Tuỳ bút là gì? Một số yếu tố của tuỳ bút

Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu Tùy bút là gì? Khái niệm và đặc điểm nhận diện cơ bản của thể loại này, một số yếu tố cấu thành và đặc trưng nghệ thuật, từ đó giúp phân biệt tùy bút với các thể loại khác, như tính chủ quan, sự tùy hứng, và chất trữ tình.

Hãy cùng khám phá thể loại văn chương đầy thú vị này, nơi mỗi cây bút được tự do chắp cánh cho những ý tưởng và cảm xúc chân thật nhất.

1. Tuỳ bút là gì?

Tuỳ bút là văn xuôi trữ tình – một loại tác phẩm tự sự phi hư cấu.

Tuỳ bút được hiểu là thể loại thuộc loại hình kí, trong đó tác giả ghi chép lại các sự việc được quan sát và suy ngẫm về cảnh vật, con người xung quanh một cách trung thực.

2. Đặc điểm của tuỳ bút

- Là tiểu loại kí có tính tự do cao, bố cục linh hoạt, thường nghiêng hẳn về tính trữ tình với điểm tựa là cái tôi của tác giả.

- Người viết sẽ tuỳ cảnh, tuỳ việc, tuỳ theo cảm hứng mà trình bày, nhận xét, đánh giá, suy tưởng,…

- Nếu có miêu tả, kể chuyện thì đó cũng là cái cớ để giãi bày cảm xúc, suy tư trữ tình => mang đậm màu sắc cá nhân của người viết

- Ngôn ngữ giàu chất thơ

3. Các yếu tố của tuỳ bút

Đề tài

- Tuỳ bút có đề tài hết sức phong phú, đa dạng. Đề tài trong tuỳ bút có thể là tất cả các phương diện trong đời sống xã hội, từ văn hoá, lịch sử đến cái vấn đề nóng, vấn đề manh tính thế sự, đời tư.. Các đề tài luôn được tác giả hướng tới đưa chất liệu vào trong tuỳ bút thể hiện cái tôi suy ngẫm, suy tư của nhân vật trữ tình.

Lời văn, giọng điệu

- Đặc điểm trong lời văn, giọng điệu của thể loại tuỳ bút, bao giờ cũng mang lối văn uyển chuyển, linh hoạt, đầy sáng tạo, bất ngờ của nhân vật trữ tình. Lời văn có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất thơ và chất trần thuật, tạo cảm giác mềm mại trong cách kể chuyện.
- Giọng điệu luôn chậm rãi, như thủ thỉ tâm tình. Người kể chuyện xưng tôi – nhân vật trữ tình dẫn dắt mạch cảm xúc cho toàn bài tuỳ bút.

Kết cấu

- Tuỳ bút không giống như các thể loại truyện ngắn hay tiểu thuyết khác khi chú trọng vào diễn biến, trình tự, cốt truyện mà chỉ chú tâm thể hiện dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình.

4. Một số tác phẩm tiêu biểu

- Một thứ quà của lúa non: Cốm (Thạch Lam)

- Sài Gòn tôi yêu (Minh Hương)

- Tháng Giêng mơ về trăng non nét ngọt (Vũ Bằng)

- "Cánh đồng bất tận", "Hoa vàng cỏ xanh",... (Nguyễn Ngọc Tư)

- Chiếc lư đồng mắt cua, Tóc chị Hoài, Một chuyến đi,… (Nguyễn Tuân)

- …