Tin học lớp 5 Chân trời sáng tạo bài 5: Bản quyền nội dung thông tin
Chúng tôi xin giới thiệu bài Tin học lớp 5 Chân trời sáng tạo bài 5: Bản quyền nội dung thông tin là tài liệu được biên soạn chi tiết giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tin học lớp 5 Chân trời sáng tạo
Bài: Bản quyền nội dung thông tin
Tin học lớp 5 trang 18 Khởi động
Khởi động trang 18 SGK Tin học lớp 5: Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Sau khi nhận được, Thành chép, chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm. Em có suy nghĩ gì về việc làm của Ngọc và Thành?
Trả lời:
Hành động của Ngọc và Thành chưa đúng:
Ngọc đã vi phạm bản quyền khi sao chép một bài văn từ cuốn sách mà không có sự cho phép của tác giả hoặc nhà xuất bản. Việc này không chỉ là vi phạm pháp luật về bản quyền mà còn là một hành động không đạo đức, không tôn trọng công sức của người viết.
Thành cũng tiếp tục hành động sai trái khi chấp nhận bài văn được sao chép mà không làm rõ nguồn gốc và không thể hiện sự tôn trọng đối với công sức sáng tác của người khác. Việc chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm cũng có thể coi là vi phạm quy định về trích dẫn và sử dụng công bằng trong việc sử dụng tài liệu của người khác.
1. Bản quyền nội dung thông tin
Tin học lớp 5 trang 19, 20 Khám phá
Khám phá 1 trang 19 SGK Tin học lớp 5: Những phát biểu nào sau đây là sai? Tại sao?
A. Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm.
B. Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm không phải là sản phẩm trí tuệ của tác giả.
C. Quyền của tác giả đối với tác phẩm gọi là quyền tác giả hay bản quyền.
D. Chúng ta có thể tuỳ ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet.
E. Vi phạm quyền của tác giả đối với tác phẩm là vi phạm bản quyền.
Trả lời:
Câu D là phát biểu sai.
Việc tuỳ ý sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet mà không có sự cho phép của tác giả là vi phạm quyền tác giả và là vi phạm pháp luật về bản quyền. Trong nhiều trường hợp, việc này còn được xem là vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Để sử dụng tác phẩm của người khác một cách hợp pháp, em cần phải có sự cho phép hoặc tuân thủ các quy định về bản quyền và trí tuệ.
Khám phá 2 trang 19 SGK Tin học lớp 5: Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có vi phạm bản quyền hay không? Tại sao?
Trả lời:
Cả hai hành động của Ngọc và Thành đều vi phạm bản quyền về tác phẩm.
Hành động của Ngọc: Sao chép một bài văn từ cuốn sách mà không có sự cho phép của tác giả hoặc nhà xuất bản là vi phạm bản quyền. Ngọc đã sao chép một phần của tác phẩm mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu, điều này vi phạm quyền tác giả của người viết và quy định về bản quyền.
Hành động của Thành: Chép, chỉnh sửa và nộp bài văn mà không có sự cho phép của tác giả là vi phạm bản quyền. Thành đã tiếp tục hành động vi phạm bản quyền khi sử dụng tác phẩm mà không có sự cho phép của người sở hữu.
2. Thông tin riêng tư
Khám phá trang 19 SGK Tin học lớp 5: Hãy trao đổi với bạn và kể tên một số thông tin là thông tin cá nhân, gia đình.
Trả lời:
Ngoài các thông tin cá nhân, gia đình mà em đã biết ở lớp 3, các thông tin lưu trữ, trao đổi qua điện thoại di động, tài khoản mạng xã hội (Zalo, Facebook, …)
Khám phá 1 trang 19 SGK Tin học lớp 5: Việc nào dưới đây là nên làm hoặc không nên làm? Tại sao?
A. Tự ý xem thư của người khác.
B. Giữ bí mật thông tin truy cập, mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động.
C. Tự ý xem tin nhắn của người khác.
D. Không cung cấp thông tin cá nhân của em, bạn bè, người thân cho cá nhân, tổ chức mà không có lí do chính đáng.
Trả lời:
A. Nên làm: Không nên tự ý xem thư của người khác. Việc này vi phạm quyền riêng tư của họ và là một hành động không đạo đức. Mỗi người đều có quyền được tôn trọng về quyền riêng tư và không bị xâm phạm vào không gian cá nhân của mình.
B. Nên làm: Giữ bí mật thông tin truy cập và mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động. Điều này là quan trọng để bảo vệ thông tin cá nhân và tránh khỏi việc truy cập trái phép hoặc lạm dụng thông tin của người khác.
C. Không nên làm: Tự ý xem tin nhắn của người khác. Tương tự như việc xem thư của người khác, việc này cũng là vi phạm quyền riêng tư và không tôn trọng sự riêng tư của người gửi tin nhắn.
D. Nên làm: Không cung cấp thông tin cá nhân của bản thân, bạn bè hoặc người thân cho cá nhân hoặc tổ chức mà không có lý do chính đáng. Bảo vệ thông tin cá nhân là quan trọng để tránh khỏi rủi ro về việc lạm dụng thông tin cá nhân hoặc vi phạm quyền riêng tư.
Khám phá 2 trang 20 SGK Tin học lớp 5: Trong mỗi tình huống dưới đây, em chọn cách xử lí nào? Tại sao?
a) Được bạn cho mượn máy tính để chơi trò chơi, thấy trên máy tính có thư mục chứa tài liệu của bạn đang mở, em sẽ:
A. Xem thông tin trong thư mục đó.
B. Thực hiện đóng cửa sổ phần mềm đang mở thư mục đó.
C. Thực hiện xoá tệp trong thư mục đó.
b) Em được người khác cho mượn điện thoại di động để học bài. Khi đang sử dụng, có tin nhắn được gửi đến điện thoại di động, em sẽ:
A. Đọc tin nhắn.
B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn.
