Soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất ngắn gọn
Soạn Văn 7 bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất dưới đây được VnDoc sưu tầm và giới thiệu với các bạn. Bài soạn văn này sẽ là tài liệu tham khảo tốt, giúp các em học sinh học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 7 chuẩn bị cho bài giảng sắp tới đây của mình.
Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất lớp 7
Câu 1 trang 4 Ngữ Văn 7 tập 2
Đọc kĩ các câu tục ngữ và chú thích trong bài để hiểu văn bản và những từ ngữ khó.
1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối (1)
2. Mau (2) sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
3. Rạng mỡ gà (3) , có nhà thì giữ.
4. Tháng bảy kiến bò (4) , chỉ lo lại lụt
5. Tấc đất tấc vàng.
6. Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền (5).
7. Nhất nước, nhì phân, tan cần (6), tứ giống
8. Nhất thì (7) , nhì thục (8) .
(1) Vào tháng năm (âm lịch): ngày dài, đêm ngắn; còn vào tháng mười (âm lịch) thì ngược lại, ngày ngắn đêm dài.
(2) Mau: trái nghĩa với thưa, ở đây có nghĩa là nhiều, dày
(3) Ráng: sắc màu (vàng, trắng hoặc đỏ) phía chân trời do ánh mặt trời chiếu vào mây (Ráng mỡ gà: ráng có sắc vàng, màu tựa mỡ gà. Khi chân trời có ráng vàng là sắp có dông bão)
(4) Tháng bảy kiến bò: kiến bò lên cao vào tháng bảy (âm lịch) là hiện tượng báo sắp có lụt
(5) Thứ nhất đào ao, thứ hai làm vườn, thứ ba làm ruộng
(6) Cần: chăm chỉ, chịu khó, cần cù
(7) Thì: ở đây là thời vụ thích hợp nhất cho việc trồng trọt, mùa nào trồng cây ấy lúc thời tiết thích hợp nhất, để đạt năng suất cao nhất
(8) Thục: cày đi bừa lại để có đất tốt, thuận cho sự phát triển của các loại cây trồng.
Câu 2 trang 4 Ngữ Văn 7 tập 2
Có thể chia tám câu tục ngữ trong bài làm mấy nhóm? Mỗi nhóm gồm những câu nào? Gọi tên từng nhóm đó.
Có thể chia 2 nhóm như sau:
- Nhóm câu tục ngữ về thiên nhiên: Câu 1, 2, 3, 4
- Nhóm câu tục ngữ về lao động sản xuất: Câu 5, 6, 7, 8
Câu 3 trang 4 Ngữ Văn 7 tập 2
Phân tích từng câu tục ngữ theo những nội dung sau:
a) Nghĩa của câu tục ngữ.
b*) Cơ sở thực tiễn của kinh nghiệm nêu trong câu tục ngữ.
c) Một số trường hợp có thể áp dụng kinh nghiệm nêu trong câu tục ngữ (Ví dụ: có thể ứng dụng câu 1 vào việc sử dụng thời gian cho phù hợp ở mùa hè, mùa đông như thế nào?)
d) Giá trị của kinh nghiệm mà câu tục ngữ thể hiện.
Câu | a) | b) và c) | d) |
(1) | Sự khác biệt về độ ngắn dài ngày đêm theo mùa | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | Sắp xếp thời gian hợp lí trong học tập, sản xuất |
(2) | Đêm nhiều sao, hôm sau dễ nắng và ngược lại | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | Dự đoán thời tiết khi thiếu thiết bị, sắp xếp công việc phù hợp |
(3) | Bầu trời có màu vàng mỡ gà thì sắp có bão lớn | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt |
(4) | Tháng 7, thấy kiến bò có thể mưa lớn | Từ sự quan sát của người xưa và ngày nay đã được khoa học chứng minh | Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt |
(5) | Đất đai rất quý, ví như vàng bạc | Đất nuôi sống người | Con người cần có ý thức quý trọng và giữ gìn đất |
(6) | Lợi ích kinh tế: Nuôi cá → làm vườn → làm ruộng | Lợi nhuận | Khai thác tốt tự nhiên để thu lợi cao nhất khi sản xuất kinh tế |
(7) | Thứ tự quan trọng của 4 yếu tố trong nghề nông | Từ sự quan sát thực tiễn sản xuất | Hiểu và biết kết hợp các yếu tố trong sản xuất nông nghiệp |
(8) | Thời vụ → làm kĩ: Sự quan trọng trong trồng cấy | Từ sự quan sát thực tiễn sản xuất | Nhắc nhở vấn đề thời vụ và đất đai khi canh tác |
Câu 4 trang 5 Ngữ Văn 7 tập 2
Nhìn chung, tục ngữ có những đặc điểm về hình thức:
- Ngắn gọn
- Thường có vần, nhất là vần lưng
- Các vế thường đối xứng nhau cả về hình thức, cả về nội dung
- Lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh
Hãy minh họa những đặc điểm nghệ thuật đó và phân tích giá trị của chúng bằng những câu tục ngữ có trong bài học.
