Lịch Sử 9 Cánh diều Bài 21: Cách mạng khoa học - kĩ thuật và xu thế toàn cầu hóa

I. Cách mạng khoa học kỹ thuật

Cuộc cách mạng khoa học- kĩ thuật đạt được thành tựu chủ yếu nào. Cuộc cách mạng này ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào?

Trả lời:

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX tại Mỹ và lan rộng ra toàn cầu, bắt nguồn từ nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người, đặc biệt trong bối cảnh bùng nổ dân số và vơi cạn tài nguyên thiên nhiên.

- Từ giữa thập niên 70 của thế kỉ XX, công nghệ trở thành lĩnh vực cốt lõi của cuộc cách mạng này nên được gọi là cách mạng khoa học - công nghệ. Từ thập niên thứ hai của thế kỉ XXI, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng công nghiệp 4.0) đã diễn ra với trọng tâm là sự xuất hiện của các hệ thống liên kết thế giới thực và ảo.

Khoa học cơ bản, Có những phát minh to lớn trong Toán học, Vật lí, Hóa học, Sinh học,... ứng dụng vào kĩ thuật và sản xuất phục vụ đời sống.

Công cụ sản xuất mới, Phát minh máy tính điện từ (ra đời năm 1946 và được cải tiến qua các thế hệ), máy tự động và hệ thống máy tự động, rô-bốt sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI)....

Internet, kĩ thuật và công nghệ số, Phát minh internet (1957), trình duyệt web (1990), các công cụ tìm kiếm, mạng xã hội trên nền tảng internet. Sự bùng nổ và kết hợp của công nghệ số: Trí tuệ nhân tạo (Al), Internet kết nối vạn vật (loT). Dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ in 3D,...

Nguồn năng lượng mới, Tìm ra những nguồn năng lượng có khả năng tái tạo: năng lượng nguyên từ, năng lượng mặt trời, năng lượng gió…

Vật liệu mới, Phát minh các vật liệu nhẹ, bên, có độ đàn hồi cao: pô-li-me, nhựa tổng hợp, chất bán dẫn,... thay thế cho vật liệu tự nhiên.

Công nghệ sinh học, Các tiến bộ trong các ngành công nghệ gen, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh, công nghệ en-gym,... tạo điều kiện cho sự phát triển của Cách mạng xanh, Cách mạng trắng trong nông nghiệp.

Giao thông vận tải, Chế tạo ra các loại phương tiện giao thông mới: tàu siêu tốc, máy bay siêu âm khổng lồ,...

Chinh phục vũ trụ, Với những sự kiện tiêu biểu: Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (1957), L. Ga-ga-rin bay vào vũ trụ (1961), N. Am-xtroong đặt chân lên Mặt Trăng (1969), sau đó là việc xây dựng các trạm vũ trụ của Mỹ. Liên bang Nga, Trung Quốc,... cuối thế kỉ XX, đầu thế kỉ XXI.

- Cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật có ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam như góp phần giải phóng sức lao động, tăng năng suất lao động, giải quyết nạn thiếu lương thực, cải thiện đời sống nhân dân, thúc đẩy quả trình hội nhập sâu rộng...

Tuy nhiên, cuộc cách mạng nãy cũng có ảnh hưởng tiêu cực "như gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường, sự phụ thuộc của con người vào máy móc, công nghệ..

II. Xu thế toàn cầu hóa

Trình bày những nét cơ bản về xu thế toàn cầu hóa. Toàn cầu hóa có tác dụng như thế nào đến thế giới và Việt Nam?

Trả lời:

- Toàn cầu hoá là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những tác động, phụ thuộc lẫn nhau trên tất cả các lĩnh vực của các khu vực, các quốc gia trên phạm vi toàn cầu.

- Xu thế này phát triển mạnh mẽ từ những năm 80 của thế kỉ XX. được thúc đẩy bởi cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật, bao trùm hầu hết các lĩnh vực, trong đó cốt lõi là toàn cầu hóa về kinh tế. Toàn cầu hoá thể hiện qua các trụ cột chính như sau:

- Các trụ cột của toàn cầu hóa : Mạng lưới thông tin toàn cầu, mạng lưới và hệ thống siêu thị toàn cầu, mạng lưới và hệ thống trụ sở toàn cầu, mạng lưới và hệ thống tài chính toàn cầu, các công ty xuyên quốc gia.

- Toàn cầu hóa có tác động mạnh mẽ đến thế giới và Việt Nam. Đối với thể giới, toàn cầu hóa thúc đẩy sự giao lưu kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội và an ninh, làm thay đổi bộ mặt của nhân loại cuối thế kỉ XX, đầu thế kỉ XXI. Đối với Việt Nam, xu thế này tạo ra những cơ hội và thách thức trong quá trình thực hiện công cuộc Đổi mới và hội nhập quốc tế.