Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919- 1925)

Lý thuyết Lịch sử lớp 9: Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919- 1925) được VnDoc sưu tầm và đăng tải, tổng hợp các câu hỏi lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Lịch sử lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Lý thuyết bài: Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919- 1925)

I. Ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga và phong trào cách mạng thế giới

- Do ảnh hưởng của Cách mạng tháng 10 Nga, phong trào giải phóng dân tộc ở các nước phương Đông và phong trào công nhân ở phương Tây đã có sự gắn bó mật thiết chống lại kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.

- Trong bối cảnh làn sóng cách mạng đang dâng cao trên toàn thế giới, những lực lượng cách mạng của giai cấp vô sản đã tập hợp lại và thành lập tổ chức riêng, đứng trên lập trường của chủ nghĩa quốc tế vô sản - Quốc tế thứ ba (Quốc tế Cộng sản) (3 - 1919).

- Sau đó, các Đảng Cộng sản thành lập: Pháp (1920), Trung Quốc (1921).

=> Tạo điều kiện thuận lợi cho chủ nghĩa Mác – Lênin truyền bá vào Việt Nam.

II. Phong trào dân tộc, dân chủ công khai (1919 - 1925).

- Trong những năm sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào dân tộc, dân chủ ở nước ta phát triển mạnh mẽ, sôi nổi, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, với nhiều hình thức phong phú và sôi nổi.

* Giai cấp tư sản dân tộc

- Giai cấp tư sản dân tộc phát động phong trào chấn hưng nội hóa, bài trừ ngoại hóa (1919), đấu tranh chống độc quyền cảng Sài Gòn và xuất cảng lúa gạo ở Nam Kỳ của tư bản Pháp.

- Dùng báo chí để bênh vực quyền lợi; lập Đảng Lập hiến để đòi tự do dân chủ để tranh thủ sự ủng hộ của quần chúng, và gây áp lực với Pháp.

- Mục tiêu của giai cấp tư sản dân tộc:

+ Giành vị trí khá hơn về kinh tế.

+ Đòi các quyền tự do dân chủ.

* Các tầng lớp tiểu tư sản trí thức: học sinh, sinh viên, giáo viên, nhà văn, nhà báo,...

- Tập hợp trong tổ chức chính trị như: Việt Nam Nghĩa đoàn, Hội Phục Việt, Đảng Thanh niên,...

- Xuất bản những tờ báo tiến bộ: Chuông rè, An Nam trẻ, Người Nhà quê.

- Lập ra những nhà xuất bản tiến bộ: Cường học thư xã, Nam đồng thư xã.

- Phạm Hồng Thái mưu sát toàn quyền Méc lanh tại Quảng Châu (6-1924 ), của tổ chức Tâm tâm xã, mặc dù không thành công nhưng đã gây tiếng vang lớn trong và ngoài nước, cổ vũ, thúc đẩy phong trào tiến lên, mở màn cho thời đại đấu tranh mới của dân tộc.

- Đấu tranh đòi thả cụ Phan Bội Châu (1925).

- Để tang cụ Phan Châu Trinh (3-1926).

Đám tang cụ Phan Châu Trinh

- Mục tiêu phong trào đấu tranh của tiểu tư sản: chống cường quyền, áp bức, đòi tự do dân chủ

- Tính chất: yêu nước, dân chủ.

III. Phong trào công nhân (1919-1925).

- Những năm đầu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào đấu tranh của công nhân còn lẻ tẻ, tự phát, nhưng ý thức giai cấp đang phát triển làm cơ sở cho các tổ chức chính trị cao hơn về sau.

- Năm 1920, công nhân Sài Gòn – Chợ Lớn bí mật lập Công hội do Tôn Đức Thắng đứng đầu.

- Công nhân viên chức của Pháp ở Bắc Kỳ đòi nghỉ làm ngày chủ nhật có trả lương (1922).

-1924 diễn ra nhiều cuộc bãi công của công nhân nhà máy dệt, nhà máy rượu, xay xát gạo ở Nam Định, Hà Nội, Hải Dương .

- Đặc biệt là cuộc bãi công của công nhân xưởng Ba Son (cảng Sài Gòn ), ngăn tàu chiến tham gia đàn áp cách mạng Trung Quốc (8-1925). Cuộc đấu tranh của công nhân Ba Son đã đánh dấu bước tiến mới trong phong trào công nhân là bước đầu đi vào đấu tranh có tổ chức và mục đích chính trị (tính tự giác).

