Giải bài tập Ngữ văn lớp 11: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu

Giải bài tập Ngữ văn lớp 11

Mời thầy cô cùng các bạn học sinh tham khảo tài liệu: Giải bài tập Ngữ văn lớp 11: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu, với nội dung đã được VnDoc.com cập nhật chi tiết sẽ là nguồn tài liệu hữu ích để phục vụ các em học sinh học tốt Ngữ văn 11.

Lời giải hay bài tập Ngữ văn lớp 11: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu

Gợi ý trả lời câu hỏi

TRẬT TỰ TRONG CÂU ĐƠN

1. a). Nếu sắp xếp theo trật tự “Đó là một con dao rất sắc, nhưng nhỏ” thì bản thân câu đó không sai về ngữ pháp và ý nghĩa, vì rất Sắc và nhỏ là các thành phần đẳng lập, đồng chức: cùng làm thành phần phụ cho danh từ con dao. Nhưng đặt vào đoạn văn thì trật tự sắp xếp như vậy không phù hợp với mục đích của hành động: mục đích đe doạ, uy hiếp đối phương. Cho nên cần đặt rất sắc ở cuối câu, vị trí thường thích hợp với thông tin quan trọng.

b) Cách sắp xếp trật tự như tác giả Nam Cao đã làm là nhằm mục đích dồn trọng tâm thông báo vào cụm từ rất sắc, phù hợp với mục đích đe doạ, uy hiếp bá Kiến của Chí Phèo. Nếu đặt từ nhỏ ở cuối câu thì trong tình huống giao tiếp này, nó không thể là trọng tâm thông báo của câu, không thể phù hợp với mục đích uy hiếp và đe doạ đối phương của người nói (Chí Phèo).

c) Trong tình huống khác, ngữ cảnh khác, thì sự sắp xếp ngược lại lại phù hợp.

Trong ngữ cảnh (c), người nói nhằm thực hiện hành động và mục đích chế nhạo, phủ định tác dụng của con dao (con dao tuy có sắc nhưng nhỏ thì không thể chặt đứt cành cây to). Lúc đó lại cần đặt tính từ nhỏ ở sau, ở cuối câu.

Như vậy, trong mỗi tình huống giao tiếp, mỗi ngữ cảnh, câu có một mục đích, một nhiệm vụ giao tiếp khác nhau. Đồng thời, người nói (người viết) thực hiện những hành động nói khác nhau (Về hành động nói, xem lại Ngữ văn 8, tập hai). Vì thế, cần xác định trọng tâm thông báo của câu ở mỗi tình huống, và trật tự sắp xếp các bộ phận trong câu chính là một trong những cách thức phục vụ cho mục đích này.

2. Trong hai cách viết đó, rõ ràng cách viết (A) là phù hợp. Trong cách viết (A), cụm từ rất thông minh là trọng tâm thông báo, là luận cứ quan trọng nhất để dẫn tới kết luận ở câu sau: “Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi”. Viết như câu (B) không phù hợp với lập luận, không làm nổi bật trọng tâm thông báo là “rất thông minh”. Trong trường hợp (A), hai câu diễn đạt một lập luận, câu đầu nêu luận cứ câu sau là kết luận. Trong câu đầu có hai luận cứ, “rất thông mình” là luận cứ có hiệu lực mạnh, mang trọng tâm thông báo, vì vậy nó cần đặt ở sau.

3. Ba đoạn trích đều có những bộ phận câu biểu hiện thời gian (trạng ngữ chỉ thời gian). Nếu từng câu đứng riêng ngoài văn bản thì các bộ phận đó đều có những khả năng như nhau: đều có thể đặt ở đầu câu, giữa câu hay cuối câu. Nhưng mỗi câu đều được dùng trong một ngữ cảnh nhất định, cho nên sự sắp xếp các bộ phận trong câu phải phụ thuộc vào từng ngữ cảnh, từng văn bản để phù hợp với nhiệm vụ thông báo trong từng ngữ cảnh.

a) Trong đoạn văn này, câu đầu kể về một sự kiện (việc bắt Mị). Cho nên trước tiên nêu hoàn cảnh thời gian (Một đêm khuya, sau đó lần lượt kể các chi tiết diễn biến của sự kiện. Trật tự như thế là phù hợp. Còn ở câu tiếp theo, phần Sáng hôm sau cần đặt ở đầu câu để tiếp nối thời gian, để tạo sự liên kết với những câu đi trước. Nó không thể ở cuối câu hay giữa câu, vì như thế câu văn sẽ mất sự liên kết và các sự kiện được kể không liền mạch.

