Nhân hoá là gì? Đặc điểm của nhân hoá

Bài viết này sẽ làm rõ Nhân hoá là gì và đi sâu vào đặc điểm cơ bản của nó, nhằm giúp học sinh vận dụng biện pháp này một cách linh hoạt, hiệu quả trong giao tiếp và sáng tác.

1. Nhân hoá là gì?

Nhân hoá là gọi vật hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,… bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người làm cho thế giới loài vật, đồ vật, cây cối,… trở nên gần gũi với con người, đồng thời biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.

Ví dụ:

Ông trời

Mặc áo giáp đen

Ra trận

Muôn nghìn cây mía

Múa gươm

Kiến

Hành quân

Đầy đường.

(Mưa – Trần Đăng Khoa)

Trong đoạn thơ, các sự vật được nhắc đến bao gồm: Trời, cây mía, kiến. Trong đó:

- Trời: được gọi là ông, được miêu tả là mặc áo giáp và ra trận.

- Cây mía: được miêu tả đang múa.

- Kiến được miêu tả là hành quân.

=> Có thể thấy, các từ ngữ như “ông”, “mặc áo”, “ra trận”, “múa”, “hành quân” đều là những từ ngữ vốn để gọi người hoặc tả người dùng để gọi hoặc tả đồ vật, cây cối, con vật.

2. Nhân hoá có mấy loại?

Có ba kiểu nhân hoá thường gặp là:

- Dùng những từ ngữ vốn gọi người để gọi vật.

- Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.

- Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người.

Ví dụ:

- Phép nhân hoá dùng từ vốn gọi người để gọi vật: Ông Mặt Trời vừa thức giấc, chim muông đã hót líu lo trên những cánh đồng vàng.

- Trò chuyện xưng hô với đồ vật, con vật như con người: Trâu ơi, ta bảo trâu này/ Trâu ăn no cỏ trâu cày với ta.

- Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ tính chất, hoạt động của vật: Dòng sông uốn mình qua cánh đồng xanh ngắt lúa khoai.

3. Nhân hoá có tác dụng gì?

Phép nhân hoá được sử dụng với tác dụng giúp cho các sự vật đều trở nên sống động và gần gũi hơn với con người, nó được sử dụng rất phổ biến trong những tác phẩm văn học nổi tiếng. Ngoài ra nó còn được áp dụng nhiều và đem lại nhiều hữu ích trong đời sống của con người, điển hình như sau:

- Phép nhân hoá giúp cho các loại đồ vật, cây cối hay đồng vật đều trở nên sinh động hơn trong suy nghĩ, đem lại cho người đọc cảm giác gần gũi, thân thiết hơn.

- Phép nhân hoá giúp cho các đồ vật, sự vật có thể biểu hiện được những suy nghĩ hay bày tỏ được tình cảm của con người.

Ví dụ:

“Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông”

Chim đỗ quyên loại chim thường hót vào mùa hè. Tác giả sử dụng hình ảnh nhân hoá “quyên gọi hè” khiến cho tứ thơ trở nên sinh động và bay bổng hơn. Với việc sử dụng thủ pháp nghệ thuật này, người đọc có thể cảm nhận như được nghe bước đi của thời gian chuyển từ xuân sang hè.