo.
• Ở đây đã có sự chuyển hóa từ thế năng đàn hồi thành động năng.

b)

• Để ống chỉ lăn xa hơn thì ta cần xoắn dây cao su nhiều vòng hơn nữa nhưng không được vượt quá giới hạn đàn hồi của dây cao su.
• Vi khi xoắn nhiều vòng hơn thì dây cao su bị biến dạng nhiều hơn dẫn tới thế năng đàn hồi lớn hơn và chuyển hóa hết sang động năng làm ống chỉ lăn xa hơn.

II. Định luật bảo toàn năng lượng

Hoạt động 2 trang 169 KHTN 6 sách KNTT

Thí nghiệm về sự bảo toàn năng lượng

Thực hiện thí nghiệm sau đây để nghiên cứu về sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng trong một chuyển động cơ học.

Chuẩn bị: Hai con lắc (gồm 2 quả cầu giống hệt nhau, treo bằng hai dây nhẹ dài bằng nhau), giá treo cố định, thước mét, tấm bìa đánh dấu hai điểm A, B có cùng độ cao (Hình 3.5).

Tiến hành:

+ Kéo quả cầu (2) đến điểm B (nằm trong mặt phẳng của tấm bìa như hình 3.6) rồi thả ra.

+ Qủa cầu (2) chuyển động về vị trí ban đầu va chạm vào quả cầu (1), làm cho quả cầu (1) lên đến vị trí A cùng độ cao với vị trí B.

Thảo luận: Thí nghiệm trên chứng tỏ điều gì?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Ta phân tích thí nghiệm trên:

• Khi kéo quả cầu (2) đến điểm B rồi thả ra thì quả cầu khi đó có năng lượng ở dạng thế năng, nó dần quay trở về vị trí ban đầu do có sự chuyển hóa từ thế năng thành động năng.
• Sau đó va chạm vào quả cầu (1) truyền năng lượng động năng cho quả cầu (1) và nó lên đến vị trí A cùng độ cao với vị trí B, tức là ở đây có sự chuyển hóa từ động năng thành thế năng.
• Và quả cầu (1) có năng lượng bằng quả cầu (2), như ban đầu ta đã cung cấp.

Từ đây, qua thí nghiệm ta thấy, năng lượng được bảo toàn.

Hoạt động trang 170 KHTN 6 sách KNTT

Quả bóng này

Chuẩn bị: 1 quả bóng tennis hoặc bóng cao su, thước dây (hoặc thước cuộn), một sợi dây dài hơn 1m.

Tiến hành:

• Thả rơi quả bóng tennis ở độ cao 1m so với sàn nhà. Dùng sợi dây căng ngang ở độ cao 1m để làm mốc (hình 48.7).
• Yêu cầu các bạn trong nhóm đo độ cao mà quả bóng đạt được sau lần nảy đầu tiên.

Thảo luận:

• Nêu nhận xét về kết quả đo được. Giải thích tại sao?
• Có phải trong trường hợp này định luật bảo toàn năng lượng không còn đúng?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi