Đề cương ôn tập học kì 1 môn Ngữ văn lớp 6 năm 2018 - 2019

Stt

Văn bản

Thể loại

Nghệ thuật

Nội dung

1

Thánh Gióng

Truyền thuyết

- Xây dựng người anh hùng cứu nước trong truyện mang màu sắc thần kì, với chi tiết nghệ thuật kì ảo phi thường.

Thể hiện ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, quan niệm và ước mơ của nhân dân ta về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm

2

Sơn Tinh,

Thủy

Tinh

Truyền thuyết

- Xây dựng hình tượng nhân vật mang dáng dấp thần linh với nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

- Tạo sự việc hấp dẫn.

Giải thích hiện tượng lũ lụt và sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai, suy tôn ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng.

3

Thạch Sanh

Cổ tích

- Sắp xếp các chi tiết tự nhiên, khéo léo.

- Sử dụng những chi tiết thần kì.

Truyện cổ tích về người dũng sĩ vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa và chống quân xâm lược. Truyện thể hiện ước mơ và niềm tin về đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hòa bình của nhân dân ta

4

Em bé thông minh

Cổ tích

- Dùng câu đố thử tài-tạo ra tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.

- Cách dẫn dắt sự việc cùng với mức độ tăng dần của những câu đố và cách giải đố tạo tiếng cười hài hước.

Truyện cổ tích về nhân vật thông minh. Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian.

5

Ếch ngồi đáy giếng

Ngụ ngôn

- Xây dựng hình tượng gần gũi với đời sống.

- Cách nói bằng ngụ ngôn, cách giáo huấn đặc sắc tự nhiên.

- Cách kể bất ngờ hài hước kín đáo.

Phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà lại huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan kiêu ngạo.

6

Thầy bói xem voi

Ngụ ngôn

- Dựng đối thoại, tạo nên tiếng cười hài hước kín đáo.

- Lặp lại các sự việc.

- Nghệ thuật phóng đại.

Chế giễu và phê phán cách xem và phán về voi của năm ông thầy bói. Khuyên chúng ta: muốn hiểu biết sự vật, sự việc phải xem xét chúng một cách toàn diện.

7

Treo biển

Truyện cười

- Xây dựng tình huống cực đoan, vô lý và cách giải quyết một chiều không suy nghĩ đắn đo của chủ nhà hàng.

- Sử dụng yếu tố gây cười.

Truyện tạo tiếng cười hài hước, vui vẻ, phê phán những người hành động thiếu chủ kiến và nêu lên bài học về sự cần thiết phải biết tiếp thu có chọn lọc ý kiến của người khác.

8

Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng

Truyện trung đại

- tạo tình huống truyện gay cấn.

- Tạo nên các sự kiện có ý nghĩa so sánh, đối chiếu.

- Xây dựng đối thoại sắc sảo có tác dụng làm sáng lên chủ đề truyện.

Ca ngợi phẩm chất cao quý của vị thái y lệnh: không chỉ có tài chữa bệnh mà quan trọng hơn là có lòng thương yêu và quyết tâm cứu sống người bệnh tới mức không sợ quyền uy, không sợ mang vạ vào thân.

STT

Tên bài

Khái niệm/ Đặc điểm

Ví dụ

1

Từ và cấu tạo từ Tiếng Việt

- Từ là đơn vị nhỏ nhất để cấu tạo câu.

+Từ đơn: Gồm một tiếng

+Từ phức: Gồm hai hay hơn 2 tiếng

- Từ đơn: ví dụ: bà, ông, bút, thước, bàn, ghế , áo, ăn, ngủ, đi, bố, cây……

- Từ phức: + Từ ghép: Gồm hai hoặc nhiều tiếng: nguồn gốc, học hành, chăm chỉ, âm nhạc, cần cù, siêng năng, quần áo…

+ Từ láy: Những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng gọi là từ láy: xanh xanh, mênh mông, líu lo, lung linh, thăm thẳm, xa xa, tim tím…

2

Nghĩa của từ:

k/n: Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ) mà từ biểu thị

Có hai cách giải thích nghĩa của từ

- Trình bày khái niệm mà từ biểu thị

- Đưa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích

Ví dụ: Từ đơn là từ gồm có một tiếng. Là đơn vị nhỏ nhất để cấu tạo nên câu

Đoạn văn trên giải thích nghĩa của từ bằng cách nào?

→ Đoạn văn giải thích nghĩa của từ bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị.

3

Từ mượn:

- Là những từ được mượn từ các ngôn ngữ của những đất nước khác

-Từ mượn gốc Hán là quan trọng nhất.

VD:

- tráng sĩ, gia nhân, giang sơn, sính lễ → mượn tiếng Hán

- in-tơ-net, ra-đi-ô, ti vi, điện → mượn ngôn ngữ gốc Ấn -Âu

5

Danh từ:

Là những từ để chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm…

Ví dụ: Ông, bà, hoa hồng, đồi, sông, hồ, bàn, ghế, lúa, ngô…

6

Cụm danh từ

Là tổ hợp từ gồm danh từ và các từ ngữ phụ thuộc khác tạo thành.

VD: một túp lều nát trên bờ biển

PNT        DT       PNS

- Ba con trâu ấy.

7

Động từ

là những từ chỉ hoạt động, trạng thái của sự vật.

- Động từ thường kết hợp với các từ đã; sẽ; đang; cũng; vẫn; hãy; chớ; đừng,...để tạo thành cụm động từ.

- chức vụ điển hình trong câu của động từ là vị ngữ.

VD: Đi, chạy, đọc, làm, đá, hát, yêu, thương, buồn, vui, gãy, đổ…

8

Cụm động từ

Là tổ hợp từ gồm động từ và các từ ngữ phụ thuộc khác tạo thành.

VD: Bọn trẻ đang nhảy dây ngoài sân

Cụm động từ

đang nhảy dây ngoài sân

PNT     ĐT        PNS

9

Tính từ

Là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật

VD: thông minh, chăm chỉ, trẻ, già, đẹp, xấu, dài, ngắn, cao, thấp, nhanh, chậm........

10

Cụm tính từ:

Là tổ hợp từ gồm tính từ và các từ ngữ phụ thuộc khác tạo thành.

VD: Ngoài trời mưa rất to

Cụm tính từ

11

Số từ và lượng từ

- Số từ : số từ chỉ số lượng và số từ chỉ số thứ tự

- Lượng từ: chỉ lượng ít hay lượng nhiều

+ Vd: tất cả học sinh trường Liêng Trang đang lao động

+ Vd: Một chú chim đang hót trên cành

Số từ chỉ số lượng

Bạn Lan đứng hàng thứ ba (Số từ chỉ số thứ tự)

+ Vd: tất cả học sinh trường Liêng Trang đang lao động

12

chỉ từ

Là từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định sự vật trong không gian, thời gian.

- Thế là nhà hàng cất nốt tấm biển. (Thế là chỉ từ, làm chức năng chủ ngữ trong câu.

- Ba con trâu ấy.

- Từ đó, hàng năm Thủy Tinh vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều bị thua