Minh họa đặc điểm tục ngữ bằng những câu tục ngữ trong bài:
- Ngắn gọn: Mỗi câu đều có số lượng từ không nhiều.
- Về vần và đối xứng (các vế đối xứng được ngăn cách bởi dấu gạch chéo, các từ có vần được gạch chân). Ví dụ:
(1) Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, / Ngày tháng mười chưa cười đã tối
(2) Mau sao thì nắng,/ vắn sao thì mưa
- Lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh: Lời lẽ cô đọng súc tích, giàu hình ảnh.
Luyện tập
Sưu tầm thêm một số câu tục ngữ có nội dung phản ánh kinh nghiệm của nhân dân ta về các hiện tượng mưa, nắng, bão, lụt.
Sưu tầm:
- Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão
- Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa
- Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
- Ếch kêu uôm uôm, ao chuông đầy nước.
Những câu ca dao, tục ngữ về thiên nhiên và sản xuất, lao động hay nhất
1 Con trâu là đầu cơ nghiệp
Câu tục ngữ này được hiểu là con trâu gần gũi và quan trọng hàng đầu đối với cuộc sống của người nông dân. Câu tục ngữ nói về tầm quan trọng của việc tạo duyên và giữ duyên trong định hướng nghề nghiệp và xây dựng cơ nghiệp
2 Chuồng gà hướng đông cái lông chẳng còn
Câu tục ngữ này là hoàn toàn chính xác. Tự cổ chí kim không ai làm chuồng gà, chuồng gia cầm, gia súc theo hướng Đông là vì nguyên nhân hướng gió. Một việc làm đầy tính khoa học và đúng đắn.
3 Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng bay vừa thì râm.
Kinh nghiệm này phản ánh khá đúng thực tiễn. Chuồn chuồn bay thấy hay bay cao phụ thuộc vào áp suốt của khí quyển. Ông cha ta nhận thấy khi sắp mưa những hạt hơi nước nhỏ bé sẽ đọng lại trên các cánh mỏng của chuồn chuồn, làm tăng tải trọng và khiến chúng phải bay thấp là đà sát mặt đất. Do vậy mà đã nghĩ ra câu tục ngữ này để có thể dễ dàng dự báo thời tiết.
4 Đầu năm gió to, cuối năm gió bấc
Câu tục ngữ này cho thấy kinh nghiệm quan sát hiện tượng tự nhiên của ông cha ta, qua đó mà có thể dự báo được trước thời tiết để sản xuất.
5 Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Đây là câu ca dao mà ông cha đã truyền lại cho chúng ta rất chính xác nhờ vào những gì mà mình đã đúc kết được trong cuộc sống mà ngày nay nó vẫn rất khả thi. Ý nghĩa là tháng năm thì thời gian ban ngày dài hơn thời gian ban đêm, còn vào tháng mười thì thời gian ban ngày ngắn hơn thời gian ban đêm.
6 Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt
Ngày xưa , ông cha ta thấy kiến bò là đoán lụt và hay đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm. Do kiến là loại bò sát nên có thể biết được những thiên tai trước con người 1 cách nhanh nhạy , nó bò để chuẩn bị thức ăn , nơi trú ẩn để tránh nạn ( các bạn quan sát sẽ thấy trước khi mưa kiến thường bò đoàn dài trên tường )
7 Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước.
Cũng là một kinh nghiệm về việc dự đoán trời mưa. Ếch là một loài động vật rất mẫn cảm với việc đổi thay thời tiết, nhất là khi trời trở trời mưa. Khi trời chuẩn bị kéo cơn mưa, ếch thường cất tiếng kêu lên bờ ao, hồ, đồng ruộng. Chính vì thế mà dựa vào tiếng kêu của ếch, dân gian ta có thể biết trước trời sắp có mưa, mà hệ quả của trời mưa chính là "ao chuôm đầy nước".
8 Gió thổi là đổi trời.
Câu tục ngữ này phản ánh thực tiễn về hiện tượng tự nhiên, gió thổi là đổi trời dễ dàng nhận biết để giữ gìn cơ thể.
9 Giàu đâu những kẻ ngủ trưa
Sang đâu những kẻ say sưa tối ngày.
Câu tục ngữ này có lẽ muôn đời đúng. Ám chỉ những thanh niên lười biếng. Điều đáng buồn là những thành phần như vậy trong xã hội ngày càng nhiều, đặc biệt là giới trẻ, lớp người tưởng như “tuổi 17 bẻ gãy sừng trâu”.