b) Câu văn bắt đầu bằng bộ phận nêu chủ thể hành động (Một anh đi thả ống lươn), còn phần biểu thị thời gian (một buổi sáng tinh sương) lại đặt ở giữa câu. Điều đó cũng do sự liên kết ý với những câu đi trước đòi hỏi. Trước đó, các câu văn đang tập trung vào vấn đề: Ai biết người nào đẻ ra Chí Phèo? Cho nên cần nối tiếp đề tài đó bằng việc nêu chủ thể hành động chứ không phải thời gian hành động) lên đầu câu. Nghĩa là sự sắp xếp trật tự (chủ thể hành động - thời gian) ở trường hợp này là để phục vụ cho sự liên kết ý, đảm bảo mạch kể chuyện của các câu.

c) Trong trường hợp này, bộ phận đã mấy năm đặt ở cuối câu, chứ không thể đặt ở đầu câu hay giữa câu. Điều đó do nhiệm vụ thông báo của nó quyết định: nó biểu hiện phần tin mới, phần trọng tâm thông báo. Về mặt ngữ pháp, nó không phải là thành phần chính của câu, mà thành phần chính là Cô Mị về làm dâu nhà Pá Tra (C - V). Nhưng các thành phần chính trong trường hợp này chỉ là một hình thức khác của việc lặp lại một thông tin đã biết (cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí), nghĩa là một tin cũ. Điều quan trọng ở câu này là thời gian về làm dâu. Vì thế, tuy là thành phần thứ yếu về ngữ pháp nhưng lại quan trọng về mặt thông báo, do đó nó cần đặt ở cuối câu vị trí thường dành cho phần tin mới, tin quan trọng.

TRẬT TỰ TRONG CÂU GHÉP

1. a) Vế chỉ nguyên nhân trong câu ghép này (là vì mẩu chuyện ấy nhắc cho hắn một cái gì rất xa xôi) cần đặt sau vì vế chính (Hắn lại nao nao buồn) cần đặt trước để tiếp tục nói về “hắn”; mặt khác, vế in đậm lại tiếp tục được khai triển ý ở những câu đi sau: cụ thể hoá cho một cái gì rất xa xôi. Nghĩa là vế chính đặt trước để liên kết dễ dàng với những câu đi trước, còn vế phụ đặt sau để liên kết dễ dàng với những câu đi sau.

b) Vế chỉ sự nhượng bộ (tuy...) và vế chỉ giả thiết (nếu...) đặt sau. Đó đều là các vế phụ xét về cấu tạo ngữ pháp, nhưng ở những trường hợp này được đặt sau để bổ sung một thông tin cần thiết.

2. Để lựa chọn được câu văn có trật tự tối ưu ở vị trí đầu đoạn, cần xem xét quan hệ của nó với các câu còn lại trong đoạn. Các câu còn lại trong đoạn đầu nói về việc: trong các thời kì khác nhau trước đây, nhiều người nổi tiếng đã phát triển phương pháp đọc nhanh và nắm vững nó. Nghĩa là các câu này nói về thời kì trước đây, còn câu đầu nói về những năm gần đây. Hơn nữa, các câu sau chỉ cụ thể hoá một ý quan trọng trong một vế của câu ghép đi đầu: phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ. Vì vậy, để liên kết chặt chẽ với các câu sau theo quan hệ diễn dịch thì câu đầu (ở vị trí để trống) cần:

- Đặt trạng ngữ Trong những năm gần đây ở đầu câu để đối lập với trạng ngữ trong các thời kì khác nhau trước đây ở câu 2.

- Giữa hai vế của câu ghép cần đặt vế “nó không phải là điều mới lạ” ở sau (vế trước là: “các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng”) vì đó là vế chứa thông tin quan trọng nhất và liên kết ý với các câu sau. Như vậy, cần chọn lựa phương án C trong số 4 phương án nêu ra.

------------------------------

Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu bạn đọc bài: Giải bài tập Ngữ văn lớp 11: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu, để giúp các bạn học tốt hơn môn Ngữ văn 11. Cùng chủ đề này, VnDoc.com mời các bạn tham khảo bài soạn văn mẫu bài Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu.