Vì sao nói nỗi thẹn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ Thu Vịnh là nỗi thẹn của một nhân cách lớn

Trước khung cảnh thu và hồn thu khiến thi hứng dạt dào, nhà thơ toan cất bút, nhưng nghĩ đi nghĩ lại, bỗng thấy thẹn với ông Đào nên đành thôi:

“Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,

Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào”

Nhắc tới ông Đào, vì sao nhà thơ lại thấy thẹn? Ông thẹn vì tài thơ của mình thua kém, không bằng ông Đào, hay thẹn vì mình chưa có được nhân cách trong sáng và khí phách cứng cỏi như Đào Tiềm? Việc sử dụng điển tích điển cố ở đây tạo nên ý tứ sâu xa của tác và càng làm tăng thêm chất suy tư của cả bài thơ.

Bài thơ Thu Vịnh teo trình tự tả là từ cảnh đến tình, từ tình đến người. Câu thơ cuối cùng có cái gì đó có vẻ còn lửng lơ mà lại kín đáo, nhờ đó càng làm tăng thêm chất suy tư của bài thơ. Nhà thơ Nguyễn Khuyến miêu tả cảnh mùa thu ở quê hương mình, từ màu trời, ngọn trúc, mặt nước, ánh trăng đến chùm hoa trước giậu, tiếng ngỗng trên không... để dẫn dắt ta đến thứ cảm xúc đầy suy tư, trăn trở ẩn trong cảnh vật. Qua đó, ông gửi gắm tâm trạng xót xa, nuối tiếc của mình vào bóng hình trời thu quê hương, cảnh đất nước rơi vào tay giặc ngoại xâm, quá khứ đẹp không còn nữa mà mình thì đành lực bất tòng tâm.