Trả lời:
a) Trong tình huống này, cách xử lí phù hợp là:
B. Thực hiện đóng cửa sổ phần mềm đang mở thư mục đó.
Vì việc xem thông tin trong thư mục của người khác mà không có sự cho phép của họ là vi phạm quyền riêng tư và không tôn trọng sự riêng tư của họ. Thay vào đó, việc đóng cửa sổ phần mềm để ngăn chặn sự xâm phạm vào không gian cá nhân của họ là hành động đúng đắn và tôn trọng.
b) Trong tình huống này, cách xử lí phù hợp là:
B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn.
Vì đọc tin nhắn của người khác mà không có sự cho phép của họ là vi phạm quyền riêng tư và không tôn trọng sự riêng tư của họ. Thay vào đó, việc đưa lại điện thoại để họ tự mình xử lí tin nhắn của mình là hành động tôn trọng và không xâm phạm vào không gian cá nhân của họ.
Tin học lớp 5 trang 20 Luyện tập
Luyện tập 1 trang 20 SGK Tin học lớp 5: Em đồng ý hay không đồng ý với việc làm của bạn Thành trong tình huống ở phần Khởi động? Tại sao?
Trả lời:
Em không đồng ý với việc làm của bạn Thành vì bạn đã chép, chỉnh sửa và nộp bài văn mà không có sự cho phép của tác giả là vi phạm bản quyền. Thành đã tiếp tục hành động vi phạm bản quyền khi sử dụng tác phẩm mà không có sự cho phép của người sở hữu.
Luyện tập 2 trang 20 SGK Tin học lớp 5: Ở phòng thực hành Tin học, Sơn mở thư mục chứa sản phẩm thực hành của mình trên máy tính bằng phần mềm File Explorer. Kết thúc tiết thực hành, Sơn quên đóng cửa sổ phần mềm File Explorer và quên tắt máy tính. Là người thực hành ở tiết học sau, Linh đã sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn rồi thay tên để nộp cho cô giáo.
Nếu là bạn của Sơn và Linh, em sẽ nói gì với mỗi bạn?
Trả lời:
Nếu là bạn của Sơn, e sẽ nhắc nhở Sơn về việc quên đóng cửa sổ phần mềm File Explorer và tắt máy tính sau khi sử dụng để đảm bảo an toàn thông tin và tránh trường hợp thông tin cá nhân bị tiết lộ hoặc bị sử dụng một cách không đúng đắn.
Nếu là bạn của Linh, em sẽ cảnh báo Linh rằng việc sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn mà không có sự cho phép của anh ấy là không đúng và không nên làm như vậy.
Luyện tập 3 trang 20 SGK Tin học lớp 5: Chị gái của Toàn tên là An. Một lần xem cuốn nhật kí của chị, Toàn đọc được mật khẩu mở điện thoại của An. Toàn sử dụng mật khẩu này để mở và xem thông tin trong điện thoại của An.
Em có nhận xét gì về việc giữ bí mật thông tin của An và việc làm của bạn Toàn?
Trả lời:
Trong trường hợp này, An đã giữ mật khẩu của điện thoại của mình như một phần của thông tin cá nhân, và việc Toàn sử dụng mật khẩu này mà không có sự cho phép của An là vi phạm quyền riêng tư của An.
Hành động của Toàn là không đạo đức và không tôn trọng quyền riêng tư của chị gái. Thay vào đó, Toàn nên đã tôn trọng quyền riêng tư của An và không sử dụng mật khẩu để truy cập vào điện thoại của An mà không có sự cho phép của An. Ngoài ra, nếu Toàn chưa xin phép An về việc đọc nhật kí và tự ý đọc thì Toàn lại càng sai hơn. Do đó, bạn cần biết tôn trọng quyền riêng tư của người khác
Tin học lớp 5 trang 20 Vận dụng
Vận dụng trang 20 SGK Tin học lớp 4: Trong tình huống dưới đây, việc làm nào là vi phạm bản quyền? Tại sao?
Một người mua vé vào rạp chiếu phim để xem phim. Người đó dùng điện thoại di động để phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè, người thân ở nhà xem cùng.
Trả lời:
Trong tình huống này, việc phát trực tiếp (livestream) bộ phim từ rạp chiếu phim cho bạn bè và người thân ở nhà xem cùng là vi phạm bản quyền.
Vì:
- Quyền phát sóng công cộng: Rạp chiếu phim mua quyền phát sóng bộ phim từ các nhà sản xuất hoặc nhà phân phối. Việc phát trực tiếp bộ phim từ rạp chiếu phim mà không có sự cho phép của rạp hoặc các bên liên quan là vi phạm quyền phát sóng công cộng của họ.
- Quyền của nhà sản xuất và nhà phân phối: Bộ phim được sản xuất và phân phối bởi các công ty điện ảnh, và họ có quyền kiểm soát việc phân phối và phát sóng bộ phim của họ. Việc livestream bộ phim mà không có sự cho phép của họ là vi phạm quyền bản quyền của họ.
Do đó, việc phát trực tiếp bộ phim từ rạp chiếu phim mà không có sự cho phép là vi phạm bản quyền của rạp chiếu phim và các bên liên quan đến bộ phim.
>>> Bài tiếp theo: Tin học lớp 5 Chân trời sáng tạo bài 6: Chỉnh sửa văn bản
