Qua 2 tác phẩm tuỳ bút Người lái đò sông đà và bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông, em hiểu thêm điều gì về tác phẩm kí

- Đặc trưng kí và cách đọc- hiểu kí là cơ sở quan trọng để xây dựng câu hỏi đọc- hiểu văn bản thuộc thể này. Chẳng hạn có thể ra những câu hỏi về: đối tượng của đoạn trích, cái tôi người viết kí, nghệ thuật viết kí, phong cách tác giả,…

* Căn cứ vào 4 cấp độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao

– Nhận biết:

+ Nêu thông tin về tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác, thể loại,…– Nhận ra phương thức biểu đạt

+ Nhận ra đề tài, cảm hứng chủ đạo.

+ Nhận ra nội dung

+ Chỉ ra được các chi tiết nghệ thuật đặc sắc và các đặc điểm nghệ thuật

– Thông hiểu:

+ Lý giải chi tiết nghệ thuật– Lý giải ý nghĩa, tác dụng của các biện pháp nghệ thuật

+ Lý giải đặc điểm hình tượng

– Vận dụng thấp:

+ Vận dụng hiểu biết về tác giả, tác phẩm để phân tích, lý giải giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. Khái quát đặc điểm phong cách tác giả

– Vận dụng cao:

+ Khái quát các đặc điểm của thể loại

+ So sánh các phương diện nội dung, nghệ thuật trong một tác phẩm/ giữa các tác phẩm.

+ Trình bày những kiến giải riêng về một vấn đề trong văn bản– Giải quyết một vấn đề trong thực tiễn

Những điểm giống nhau giữa tùy bút và bút ký:

- Ghi chép một cách chân thực về con người, địa danh, sự kiện,… với một biên độ, mức độ nhất định (không ghi chép quá nhiều, nghiêng về biên khảo nhưng cũng không quá hẹp, nghiêng về tản văn);

- Kết hợp linh hoạt, nhuần nhuyễn giữa tự sự và trữ tình, trong đó yếu tố trữ tình đóng vai trò thống nhất tổ chức của tác phẩm; giữa miêu tả, trần thuật và biểu cảm;

- Thể hiện rõ một hình tượng tác giả tiếp cận đối tượng ghi chép (quan sát, liên tưởng, tưởng tượng) bằng một cảm quan nghệ thuật độc đáo, giàu thẩm mỹ, có tính chủ quan; một cái tôi trữ tình bộc lộ những cảm nghĩ, suy tư thâm trầm và tư tưởng rút ra từ đối tượng ghi chép;

- Lối viết mang tính phóng khoáng, không gò bó, bị chi phối bởi một dòng cảm hứng mạnh mẽ, thường trực của tác giả về sự vật, sự việc, con người… mà tác giả ghi chép lại; ngôn ngữ ghi chép mang tính thẩm mỹ.

=> Văn bản thiên về những đặc điểm 1, 2, 3 chính là bút kí, thiên về những đặc điểm 2, 3, 4 chính là tuỳ bút. Nếu văn bản đáp ứng đủ và cân bằng giữa các đặc điểm trên, văn bản vừa có tính chất của bút kí, vừa giống một tuỳ bút…

Tuỳ bút là thể văn dùng để ghi chép về những con nguời và sự việc cụ thể có thực. Trong một số tuỳ bút, tác giả có khi trực tiếp bộc lộ cảm xúc của mình, thể hiện thái độ, suy nghĩ, đánh giá của mình một cách kín đáo thông qua những chi tiết nghệ thuật nào đó. Tuỳ bút là sự ghi chép tuỳ hứng, có khi tản mạn, không theo một cốt truyện nào.

Kí là truyện được kể lại bằng sự nhớ lại những điều đã xảy ra trong quá khứ có ấn tượng mạnh, ít có yếu tố hư cấu, thường kể ở ngôi thứ nhất. Ký văn học là thể loại cơ động, linh hoạt, nhạy bén trong việc phản ánh hiện thực ở cái thế trực tiếp nhất, ở những nét sinh động và tươi mới nhất. Tác phẩm ký vừa có khả năng đáp ứng được những yêu cầu bức thiết của thời đại, đồng thời vẫn giữ được tiếng nói vang xa sâu sắc của nghệ thuật.