10 Kiến đen tha trứng lên cao
Thế nào cũng có mưa rào rất to
Loài kiến đen hoặc kiến lửa có tập tính sống dưới đất. Khi trời sắp mưa. độ ẩm môi trường lớn, nên độ ẩm dưới đất sẽ rất cao. Vì thế, loài kiến phải đi tránh những không khí ẩm đấy bằng cách di chuyển lên vùng cao hơn, cũng là để bảo vệ trứng. Do kinh nghiệm quan sát, ông cha ta kết luận và tạo thành câu ca dao này
11 Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
Lúa Chiêm là giống lúa có xuất xứ từ khu vực Nam Trung Bộ, gieo vào tháng giêng và thu hoạch khoảng tháng năm âm lịch. Khoảng tháng 2 tháng 3 khi mùa mưa bắt đầu, có nhiều sấm sét là điều kiện quan trọng giúp cố định một lượng lớn nitơ bổ sung dinh dưỡng cho đất, đặc biệt nó là là nguồn dinh dưỡng khoáng quan trọng cho cây lúa
12 Lợn ăn xong lợn nằm lợn béo
Lợn ăn xong lợn réo lợn gầy.
Đây là 2 câu thơ cho thấy kinh nghiệm nuôi lợn của ông cha ta, 2 câu thơ lột tả thực sự cách nuôi heo làm sao để béo tốt.
13 Mau sao thì nắng ,vắng sao thì mưa
Câu tục ngữ này là một kinh nghiệm hay và đúng đắn về dự báo thời tiết khi trời đang ở vào lúc mùa hè.
14 Mặt trời có quầng thì hạn, mặt trăng có tán thì mưa.
Ông bà ta thường dựa vào Trăng quầng, trăng tán để dự báo thời tiết. Tuy nhiên, hiện tượng tán và quần có thể xảy ra cùng một lúc chứ không phải là không đội trời chung.
15 Mưa chẳng qua ngọ, gió chẳng qua mùi.
Giờ Ngọ từ 11 giờ đến 13 giờ. Giờ Mùi từ 13 giờ đến 15 giờ. Một kinh nghiệm về thời tiết.
16 Muốn cho lúa nảy bông to
Cày sâu bừa kĩ phân tro cho nhiều
Ý muốn nhắn nhủ người trồng lúa cần phải cày sâu và bón phân nhiều và đầy đủ thì cây lúa mới tươi tốt.
17 Mống đông vồng tây, chẳng mưa dây cũng bão giật
Cầu vồng, mống cụt xuất hiện là một dự báo thời tiết đáng sợ. Nhân dân đã đúc kết thành kinh nghiệm quý báu lâu đời để phòng tránh, để lo liệu làm ăn:
18 Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa
Các biến đổi bất thường về cây cỏ, sâu bọ, chim chóc, loài vật... là những hiện tượng, qua đó nhân dân lao động đã đúc rút được nhiều câu tục ngữ có giá trị thực tiễn to lớn. Dự báo thời tiết của dân gian rất phong phú
19 Rét tháng ba, bà già chết cóng
Câu tục ngữ này được truyền lại với quan niệm là tháng 3 âm lịch (thường tương đương với tháng 4 dương lịch), trong lịch sử đã xảy ra những đợt rét vào thời kỳ này.
20 Vàng mây thì gió, đỏ mây thì mưa.
“Ráng” là đám mây phản chiếu ánh mặt trời về buổi sáng hay buổi chiều, thường có màu sắc rất thắm, đẹp và nên thơ. Nhìn ráng mây người ta có thể đoán ra thời tiết theo câu tục ngữ.
-------------------------------------------------------------------------------
>> Bài tiếp theo Soạn bài Chương trình địa phương phần Văn và Tập làm văn ngắn gọn
Dưới đây là bài soạn Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất và lao động sản xuất bản đầy đủ nếu bạn muốn xem hãy kích vào đây Soạn bài lớp 7: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
Ngoài đề cương ôn tập chúng tôi còn sưu tập rất nhiều tài liệu học kì 2 lớp 7 từ tất cả các trường THCS trên toàn quốc của tất cả các môn Toán, Văn, Anh, Lý, Địa, Sinh. Hy vọng rằng tài liệu lớp 7 này sẽ giúp ích trong việc ôn tập và rèn luyện thêm kiến thức ở nhà. Chúc các bạn học tốt và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới.
Trên đây, VnDoc đã giới thiệu tới các bạn Soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất ngắn gọn. Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo thêm tài liệu Ngữ văn lớp 7, Soạn văn lớp 7, Học tốt Ngữ Văn lớp 7, Soạn Văn lớp 7 ngắn gọn, Tài liệu học tập lớp 7 được cập nhật liên tục trên VnDoc.com để học tốt môn Ngữ văn lớp 7 hơn.
Tài liệu tham khảo:
