Dấu gạch ngang, tác dụng của dấu gạch ngang
Dấu gạch ngang là một dấu câu đa năng, được sử dụng để đánh dấu lời đối thoại trực tiếp, liệt kê, hoặc tách biệt các thành phần chú thích, giải thích trong câu. Việc thành thạo Dấu gạch ngang không chỉ giúp học sinh tổ chức văn bản rõ ràng hơn mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp, mạch lạc trong diễn đạt. Bài viết này sẽ làm rõ các công dụng chính của Dấu gạch ngang, nhằm giúp học sinh tự tin vận dụng công cụ này để nâng cao chất lượng bài viết và kỹ năng hành văn.
Dấu gạch ngang
Dấu gạch ngang, kí hiệu (-), là một dấu câu của Tiếng Việt. Dấu gạch ngang có nhiều tác dụng:
| Tác dụng | Ví dụ |
| Đặt giữa câu để chỉ ranh giới của thành phần chú thích trong câu. | Đó là anh thanh niên – người cô độc nhất thế gian một mình làm việc trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét. |
| Đặt đầu câu để đánh dấu những lời đối thoại, lời nói trực tiếp của nhân vật. |
– Anh viết bài gì đấy? – Tôi viết bài Dấu gạch ngang và Dấu gạch nối để gửi tạp chí Xuất bản Việt Nam. |
| Đặt ở đầu dòng để đánh dấu những thành phần liệt kê (các gạch đầu dòng). |
Bài viết này đề cập đến các vấn đề sau: – Khái niệm gạch ngang, gạch nối – Phân biệt gạch ngang, gạch nối – Lý do không nên nhầm lẫn giữa gạch ngang và gạch nối – Cách xử lý gạch nối thành gạch ngang và ngược lại. |
| Đặt giữa hai, ba, bốn tên riêng để chỉ một liên danh. |
Theo kế hoạch, năm mới 2012 sẽ có cầu truyền hình Hà Nội – Huế – TP. Hồ Chí Minh. |
| Đặt giữa hai con số ghép lại để chỉ một liên số hoặc một khoảng số. |
Nhiệt độ trung bình của nước ta là 22 – 250C, lượng mưa trung bình năm 1.500 – 2.000mm, độ ẩm không khí 80 – 85% … Để chỉ sự ngang hàng trong quan hệ. Mối quan hệ láng giềng hữu nghị Việt – Lào … |
Phân biệt dấu gạch ngang và dấu gạch nối
| Dấu gạch ngang | Dấu gạch nối | |
| Điểm giống | Cùng được viết theo chiều ngang | |
| Điểm khác | Là dấu câu của tiếng Việt. | Không phải là dấu câu. |
|
Được dùng để: Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu; Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê; Nối các từ nằm trong một liên danh. |
Chỉ được dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
|
|
| Dấu gạch ngang dài hơn dấu gạch nối | Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang | |
|
Ví dụ: Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và làm đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.
|
Ví dụ: Nhà thám hiểm Hao-ớt Lim-be trưởng đoàn thám hiểm Hội địa lí Hoàng gia Anh sau khi thăm động Phong Nha về đã phát biểu: Với kinh nghiệm của mười sáu năm thám hiểm hang động ở tổ chức nghiên cứu hang động mạnh nhất của Hoàng gia Anh, tôi khẳng định Phong Nha là hang động dài nhất và đẹp nhất thế giới. | |