Công nhân Ba Son - Tranh của họa sĩ Huỳnh Phương Đông

Câu hỏi thực hành và đáp án bài: Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919- 1925)

1/ Tình hình thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ nhất ảnh hưởng tới cách mạng Việt Nam như thế nào?

Trả lời:

- Dưới ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, phong trào công nhân ở các nước tư bản đế quốc phương Tây đã phát triển mạnh mẽ và có sự gắn kết mật thiết trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.

- Tháng 3-1919, Quốc tế thứ ba (Quốc tế Cộng sản) thành lập

- Năm 1920, Đảng Cộng sản Pháp ra đời

- Năm 1921, Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời

Những sự kiện trên đã tác động mạnh mẽ tới sự lựa chọn con đường giải phóng dân tộc của Nguyễn Ái Quốc và tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam

2/ Những nét nổi bật của phong trào dân chủ công khai trong những năm 1919-1925 là gì?

Trả lời:

Những năm sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào dân tộc dân chủ công khai ở nước ta trên đà phát triển mạnh mẽ, thu hút nhiều tầng lớp nhân dân tham gia với nhiều hình thức phong phú sôi nổi, trước hết là ở các thành thị.

3/ Phong trào đấu tranh của giai cấp tư sản Việt Nam diễn ra như thế nào?

Trả lời:

- Giai cấp tư sản Việt Nam nhân đà làm ăn thuận lợi sau Chiến tranh đã phát động các phong trào trấn hưng nội hóa, bài trừ ngoại hóa (năm 1919), đấu tranh chống độc quyền cảng Sài Gòn và độc quyền xuất cảng lúa gạo Nam Kì của tư bản Pháp ( 1923)

- Giai cấp tư sản dùng báo chí để bênh vực quyền lợi cho mình và thành lập Đảng Lập hiến để tập hợp lực lượng đấu tranh

4/ Vì sao giai cấp tư sản dân tộc Việt Nam đứng lên đấu tranh?

Trả lời:

Giai cấp tư sản Việt Nam đấu tranh là vì họ bị tư bản nước ngoài cạnh tranh, chèn ép.

Nhân đà làm ăn thuận lợi sau chiến tranh, giai cấp tư sản dân tộc muốn vươn lên giành vị trí khá thuận lợi trong nền kinh tế Việt Nam

5/ Nêu mục tiêu, tính chất, mặt tích cực và hạn chế trong phong trào đấu tranh của giai cấp tư sản Việt Nam?

Trả lời:

- Mục tiêu: đòi một số quyền lợi kinh tế, đòi các quyền tự do dân chỉ thích ứng với lợi ích và địa vị xã hội của mình

- Tính chất: yêu nước, dân chủ

- Tích cực: tranh thủ sự ủng hộ của quần chúng, cố gắng trong việc đấu tranh chống sự cạnh tranh, chèn ép của tư bản nước ngoài

- Hạn chế: hoạt động mang tính chất cải lương, giới hạn trong khuôn khổ của chế độ thực dân, họ sẵn sàng thỏa hiệp với thực dân Pháp khi được chúng ban phát cho một số quyền lợi.

6/ Nêu các hình thức đấu tranh của tầng lớp tiểu tư sản trong thời kì này?

Trả lời:

Các hình thức đấu tranh của tầng lớp tiểu tư sản trong thời kì này:

- Thành lập những tổ chức chính trị như Việt Nam Nghĩa đoàn, Hội Phục Việt, Đảng Thanh niên...

- Xuất bản những tờ báo tiến bộ, lập ra những nhà xuất bản tiến bộ.

- Phát động hai phong trào nổi bật là đòi nhà cầm quyền Pháp thả Phan Bội Châu (1925) và đám tang Phan Châu Trinh (1926)

7/ Nêu mục tiêu, tính chất, mặt tích cực và hạn chế trong phong trào đấu tranh của tầng lớp tiểu tư sản Việt Nam?

Trả lời:

- Mục tiêu: Chống cường quyền, áp bức, đòi các quyền tự do, dân chủ

- Tính chất: Yêu nước, dân chủ

- Tích cực: Góp phần thức tỉnh lòng yêu nước, truyền bá tư tưởng tự do dân chủ trong nhân dân, truyền bá những tư tưởng cách mạng mới

- Hạn chế: chưa được tổ chức thành chính đảng nên đấu tranh mang tính chất xốc nổi, ấu trĩ.

