Lý thuyết Ngữ văn 10 bài: Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước - Nguyễn Hữu Sơn CTST

Sách Chân trời sáng tạo

Lý thuyết Ngữ văn lớp 10 bài: Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước - Nguyễn Hữu Sơn được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết và bài tập có đáp án đi kèm nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 10 sách chân trời sáng tạo. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.

Bài: Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước - Nguyễn Hữu Sơn

1. Tìm hiểu chung
- 1.1. Tác giả Nguyễn Hữu Sơn
- 1.2. Tác phẩm Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước
2. Đọc hiểu văn bản
3. Tổng kết
- 3.1. Về nội dung
- 3.2. Về nghệ thuật
4. Bài tập minh họa
5. Trắc nghiệm Ngữ văn 10 bài Nam quốc sơn hà

1. Tìm hiểu chung

1.1. Tác giả Nguyễn Hữu Sơn

- Nguyễn Hữu Sơn sinh ngày 16-10-1959 tại huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

- Ông tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội, khoa Ngữ - Văn, chuyên ngành Văn học Cổ - Cận đại Việt Nam năm 1982.

- Sau đấy ông học chuyên tu Hán - Nôm (1986- 1989).

- Ngoài ra ông cũng đã tốt nghiệp đại học tiếng Trung năm năm 2004 và tiếng Nga trình độ C.

- Năm 1998, Nguyễn Hữu Sơn bảo vệ thành công Luận án Tiến sĩ tại Viện Văn học với đề tài: Khảo sát loại hình tiểu truyện thiền sư trong tác phẩm Thiền uyển tập anh. Năm 2004, ông được phong học hàm Phó Giáo sư.

- Phong cách nghệ thuật: triết lý, chặt chẽ, tài hoa

- Tác phẩm chính: Về con người cá nhân trong văn học cổ Việt Nam, Về một “hiện tượng” phê bình,...

1.2. Tác phẩm Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm được in trong “Giảng văn văn học Việt Nam Trung học cơ sở”.

Thể loại

- Văn bản nghị luận.

Bố cục

Văn bản được chia làm 5 phần:

- Đoạn 1: Cảm nhận câu đề

- Đoạn 2: Cảm nhận câu thực

- Đoạn 3: Cảm nhận câu luận

- Đoạn 4: Cảm nhận câu kết

- Đoạn 5: Đánh giá nghệ thuật bài thơ

Tóm tắt nội dung văn bản

- Bài viết là những cảm nhận của tác giả về nội dung và nghệ thuật tác phẩm Nam quốc sơn hà.

2. Đọc hiểu văn bản

2.1. Cảm nhận câu đề

- Sử dụng từ “đế” mà không dùng chữ “vương”: Nâng tầm địa vị và tầm vóc của nước Nam.

=> Thái độ tự hào, tự tôn dân tộc khi coi nước Nam là một nước ngang hàng với các nước phương Bắc, vua Nam bằng vai với hoàng đế Trung Quốc.

2.2. Cảm nhận câu thực

- Ranh giới bờ cõi của nước Nam không chỉ được ghi nhận qua những trang sử hào hùng mà còn được ghi rõ ràng ở "thiên thư" (sách trời).

=> Chân lí hiển nhiên: Sông núi nước Nam là của vua Nam, là của người dân nước Nam

2.3. Cảm nhận câu luận

- Gọi bọn giặc là “nhữ đăng”

"nghịch lỗ": Chỉ giặc xâm lược (kẻ đi ngược lại với lẽ phải, với đạo trời)

=> thể hiện thái độ coi thường, khinh ghét bọn giặc ngoại xâm

2.4. Cảm nhận câu kết

- Lời cảnh cáo đanh thép: Bọn giặc dám sang xâm phạm vào bờ cõi và chủ quyền của nước Nam thì sẽ chuốc lấy bại vong thảm hại.

=> Kết cục xứng đáng cho những kẻ phạm vào sách trời, phạm vào đấng linh thiêng, coi thường chân lí, lẽ phải

2.5. Đánh giá nghệ thuật bài thơ Nam

- Thể thơ đường luật

- Niêm luật chặt chẽ

- Âm hưởng hùng tráng, đanh thép

3. Tổng kết

3.1. Về nội dung

- Tác phẩm đưa ra những ý kiến, cảm nhận của tác giả về bài thơ Nam quốc sơn Hà. Qua đó, khẳng định lại tài năng của Lý Thường Kiệt.

3.2. Về nghệ thuật

- Lập luận chặt chẽ, chi tiết

- Ngôn ngữ triết lí, sắc sảo

4. Bài tập minh họa

Bài tập: Từ tác phẩm Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước - Nguyễn Hữu Sơn, SGK Ngữ văn 10 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo, em hãy viết đoạn văn ngắn (từ 5 đến 7 dòng) nêu cảm nhận về bài thơ Nam quốc sơn hà .

Hướng dẫn giải:

- Xác đối tượng và yêu cầu bài:

+ Đoạn văn (từ 5 đến 7 dòng)

+ Nêu cảm nhận về bài thơ Nam quốc sơn hà .

- Đọc lại bài thơ Nam quốc sơn hà và tác phẩm Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước - Nguyễn Hữu Sơn

- Lên ý tưởng và viết đoạn văn, có thể tham khảo các ý sau:

+ Nam quốc sơn hà - Lý Thường Kiệt được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ta

+ Tác giả còn khẳng định chủ quyền dân tộc, khẳng định đất nước ta là một đất nước độc lập có lãnh thổ, chủ quyền

+ Cuộc kháng chiến của quân và dân ta là chính nghĩa khi mà đánh đuổi kẻ thù ra khỏi bờ cõi

+ ...

Lời giải chi tiết:

Nam quốc sơn hà - Lý Thường Kiệt được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ta. Vào năm 1077 quân Tống xâm lược nước ta, Lý Thường Kiệt đem quân chặn đánh giặc trên sông Như Nguyệt, và cũng từ đó mà bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh đó. Tác giả khẳng định hùng hồn "Nam quốc sơn hà nam đế cư" đó được coi như là điều đơn giản, điều hiển nhiên. Nhưng chân lí đó được đánh đổ bằng mồ hôi, xương máu của nhân dân nước ta. Tác giả còn khẳng định chủ quyền dân tộc, khẳng định đất nước ta là một đất nước độc lập có lãnh thổ, chủ quyền. Những câu thơ văn lên nhưng là niềm tự hào, kiêu hãnh của một dân tộc độc lập chủ quyền. Và cuối cùng khi mà tất cả đã được định ở sách trời, thế nên tất cả những kẻ xâm lược đều là làm trái với trời đất. Cuộc kháng chiến của quân và dân ta là chính nghĩa khi mà đánh đuổi kẻ thù ra khỏi bờ cõi. Cảm hứng yêu nước với những tuyên ngôn về độc lập chủ quyền với sức mạnh cổ vũ quân dân và cảnh tỉnh kẻ thù.

Sĩ, tướng lĩnh lơ là việc luyện tập, ông thẳng thắng phê phán, đồng thời cũng khích lệ tinh thần đấu tranh của binh sĩ mình đứng lên cứu nước. Lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn thật đáng trân trọng và tự hào, ông là gương sáng cho bao thế hệ sau noi theo. Biết phấn đấu và có trách nhiệm với quê hương, Tổ quốc mình.