8/ Phong trào công nhân nước ta trong mấy năm đầu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã phát triển trong bối cảnh nào?

Trả lời:

- Trong nước: Phong trào tuy còn mang tính tự phát nhưng ý thức giai cấp cao hơn tạo điều kiện cho phong trào chính trị sau này:

+ Năm 1920, Tôn Đức Thắng thành lập Công hội (bí mật) để lãnh đạo phong trào đấu tranh của công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn

- Thế giới: Sự cổ vũ, động viên của các cuộc đấu tranh của công nhân và thủy thủ Pháp cũng như công nhân và thủy thủ Trung Quốc tại các cảng lớn: Hương Cảng, Áo Môn, Thượng Hải (1921)

9/ Nêu các cuộc đấu tranh của công nhân trong những năm 1919-1925?

Trả lời:

- Năm 1922, công nhân viên chức các sở công thương của tư bản Pháp ở Bắc Kì đấu tranh đòi được nghỉ làm ngày chủ nhật có trả lương.

- Năm 1924, nhiều cuộc bãi công của công nhân các nhà máy dệt, nhà máy rượu, nhà máy xay xát gạo đang diễn ra ở Nam Định, Hà Nội, Hải Dương...

- Tháng 8-1925, thợ máy xưởng Ba Son ở cảng Sài Gòn bãi công ngăn cản tàu chiến Pháp chở lính sang đàn áp cách mạng Trung Quốc.

10/ Cuộc bãi công Ba Son (tháng 8/1925) có điểm gì mới trong phong trào công nhân nước ta sau Chiến tranh thế giới thứ nhất?

Trả lời:

Cuộc bãi công Ba Son (tháng 8/1925) cho thấy công nhân Ba Son đấu tranh không chỉ đòi hỏi về quyền lợi kinh tế mà còn biểu hiện ý thức chính trị cao hơn qua việc ngăn cản tàu chiến Pháp chở lính sang đàn áp cách mạng Trung Quốc. Việc làm này chứng tỏ ý thức giai cấp ngày càng cao, đã có tinh thần đoàn kết quốc tế, không những đấu tranh vì quyền lợi của giai cấp công nhân trong nước mà còn vì quyền lợi của giai cấp công nhân nước bạn.

11/ Tại sao cuộc bãi công của công nhân xưởng Ba Son (8-1925) là một mốc quan trọng trên con đường phát triển của phong trào công nhân Việt Nam từ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất?

Trả lời:

- Tháng 8-1925, thợ máy xưởng Ba Son ở cảng Sài Gòn bãi công ngăn cản tàu chiến Pháp chở lính sang đàn áp phong trào cách mạng của nhân dân Trung Quốc.

- Đây là cuộc đấu tranh đầu tiên có tổ chức, có sự lãnh đạo, thể hiện tinh thần quốc tế vô sản của công nhân Việt Nam

- Cuộc bãi công của thợ máy Ba Son thắng lợi đã đánh dấu một bước tiến mới của phong trào công nhân Việt Nam - giai cấp công nhân nước ta từ đây bước vào đấu tranh tự giác (đấu tranh có tổ chức và có mục đích chính trị rõ ràng)

12/ Em hãy cho biết phong trào công nhân Việt Nam những năm 1919 - 1925 có đặc điểm gì?

Trả lời:

Các cuộc đấu tranh của công nhân thời kì này còn lẻ tẻ, mang tính tự phát nhưng ý thức giai cấp, chính trị ngày càng cao (được thể hiện rõ qua cuộc bãi công của công nhân Ba Son), bước đầu có tính tự giác và ý thức quốc tế, làm cơ sở cho các tổ chức và phong trào chính trị cao hơn về sau.

Trên đây là bài Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1919- 1925) được chúng tôi sưu tầm và giới thiệu. Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Giải bài tập Lịch sử 9 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Lịch sử lớp 9 và một số bài Giải bài tập Lịch Sử 9 ngắn nhất, Giải Vở BT Lịch Sử 9. Đồng thời các dạng đề thi học kì 1 lớp 9, đề thi học kì 2 lớp 9 mới nhất cũng sẽ được chúng tôi cập nhật. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.